Katalog

12EYLÜL2004/SAYI964 15 uğratıyoruz. Yüzyıllardır kucak kucağa yaşadığımız kültürlerdeki böyle anlamlı gelenekleri ise 'pas' geçiyoruz. Yaz bitti. Bu sene sonbahar ve kışı farklı karşılayın. Roş Aşana geleneklerinden kopya çekin. îster güzel bir sonbaharı karşılama sofrası kurun, ister pazar kahvaltınızı mükellef bir 'dezayuno'ya dönüştürün. Ama en önemlisi vicdanınızı kazıklamaktan vazgeçin, yapabildiğiniz kadar 'ruh detoks'u yapın. Kim bilir belki de terazinin kefesi lehinize dönuverir! kilmış), 2 limonun suyu, zeytinyağı, tuzkarabiber Keskin bir bıçakla balıkları yan tarafından boylu boyunca ikiye yarın ama bölmeyin. Çukurca iki tabağın birine biraz zeytinyağı, diğerine limon suyunun yarısını koyun ve elinizi bir yağa, bir limona batırarak balıklarm içlerini dışlarını ovalayın. Limon oranını narın ekşiliğine ve zevkinize göre ayarlayabilirsiniz. Soğan, nar taneleri, kalan limon suyu, ceviz, tuz ve karabiberi genişçe bir kap içinde mıncıklayarak harmanlayın. Harcı balıkların içlerine doldurun ve yağlanmış fırın tepsisine dizin. Harcın kalanını ve süzülen suyunu balıkların üzerine gezdirin. Orta ısılı fırında 1/2 saat kadar kızarana dek pişirin. Narlar çok ekşi ise 12 tatlı kaşığı şeker ekleyebilirsiniz. Eskiler zeytinyağı yerine ceviz yağı kullanırlarmış. îsterseniz öyle deneyin. SOFRA Yılın başı Roş Aşana \ylin İ)ney Tan R oş Aşana, îbranice tamı tamına yılbaşı demek. 'Roş: baş' ve 'Şana: sene' kelimelerinin birleşimi. Bu hafta eski yıla veda edilip Yahudi takvimine göre 5765 yılına girüecek. Eylül ayı ile birlikte hasat sonrası toprağın yeni ürüne hazır olduğu döneme giriliyor. Geçen yılın mahsulünden sonra gözler bolluk umuduyla gelecekte. Yeni yıl kutlaması için bundan âlâ zaman olur mıı? Roş Aşana kutlaması iki güne yayılıyor. Bu yıl 1617 Eylül'e denk geliyor. 15 Eylül akşamı son gün batımı, 16 Eylül Roş Aşana günü, 17'sindeise "dezayuno" yani büyük kahvaltı var. Roş Aşana yeme, içme ve mutlu olma günü. Bu nedenle sofrada iyi şeyleri semBll hafta bolize eden yiyeceklere y e r veriliyor. Yahudi Mevsimin yenileri pıtakvimine r a s a > balkabağı gibi lezzetler yeniyor. îbfaniceyeni de pırasa 'karti' demek. Düşmanlar için söylen e n girllecek. Roş Aşana da yılbaşı demek. Yemekleri İse daha çok mevsimin yenllerlnden yapılıyor. y°k olsunlar' SÖZÜ ile benzeştiğinden sofr a c j a p i r a s a n l n a v r ı yeri var Kabak, pazı vc hurma da benzer ses benzeşmeleri nedeniyle önemli kabul ediliyor. Gençlik ve sağlık için yeşillikler bol tutuluyor. Nar bereket sembolü. Et, tavuk yemekleri yapılıyor ama bahk bereket simgesi olarak vazgeçilmez. Balık bütün olarak sofraya gelmeli. Aynı Çin kulturündeki gibi, bütün balık birliği, beraberliği, tutarlılığı, başı ise aklı ve liderliği temsil ediyor. Yeni yılın tadı kaçık olmasın diye tatlılar çok önemli. Bunun için mevsimin yeni meyvesi elma, bala batırılarak yeniyor. Bu geleneklerin farklı uygulamaları var. Elmanın ayrıca reçel veya tatlısı yapılıyor. Gürcü Yahudilerinde pırasa, taze soğan gibi çiğ yenirken, Sefarad ve Aşkenazlarda pırasa, köfte oluyor, balkabağı kâh tatlı olarak kâh börek içinde karşımıza çıkıyor. Ertesi sabah sinagog sonrası yapılan "dezayuno'da börekler, çörekler oluyor. Çanakkale'de "mantikos", îzmir'de "boyos" gibi lezzetler kahvaltıyı zenginleştiriyor. Çanakkale'de fırından alınan ekmek hamuru suyla çoğaltılıyor, yağlanıp top top poğaçalara benzer soğanlı, pey nirli, ıspanaklı 'mantikos'lary; vapılıyor. îzmir'in "Boyos"u ise îspanyolca "Bolloyuvarlak" kelimesinden geliyor. Çift "L" harfi "Y" okunduğu için bu yağlı hamur bohçalarına 'boyos' denmiş. Zaten "desayuno" îspanyolca kahvaltı demek. sebesi yapıyor. "Teşuva" denen bu 'tövbe' döneminde bir onceki yıl yapılanlar sorgulanıyor, daha iyi bir insan olmak için kararlar alınıyor. Bu dönemin sonunda 'Kefaret' günü "Yom Kipur" var. Yom Kipur hep Terazi burcuna denk geliyor. Tam da burcun özelliği gibi terazınin kefesinde kişinin günahları sevapları tartüıyor ve bir sonraki yılın rızkı buna göre belirleniyor. Dulse de Mansana (Elma reçeli) Çanakkaleli Beki Kumru Hanım artık îsrail'de oturuyor. Her yıl îstanbul'a çocuklarını, torunlarını görmeye geliyor. Onun tarifinde elma şuruba atılmıyor, doğrudan şekerle karıştırılıp kendi suyunda pişiyor. Böylece daha lezzetli oluyor. îsterseniz benim gibi dayanamayıp biriki dövülmüş sakız tanesi de ekleyebilirsiniz. 1 kilo elma, 1 ktlo şeker, 1 lımonun suyu, 1 paket vanilya Şeker ve limon suyunu tencereye koyun. Elmalan soyun, çabuk çabuk şekerin üzerine rendeleyin ve kararmamalan için rendeledikçe limonlu QP 4 şekerle alt üst edin. lyice harg)r manlayınca orta harlı ateşe oturtun. Marmelat kıvamına gelince ateşten akn ve vanilyayı ekleyin. Kişmişyani Oudith Çikvaşvili Kumru'dan) Manevi hesaplaşma Roş Aşana aynı zamanda yargılanma günü. Yılın son ayı "Elul" boyunca af dileme yani "Selihot" duaları ediliyor. Yeni yılın ilk ayı "Tişri"nin ilk 10 günü herkes vicdan muha 'Detoks'lu diyetlerin peşinde koşulan, meditasyon, zen, yoga gibi kelimelerin büyülü geldiği günümüzde, en güzel âdetler burnumuzun dibinde. Belirli orııç dönemlerinde etten, yağdan azat 'detoks' kürleri yapan Rum, Ermeni komşularımızın nedense sadece 'dilek' tutma âdetlerini benimsiyoruz. Istek, talep söz konusu olunca bir mum yakıp kiliseleri, ayazmalan, Aya Yorgi'leri izdihama Bu tarif ada komşum Judith'in büyükannesi Mila'dan kalma. 'Kişmiş' Gürcücekuru üzüm demek. Cevizli, üzümlü rulo çörek hem Roş Aşana, hem de 'dezayuno' için uygun. Hamuru: 5 yumurta, 7/2 bardak şeker, 1/2 barâak sıvı yağ, 1/4 bardak su, 6 çay fıncam un, 1 paket vanilya, 1/2 çay kaşığı bıkarbanat Harcı: 500 gr. ceviz, 200 gr. kuru üzüm, 1 yumurta beyazı, 1 /4 bardak şeker, 1 corba ka0P Gürcü usulü narlı balık şığı zeytinyağı, 1/2 çorba kaşığı tarçın, 1 tatlı (Anita Çikvaşvili kaşığı toz karanfil Üstü için: 1 yumurta sarısı, biraz toz şeker Benadrete'den) Cevizleri elle kırın. Fırın tepsisinde orta Gürcü mutfağında ceviz, üzüm, hararetteyakmadan gevretin. Hamur malzeerik, nar, sarmısak, taze kişniş çok mesini karıştırıp kulak memesi kıvamında kullanılıyor. Narlı, cevizli fırında babir hamur elde edin. Üzerini örtüp bekletirlık hem Gürcü mutfağının özelliklerini taşıken harcın malzemelerini kanştırın. Hamuyor, hem de Roş Aşana sofrasının vazgeçilru kısa kenarı 3040 cm'lik geniş bir dikdörtmezleri nar ve balığı bir araya getiriyor. Çikgen halinde açın. Harcı uzun kenarın boyunvaşvili ailesi hep lüfer kullanır, cemaatçe seca yerleştirin, birazını da hamura yayın. Ruvilen ve ekşi erikle pişirilen gelincik balığı lo halinde sarın. Fınn tepsisine yerleştirin ve 'gaya'ya bilmezlermiş. îsterseniz sarmısak, ıslak bir bıçakla alt tarafını kesmemek şartıykişniş gibi diğer tipik Gürcü lezzetlerini de la verevine dilimleyin. Üzerine yumurta saneklemeyi deneyebilirsiniz. sı sürün, şeker serpin. 190 derecelik fırında (10 kişı için) 10 lüfer, 3 soğan (ince ince kıyılmış), 23 nar 3040 dakika nar gibi kızarana dek pişirin. Bete'avon/Afiyetolsun! • (taneleri ayıklanmış), 2 avuç içi ceviz (ince çe LHBİRENT Birinci kareden itibaren oklara ve numaralara dikkal ederek espriyi izlemeye başlayın... 0 da ne? Espri, iki ayrı yoldan devam ediyor.. Okiar da iki ayrı yönü gösteriyor.. Şimdi hangi yolu takip edeceğiz? Eeel Orası artık size kalmış. Hadi buyurun bakalım sayfanın labirentlerine.. Sakın kaybolmayın haal.. HAKAN ÇELİK fhakancelik@mynet.com WV\ BAKı'ıM VÖZÜNÜ £€c^ KAUCA ÖSP&T/AEM AUAAZ. Y S A S E ' 6AKA1.İAA TATıt 0KULLAE FöAM AAASAMA VUŞUK AY.'. ö