Katalog

15 AĞUSTOS 2004 / SAYI 960 BİRYUDUMİNSAN Gazete yazıları, portre öyküler, TV programı... Nebil Özgentürk 1990'dan bu yana 930 insan öyküsü dinledi. "Bu sayede hızlı gazetecilikten sessiz ve dingin bir alana geçtim" diyor. Son biriktirdiklerini, Alfa Yayınları'ndan çıkan "Bir Yudum Insan • •« olup dönebileceğıni anlatır. Ki bunu şimdiki hortumc ıılara oranla zemzem suyuyla yıkandıgını da hissettiıerek yapar. Ya da Gönül Yazar... Hayatı sadece pembeliklerle, paparazziyle geçmiş bir kadın, hayatında ilk defa ciddiye alındı. Onun taşbebekleştirildiği bir dünyada her şeyin ne kadar basitleştirilebildiğini, değersiz kılınabildiğini anlattık. Ve Gönül Yazar programı" I layatım boşa geçti, nefret ediyorum elli yılımdan " diyerek bitirince de küçuk bir ipucu bıraktık geleceğe. Çünkü bir yerde örnek alınmayacak bir dünyanınkahramanıolduğunuitirafetti. r Yolculukları" kitabında anlatıyor. Özlem Altunok eçmek, dinlemek, paylaşmak, anlatmak, sonra tekrar dinlemek, paylaşmak... Nebil Ozgentürk 14 yıldır insanları izliyor, dinliyor, biriktiriyor. Hem yazıyor, hem anlatıyor. Gazetesindeki köşesinde, televizyondayayımlanan'Bir Yudum tnsan' programında. Ozgentürk'ün biriktirdikleri, Alfa Yayınları'ndan 'Bir Yudum tnsan Yolculukları' adı altında beş dizi kitapolarakyayımlandı. 'Bir Yudum tnsan' önümüzdeki sezonda da yeni insanlarıylaekrandaolacak. 199O'da"BirînsanBirHayat"labaşlayan, merkeze insanı yerleştirdiğiniz pek çok program yaptınız, yazılar yazdınız. 14 yıl insana dair neler kattı size? Bu sayede galiba gazeteci kimliğimi, yazıdilimi.ifadeşeklimibuldum. Benim için bir milattı. Serbestçe gerçek öyküler, portreler anlatabileceğim bir dünyaya gittim ve 93()'a yakın insan dinledim. Mesleğimin 22 yıla uzandığını düşünürsek hızlı gazetecilikten sessiz ve dingin bir şekilde dokümanter yapan bir adama dönüştüm. Gazete yazıları, kitaplar, portre öyküler, TV programı... Sait Faik'in öykücülükte yaptığını, kendimce televizyonda yapmaya çalışıyorum. Çünkü bu ülke potansiyeli yoğun; insan renkleri, şiddete uğramışlığı, üç darbe geçirmişliği,politikargümanları,etnikyapılanyla çokzengin. Neler öğrendiniz bu uzun süreçte, insan ne kadar çoğaldı, ne kadar tükendi? Ayrıntılara uzanarak sadece o kişiyi değil, ülkenin 4O'lı, 50'li, 6O'lı yıllarını da ele alıyorum.NailÇakırhan'ın öyküsü mese S Yazı diliyle televizyon dili arasındaki geçişkenliği nasıl sağlıyorsunuz ? Yazdığınızı görselleştirmek, görsel olanı yazıya dökmek arasındaki denge nasıl kuruluyor? tki alanda da yapılan işin yazı olduğunuiddia ediyorum. Büyük, rakipleri olan ve dolayısıyla reyting almak /orunda olan birkanalda.riskgözealdık. Uzunmetinleryazınaktan, yazıyı destekleyen konuşmalara yer vermekten sakınmadık. Yazıyı sevdiğim için TV'de deyazıyla ilgili bir iş yapıyorum, TV'deedindiğim bilgileri de yazılarımdakullanmayaçalışıyorum. tki alanda karşılıklı bir hareketoluştu Buda beni refleksi artan bir insana donuştürdü. O kadar çok tanıkhk yapıyorum ki, nasıl değil, neyi yazmalıyım diyorum. Mesela belgesel yaparken 1954 yılında çıkarılmışbirtrenbileiibiı y<ızıyadönüşebiliyor ya da bugun 16 yaşinda bir çocuğa Manisa'da işkence yapılıyorsa bunu 1939'da 17 yaşındaki Attilâ tlhan'a yapılan işkenceyleharnıanlıyorum. İNSAN ÖYKÜLERİ ; 7 la. Büyük bir aşkın, büyük bir trajedinin kahramanı.bir röportaj değil, biröyküydü. 16 yaşında devrim için SSCB'ye gidiyor. Orada bir genç kıza âşık oluyor ve sevgilisi kalıyor. Stalin'in emriyleTürkiye'ye dönüyor. Ancak 1983 'te48 yıl sonra karısı I lalet Çambel'le onu aramaya gidiyor. Bu öyküyle beraber dönemin Rusyası'nı, 5()'li ydların '1 ürkiyesi'ni, MlT tarafından takip edilen genç bir devrimcinin başına gelenleri ve aşkı öğreniyorum. Sonuçta ortaya benim gibi şanslı bir insan çıkıyor. Bundan daha eğitici ne olabilir? YÜKSELEN TREND: PORTRECİLİK Bugün insan öyküleri hızla tüketiliyor, siz bunu neye bağlıyorsunuz? Bu gerçek hep vardı. Ama birdenbire 80 sonrası iletişim âleminde bir çocukluk dönemi yaşanmaya başlandı, herkes ne yapacağını şaşırdı. ü süreçte kendi adıma en dingin bölgeyi portrecilikolaıak gördüm ve oraya uzandım. Portre bir öyküyü, öykünün geçtiği ülkeyi, o ülkenin atlattığı sevinçleri, travmaları da anlatmalı Yakın zamanda portre; cınsel ayrıntılardanihaneteuzananbiranılarzincirine donüştü. Oysa bu paparazzi portreciliğininalanı. Bir insanın geçmişinden bugüne uzanan ve sözü olan bir sonuç çıkarıyorsunuz ortaya. Bunu yaparken ortaya çıkan malzemenin o kişiye ağır geldiği olmuyormu?NasıIdönüştürüyorsunuz? Ben iki tiırlü yontem uyguluyorum. Birincisi onlarla gerçekten dost olmaya çalışıyorum, samimiyet bir içhesaplaşmayı da beraberinde getiriyor Tahmin etmediğim derecede geçmişini anlatan, heybesini fazlaca boşaltan bir insan görüyorum karşımda. Büyük bir ağırlık yaşayan, Nebil Ozgentürk'ün hazırladığı televizyon programı "Bir Yudum Insan" yeni sezonda da sürecek. Fotoğraf: Uğur Demir gözyaşı döken, sohbetten sarhoş olan, geçmişe dönmekten dolayı travma geçi renler var. Aramızdaki samimiyeti kullanmadan, yani konuşulanların hepsini metne dönüşt ürmeden korumayı da başarıyorum. Popülerkültürlebirlikteünlüisimlere yapılan 'zoom'lar kimi zaman ya bir illüzyona dönüşüyor ya da o kişiyi biraz daha meşrulaştırıyor. Sizce de bazen görüntüyle gerçek birbirine karışmıyor mu? Bu handikaptan uzak durmak neden zorlaşıyor? Ben o tehlikeye düşmedim galiba. Mesela Banker Kastelli belgeseline çok tepki gelmişti. Oysa benim en sevdiğim programlardan biridir. Çünkü Kastelli 80 sonrası Türkiyesi'nin öyküsüdür. Bu ülkenin saf halkını, köşe dönme hırsını, bir bankerin isterse bir gecede 300 bin dolar kazanabileceğini, sonra pişman Programa yönelik eleştiriler de var mı? Belki hızımız soıun olınuş olabilir. Çünkü dünyanınhiçbiryerinde 15 günde bir belgesel yapmadurumuyok. Kaliteden, içerikten ödün verıneden belge ve kaynaklarla metin hazırlamak zor. Zaman zaman sinema tadını yakalayamamış olabiliriz. Bu kadar çok insan öyküsüne tanıkhk ederken sizin hayatınız yaşanabiliyor mu? Bütün konuştuğum insanlarbu ülkenin resmini, edebiyatını, politikasını kuran insanlar, onlarla yaptığım yolculuk benim hayatıma, öyküme dönüşmüyor mu sizce? Bu mesleğin yaşattığı bütün travmaları, hoyratlıkları ben de yaşıyorum. Kızgınlıklar, sohbetler, sevinçler, hüzünler... Yaşamınızın kendisine dönüşmiiş iş hayatı sizin hayatınızdan çalmıyor mu yani? Yanılıyorsunuz. Bütün bu insanlar arkadaşım aynı zamanda. Çalmamasına uğraşıyorum, pratik yaşamayı, hayattan beslenmeyi bilince iş manyağı olmuyorsunuz. • OSMAN BAHADIR [email protected] 80 yıl önce Rasathaneye teleskop geliyor Rasathanenın Harbi Umumi'den (Birinci Dünya Savaşı'ndan) mukaddem (önce) Almanya'ya sipariş ettiği ufak bir teleskopu onbeş güne kadar şehrimıze getirtilecektir. 26Kaum 1924 o Kadın memurlar Memurin layiha kanuniyesini tesbit eden encümeni mahsııs bugünkü ictimaında (toplantısında) kadınların dahı memur ve müstahdem olabileceği hakkındaki maddeyi aynen kabul etmiştir. Onuncu maddedeki memurin namzetlik devresi, asgari altı ay ve azami iki sene olmak üzerc tadilaten (değişiklik yapılarak) onbirinci maddede aynen kabul olunmuştur. Memurin kanıınunu tetkik enciımenine Mazhar Mulit Bey (Denizli) intihab olunmuştur (seçilmiştir). 29 Arahk 1924 Rasathanenin noksanları ikmal edilecek Vali Raşid Bey, muavini Fahrettin Bey'i rasathanenin ihtiyaçları ıle noksanlarının neden ibaret olduğunu tesbite memur etmiştir. Fahrettin Bey, Rasathane mudürü Fatin Elendi'nin bu husustaki fikirlerini aldıktan sonra noksanları tesbit ve vali Raşit Bcy'e bir rapor şeklinde tevdi edecektıı (sunacaktır). Rasathanenin asri bir surette ıslahı için vilayetçe bilcumle muavenet (yardım) edilecektır. 1924 Kadınlar nerelerde intihab hakkına maliktir? Harbı Umumiden (Bırinci Dunya Savaşı'ndan) evvel kadınların intihablarda (seçimlerde) rey hakkına malik bulundukları memleketler şunlar idi; tngilterc, trlanda, tsveç, Norveç, Danimarka, Finlandiya, tzlanda, Avustralya, Yeni Zelanda, Kanada, Memaliki Müttehide (ABD) ve Hindistan. Harbi Umumiden sonra kadınların intihab hakkı kazandıkları yerler de ber vechi atidir (aşağıdaki gibidir); Felemenk, Belçika, Letonya, Estonya, Litvanya, Rusya, Lehistan, Almanya, Avusturya, Macaristan, Çekoslovakya, Cenubi (Giıney) Afrika ve Azerbaycan. 6Arahk 1924 İlk yıllarında Kandilli Rasathanesi