Katalog

8 31EKIM2004/SAYI971 Üstün yetene başâb Çocuğunuz, daha okul çağına gelmedi, ama kendi kendine okumayı, toplamaçıkarma yapmayı, hatta iki, üç basamaklı sayıları çarpmayı öğrendi. Belli ki üstün yetenekli ya da zekâlı. Yine de hemen sevinmeyin, çünkü bu çocukların eğitim alabilecekleri kurum sayısı çok az. Üstelik onlar da yeterince desteklenmiyor. Esra Açıkgöz kumayazmayı kendi kendine öğrenen, yaşına basmadan konuşan, daha ilköğretimde bilgisayar dergileri, romanlar okuyan, küçük bedenlerdeki büyük akıllar yani üstün yetenekli ya da zekâlı çocuklar... Üstelik de sayıları azımsanamayacak kadar çok. Ama eğitim alabilecekleri tek devlet kurumu olan Bilim ve Sanat Merkezleri'nin (BİLSEM) sayısı sadece 19. Toprak Ince ve Cansu Yavuzoğlu üstün yetenekli iki genç. tkisi de 12 yaşındalar. Kadıköy Bilim ve Sanat Merkezi'ne gidiyorlar. Onlarla ve aileleri ile Türkiye'de "üstün" olmak üzerine konuştuk: Neden bu merkezde eğitim aldığınızı biliyor musunuz? Toprak: Bir sınava girdik ve bıırada eğitim almaya hak kazandık. Burada hem çok şey öğreniyor hem de bundan zevk alıyorum. Burada öğretmen, öğrenci, ders, teneffüs, tahta yok. Evet, ama neden siz? Cansu: Çünkü yeteneklerimiz diğerlerinden daha ileri. Sınava neden girmem gerektiğini, sınavı geçersem ne olacağını bilmiyordum, BÎLSEM'i de. Sadece öğretmenim beni önerdiği için girdim. Kişilik özellikleri • Bağımsız olma özellikleri gösterirler. Ozgüvenleri yüksektir. •" Yüksek amaç ve ideallere sahıptirler. */ Karar vermek için dış desteğe ihtiyaç duymazlar, içten denetimlidirler. Kaderci değil dirler. f/ Hayal guçlerinin fazla gelişmesi sonucunda, bazıları hayali arkadaşlar oluşturabilir • Aşırı duygusal olabilirler. t/ Mukemmelliyetçidirler. Kendilerinden ve diğerlerinden beklenti düzeyleri yüksektir. Diğerlerinin kendileri hakkındaki beklentileri ve duygulanna da aşırı duyarlıdırlar. Eleştirilere tahammül edememe özellikleri, onları yüksek başarı ve takdir gereksinimi içine sokabilir. Zihinsel özellikler i/ Doğumlarından itibaren yaşıdarına oranla dikkatlerini daha uzun süre yoğunlaştırabilirler. %/ Daha meraklı olmaları, çok şey öğrenme istediğine sahip olmalan nedeniyle, bir sorunla karşılaştıkları zaman, bu konu üzerinde akdlarını daha uzun süre çalıştırabilirler. • Duşünceleri akıcıdır. Kolayca ezberler ve ezberlediklerini uzun süre belleklennde koruyabilirler. */ Sözcük hazineleri zengindir. \/ Kendi başlarına okumayı öğrenebilirler. O Sosyal gelişim özellikleri f' Kendilerinden büyük çocuklarla karmaşık oyun oynama eğilimindedirler. •/ Diğerlerinin gereksinim ve ilgilerine duyarlı olabilmeleri, hem bağımsız hızlı karar verebilme gibi kişilik özelliklerine hem de geniş ilgi alanına sahip olmalan onların liderlik potansiyellerini daha da arttırır. Geçeceğimden ümitli bile değildim. Toprak: Sınavda genel yetenek soruları vardı. Bir de bireysel yetenek testi yaptılar. Burada resim, genel yetenek gibi bölümler vardı. Herkes yeteneklerine göre birini seçiyordu. Hepsini seçtim, ama zihinsel yetenekten kazandım. Cansu: Ben müzik yeteneğinden. Okuldaki arkadaşlannızla mı yoksa BİLSEM destek istiyor Ayfer Yavuzoğlu, Cansu'nun çabuk kavrayan ve yetenekli bir çocuk olduğunu bildiği halde, hiç üstün yetenekli diye düşünmemiş. "Cansu'nun ileri düzeyde müzik yeteneği vardı. Ama bunu eşimin konservatuvarda öğretim görevlisi olması nedeniyle, bir ayrımcılığa sahip olmasına bağladık" diyor. Cansu ilköğretim ikinci sınıfa kakındaymış, zekâsını ölçtürmeye gerek duymamış. "Kavraması yaşıtlarından ileriydi, ama ilgili olduğumuz için onun da ileri olduğunu düşündük. Zaten ilk çocuğumuzdu ve her çocuğun böyleolabileceğinisanıyorduk" diyor. Ailelerin sorunu, BlLSEM'lerin Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yeterince desteklenmemesi. Kadıköy BÎLSEM'deki arkadaşlannızla mı anlaşmak daha rahat? Toprak: Hepsiyle. Zaten okul arkadaşlarımdan biri de Cansu. Tek sorunumuz, okulun fazla disiplinü olması. Bazen arkadaşlarınızın söyledikleri ya da yaptıkları anlamsız geliyor mu ya da insanlann sizi anlamadığını düşündüğüniiz oluyor mu? Cansu: Tabii ki oluyor, ama bunlar büyütülecek sorunlar değil. Sonuçta bu her insan için geçerli bir durum. Herkes aym şeyi düşünemez, bazen karşınızdakinin düşüncesi size saçma gelir, sizinki de ona. Önemli olan bunu hoşgörüyle karşılamak. Toprak (ayaktaki) ve Cansu Türkiye'deki üstün yetenekli çocuklardan sadece ikisi... Fotoğraf: Esra Açıkgöz BOŞ ZAMANIMIZ YOK Kendi yaş grubunuzdakilerle mi yoksa büyüklerle mi anlaşmanız daha kolay oluyor? Toprak: Bizden çok çok büyük arkadaşımız yok, en fazla 3 yaş büyükler var. Boş zamanlarımzda neler yapıyorsunuz? Toprak: Fazla boş zamanım olmuyor. Okula, okuldan sonra da merkeze gidiyorum. Ama şikâyetçi değilim. BİLSEM'e geldiğimde ayaklarım yorgun olsa da beynim koşmak istiyor, bir süre sonra ayaklarım da beynime uyuyor. Zaman bulursam kitap okuyorum. Özellikle polisiye kitaplan çok seviyorum, olayı çözmeye çalışıyorum. Televizyon izlemem, zaten seyredecek anlamlı programlar da yok. Haberleri izliyorum sadece. Bir de puzzle var, henüz 1500 parçadayım. Cansu: Türkçe oğretmenimizin okumamızı istediği kitaplan okuyorum, ama sıkıldım. Çünkü sürükleyici kitaplan seviyorum. Bu yaz Ege sahillerini gezdiğimiz için okumaya fırsat bulamadım. Dönunce telafi ettim.l haftada 6 kitap bitirdim. Toprak: Bunda benim de etkim oldu. Cansu: Evet, Toprak'ın okuduğu kitap sayısını duyunca geri kaldığımı anladım. 1 hafta hiç odamdan çıkmayarak, günde 400 sayfa okudum. Bir de her ne kadar becerebildiğimden şüpheli olsam da, piyano çalmayı seviyorum. Arkadaşlannızla zaman geçiriyor musunuz? Cansu: Ailemizden daha fazla zaman geçiriyoruz arkadaşlarımızla. Çünkü bütün gün okulda, merkezdeyiz. Toprak: Teneffüslerde oyunlar oynuyoruz. Haberleri takip ediyormuşsunuz. Sizce Türkiye'nin gidişatı nasıl? ToprakCansu: Geleceği yok gibi duruyor. Bir çıkmazdayız, kısacası ümitsiz vaka. Gelecekle ilgili planlarınız neler? Cansu: îstanbul Erkek Lisesi'ni kazanmak istiyorum. lleride de doktor olacağım. Toprak: Atatürk Fen Lisesi'ne gideceğim. Arkeolog olmak istiyorum. Fiziksel özellikler *' Genelde, fiziksel yapı ve genel sağlıkları normalin üstündedir. •" Duyu organları keskindir. >/ Olgunlaşma daha hızlı bir seyir gösterir. %/ Kuvvetlidirler ve koordinasyon gerektiren faaliyederde tepkileri daha hızlıdır. Kim üstün yetenekli? îstanbul Üniversitesi Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dekan Yarduncısı Özel Eğitim Bölümü Üstün Zekâldarın Eğitimi AnabiUm Dalı Başkanı Prof. Dr. Ümit Davaslıgil, ailelere ileri gelişim seyri gösteren çocuğa sahip olduklannı fark edince, paniğe kapılmadan bir uzmana başvurmalarını öneriyor. Çocuklarının ileri düzeydeki zihinsel özelliklerinin aynı olgunluğa ulaşmamış duygusal ve sosyal özellikleri ile birleştiğinde, bazı sorunlar yaşayabildiklerine dikkat çekiyor. Bu sorunlar ne mi? Davaslıgil yanıdıyor: " Yaşıdannın üstünde olan kavrama düzeylerine, sosyal becerileri eşUk edemeyince nezaket kurallarma uymayabiliyor, yalnız kalma tehlikesi içinde kalabiliyorlar. Yaşıtlarının anlayamayacağı ifadeler kullanmaları, kibirli olarak gorulmelerine ve soyutlanmalanna neden olabiliyor. Rutin görevlerden sıkılmaları ya da hızla bitirip sınıfta dolaşmaya başlamaları nedeniyle, öğretmenleri onların diğer çocuklar üzerinde olumsuz etki bırakabilecek bir davranış bozukluğu sergilediklerini düşunebiliyor. Bazen bir ödev üzerinde gereğinden fazla yoğunlaştıkları için ayrıntılar içinde kaybolabiliyorlar. Özgun düşünce ve çozümler üretme olasılıkları yaşıtlarına göre daha fazla olduğu için yönergelere aynen uymalan güçleşiyor." dar yaşıdarıyla oynamaktan sıkılıyor, onlardan uzak duruyormuş. Sorunu Cansu'ya oyun oynamanın da eğlenceli ve yararlı olduğunu anlatarak aşmışlar. Kızındaki farklılığı ancak BlLSEM'i kazanınca, merkeze gide gele anlamış. Sevgi înce de, Toprak'ın çabuk kavrayan özel bir çocuk olduğunun far BÎLSEM de sponsor bekliyor. Aileler, çocuklarının iyi eğitim alabilmeleri için ceplerinden harcama yapıyorlar. "Türkiye'de üstün yetenekli çocuklara yeterince imkân tanınmıyor. Çocuklarımız buraya bir sınavı kazanıp girdiler, devlet onlara eğitim veremeyecekse neden sınav yapıyor? Elimizden geleni yapıyoruz, ama yetmiyor."