Katalog

31EKÎM2004/SAYI971 Turkıye'de en çok kullanılan gebelıgi onleyıcı yöntem "geri çekme". Araştırmalar, kürtajdaki azalmayı ve nüfus artış hızındaki düşüşü "geri çekme" yönteminin başarısına bağlıyor. Araştırma 500 erkek üzerînde yapılmış. Bu yöntemin bedeli kadın için ağır. Yine hazdan vazgeçmesi isteniyor... KARISINI SEVEN ERKEK... Özgür Erbaş insellik, hayatımızın gizli bahçesi. Bu bahçede olup bitenler iki kişiyi ilgilendiriyor gibi görünse de toplumsal birer mesele. Ömeğin doğum, aileye bir ferdin daha katdmasının ötesinde anlamlar taşıyarak, nüfus araştırmalarından kalkınma raporlarına, uluslararası sözleşmelerden yasa metinlerine kadar giriyor. Kısırhk, kürtaj ve cinsellikle ilgili daha pek çok konu da araştırmaların ana teması. Üreme sağlığı başlığı altında cinsellik, 1994'te Kahire'de yapdan Nüfus ve Kalkınma Konferansı'nda kabul edilen eylem planına da girdi. Buna göre üreme sağlığı, "Insanlann doyurucu ve güvenli bir cinsel yaşamları, üreme yetenekleri ve bu yeteneği kullanıp kuUanmayacakları ve ne zaman ne sıklıkla kullanacakları konusunda karar verme özgürlüğü" anlamına geliyor ve bu tanım aile planlaması yöntemlerini de içeriyor. C Gebeliği önleme yöntemlerine ilişkin yapdan çalışmalardan en kapsamlısı 5 yılda bir Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü'nce yapdan Türkiye Nüfus ve Sağkk Araştırması. Bu araştırmanın 2003 sonuçları geçtiğimiz günlerde açddandı. Araştırmada Türkiye'de gebeliği önleyici yöntemler arasında birinci sırayı yüzde 26.4'lük bir oranla geleneksel yöntem olan "geri çekme" alıyor, bunu yüzde 20.2'lik oranla modern yöntem olan rahim içi araç (spiral) izliyor. Yöntemi tercih edenler arasında ise eğitim ya da coğrafyadan kaynaldı fark neredeyse yok. Bu da kadmların, gebe kalmamak için cinsel zevklerinden vazgeçtiklerinin işaretçisi sayılabilir. Çünkü yöntem tamamen erkeğin motivasyonuna bağlı. Geri çekme yöntemi sadece Türkiye'de değil, dünyada da yaygın olarak kullandıyor. En eski korunma yöntemlerinden biri olan geri çekmeyi bugün dünyada 38 mdyon çift tercih ederken, BM Nüfus Fonu Üreme Sağlığı Alt Programı Koordinatörü Dr. Tunga Tüzer, geri çekme yönteminin özendirilmesi yerine prezervatif kullanımının yaygınlaştırdmasından yana olduklarını söylüyor. Türkiye'de "geri çekme" yönteminin istikrarlı başansı ve demografik dönüşümde temel etken olması Çapa Tıp Fakültesi Kadın ve Çocuk Sağlığı Araştırma Merkezi'ni harekete geçirdi. Merkezin Başkanı Prof. Dr. Ayşen Bulut, Kadın Doğum Uzmanı Dr. Nuriye Ortayh, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim Görevlisi Dr. Metin Özuğurlu ve însan Kaynağını Geliştirme Vakfı'ndan Dr. Muhtar Çokar'ın Gebze'de 500 fabrika işçisi erkekle görüşerek yaptığı "Neden Geri Çekme, Neden Olmasın?" başlıklı araştırma, yöntemin başarısını artırmayı ve gençlere bunu aktarmayı hedefliyor. Araştırmanın sonuçlatını Dr. Nuriye Ortaylı ile konuştuk. Türkiye'de geri çekme yöntemi neden bu kadar yaygın? , ; , > M 'HVÎ/ ! Gebeliği önleyici yöntemlerin başansı, kullanıcdarın kararldığı, becerisiyle ve nerede, kimin ne kullandığıyla bağlantdı. Her yöntem herkes için aynı başarıda kullandabdir diye bir şey yok. Örneğin, hap kullanımındaki başarı oranı, geri çekmenin gerisinde kabyor. Erkeklerin duyarldığının artmasıyla geri çekme yönteminin başan oranının da arttığını görüyoruz. Ade planlamasında çalışanlar 40 yddır bu yöntemin psikolojik ve fiziksel hastalık yarattığına dişkin yalan söylüyor. Araştırmalar, kürtajdaki azalmanın ve nüfus artış hızındaki düşüşün temel nedeninin bu yöntemin başansından kaynaklandığını ortaya koyuyor. Yani gerçeği teslim edip, 6O'lı ydlardan başlayan nüfus ya da aile planlaması çalışmalannın bu başarıdaki payının çok az olduğunu kabul etmek gerek. Insanlara rağmen yöntem geliştirilemez. Bu ülkede insanlar kendiliklerinden böyle bir yöntemi uygulayarak çok da iyi korunabiliyorlar. tnsanların ürettikleri çöziim yontemini desteklemek ve geliştirmek gerekir. Araştırmanın amacı ne? Araşurmayı, insanlann benimsedikleri ve uyguladıkları bu yöntemi geliştirmek ve gençlere aktarmak için yaptık. Kahire Eylem Planı'nda "erkeklerin duyarhhklarının geliştirilmesi için çalışdmasının" benimsenmesine karşın, bugüne değin erkekleri hedef alan araştırmalar yapdmadı. Erkekler "geleneksel rollerinin gereği" olarak sergiledikleri"koruyucu taraf" davranışını cinsel rollerine de yansıayor. Bu erkeklerin geri çekme yöntemine ilişkin motivasyonlannda çok önemli. Eşlerinin üzülmesini, acı çekmesini istemedikleri gibi, ailenin toplam refahını da göz önüne alarak motive oluyorlar. Bu motivasyon aslında çok zor olan bir şeyi yapmalarına, yani ilişkide zevkin doruk noktasında kendderini tutmalanna neden oluyor. Bu erkeğin karar alıcdığından kaynaklansa da kadının maksimum yaranna bir durum doğuruyor. Yani "pozitif erkeklik" durumu söz konusu. Biz de bunun nasd geliştirilebileceğini araştınyoruz. cinsel ilişkiden zevk almayla ilgili kaygdar olardar ya da sürekli kontrol duygusuyla ba etmek istemeyenler vardı. Modern yöntemlere ilişkin bilgi devle eliyle de sağlanıyor, insanlar bu yöntemi na sıl öğreniyor? Araştırmada erkeklerin yüzde 95'inin ill cinsel deneyimini para karşdığı yapdan seks le yaşadıkları, sadece yüzde 5'lik dilimin ill tecrübesini tanıdığı ya da hoşlandığı bir ka dınla yaşadığı ve geri çekme yontemini dı ondan öğrendiği belirlendi. Erkeklerin bü yük çoğurduğunun modern yöntemlere ilgi si eşlerinden kaynaklanıyor. Kadınlar arasın da, bdgi paylaşımına ilişkin bir ağ var, ancal erkekler ancak çok yakın arkadaşlarıyla bı konulan konuşabdiyorlar. Birbirleriyle ko nuşurken de ade dişkileri dışında kalan yan "diğer kadınla" olan cinsel hayatlarını ko nuşabdiyorlar. Ama şunu söyleyebiliriz ki hamde kalmanın nasd olduğunu bilip bunuı üzerinden geri çekme yontemini bulanlar d var, pornografik filmlere bakıp bu konuyl ilgili akd yürüten de. BEN SENİ KORURUM Erkeklerin geleneksel rolleri gereği bı "fedakârlıkta" bulunduğunu söylediniz. Bu nu nasıl açıklıyorlar? Eşini sevdiği ve önemsediği için buna kat landıklannı söylüyorlar genel olarak. Ayrıc adenin geleceği, babalık sorumluluğu da sö konusu. Yani bir çocuk daha istemiyor. Ya] nız burada bizim görüştüğümüz kişilerin, iş çi olduğunu ve şehirde yaşadddarını da unul mamak gerekiyor. Gebelikten korunmakl koruma duygusu iç içe geçmiş durumda. Bu nu da şöyle ifade ediyorlar: "Sen karışma beı seni korurum", "Korunacaksak ben korunu rum" ya da "Erkeklik yaptım, seni korudum' "Kendi zevkim için onu hastanelere göndert mem". Yani seviyor, önemsiyor ve özen gös teriyorlarsa dddcat ediyorlar, bunu da "Eğe bir erkek eşini seviyor, onun sağlığını istiyoı sa kendini tutar. Eğer umursamıyorsa, be korunmam, sen git hap al der" diyerek açık lıyorlar. Başarısızlık riskine dişkin bir soruy verilen yanıt da "Kaskolu bu hocam". Bu yöntemin başarı oranı ne? Söylediğim gibi gebeliği önleyici yönterr lerin başarısını, kimin, ne zaman kullandığ na bakarak söylemek gerekir. Ancak 10 ya d 20 yd bu yöntemle korunup hiçbir olumsıu luk yaşamamış çiftler var. Bu yöntemi diğeı leriyle de birlikte kullanıyorlar. Erkeğin sc rumluluk duygusu, özeni ve motivasyonı nun artmasıyla geri çekme yöntemiyle uzu zaman ve düşük riskle korunabilirler. Bun da biyolojik etkenler de önemli. Örneğin ei ken boşalmaya meydli bir erkek için başar sızhk riski daha fazladır. Ayrıca bu yönter parasız olması, herhangi bir hazırldc gerei tirmemesi, yan etkisinin hiç olmaması aç sından da makul. • Edip Akbayram Sanatçı En büyiik hatanız nedir? Henüz yapmadığım... Bir insanın başına gelebilecek en kötü şey sizce nedir? Ölüm. Hayattaki en büyiik keyfiniz nedir? Kahve içerken bulmaca çözmek. En sevdiğiniz yazar kim? Nâzım Hikmet, G. G. Marquez En sevdiğiniz film/yönetmen? Emir Kusturica. Ancak tek tek kişileri seçmek bana göre değil, bugün mükemmeli yakalayan yarın sızi hayal kırıklığına uğratabdir. En büyiik aşk hikâyesi kimlerinki? Herkesin aşk hdtayesi kendine göre en büyüktür. Sizi en çok güldüren şey nedir? Mazlum Çimen'in fücra anlatması. Beğendiğiniz, takdir ettiğiniz siyasi karakter kim? (Geçmişten de olabilir.) ??? Bir hayvan olsaydıffre, ne olurdunuz? însan olmaktan bir şdtâyetim yok. Ençok yaşamak istediğiniz şehir? Bir yerde durmak değd, bütün dünyayı dolaşmak isterdim. Güncel olaylar içinde yakın zamanda sizi en çok üzen olay nedir? Irak. DUnya gündemindeki ya da hayatınızdaki bir olayı değiştirme şansınız olsaydı, neyi değiştirmek isterdiniz? Amerika. t MODERN YÖNTEMLER Peki burada kadının cinsel ilişkiden zevk almama riski yok mu? Biz de bu soruyu sorduk. Konuştuğumuz kişilerden biri buna kesin bir dille hayır yanıtı vererek, eşini beklediğini söyledi ve bu 500 kişi içinde bir taneydi. Ama bu tamamen biyolojik bir mesele. Bunu yapamayabdir ki bu da doğaldır aslında. Araştırmada biz sadece erkeklerle görüştük, yani onlann eşleriyle konuşmadık. Ancak eşleriyle iyi bir diyaloğa sahip, birbirini tanıyan çiftlerin daha uzun süre bu yöntemi kullandıklarını söyleyebilirim. Yöntemi kullanmayanlar arasında J