Katalog

31EKÎM2004/SAYI971 15 Katolik trlandalılar, eski yılbaşı, yeni ruhlar gününü Pagan, Şaman, Roma ve Hıristiyan geleneklerini harmanlayarak kudamaya devam etmişler. Yılbaşının baş meyvesi olan elma Roma tanrıçasi Pomona için kutsanır olmuş. Yılın son günü, yani 31 Ekim'de ağaçlardaki son meyveler toplanır, evde bahçede temizlik yapılır, yeni yda hazırlanılırmış. Şalgamdan oyulmuş fenerler gece boyu pencerelere, kapılara, yollara asılırmış. 31 Ekim gecesi, geride kalan yıl içinde kaybedilen yakınlar için de sofraya servis konur, ruhlarının yemeğe katdacağı düşünülürmüş. Baş yemek, bol tereyağlı patates puresi "champs" veya lahanalı patates püresi "colcannon", gece yatarken kapı eşiğine bırakıhr, gelen ruhların yemeğin ruhunu çekeceğine inanılırmış. Yemekten sonra sıra elma falına gelirmiş. Elmaya soru sorulur, sapı bir sağa bir sola çevrilirken evethayır diye tekrarlanır, heyecanla sapın kopacağı an beklenirmiş. Elmalar şeytanı çadatmak üzere kabuğu hiç kopanlmadan helezoni soyulur, dilek tutulurmuş. Gecenin son eğlencesi ise bereket timsali bol kuru meyveli kek, "Barmbrack" yenirken yaşanırmış. Hamurun içine gizlenen minik sürprizler yeni ydda yaşanacakların habercisi sayılırmış. Para çıkan servet kazanacak, çaput çıkan fakirlikten kırılacak, nohut ya da fasulye çıkan evde kalacak diye düşünülürmüş. Yüzük çıkarsa kerameti nişan ya da nikâh kehâneti olurmuş. Bu gelenekler Amerika kıtasında da sürdürülmüş. Ruhlara yol gösteren şalgam fenerin yerini ise yeni dünyanın balkabağı almış. Bu yazı balkabağı yazısı olacaktı. Olamadı. Anlaşılan ruhların canı geleneksel patates püresi ve kek çekti. Size de uygulamak kaldı! 450 gr kartştk meyve kurusu ve şekerlemesı (kuru ü'züm çesıtlerı, kus uzütnü, kaytsıerıkdutvısnetnctr kurusu, hurma, pestıl, portakal kabuğukirazıncır şekerlemeleri), 1 portakalveya lımonun rendelenmış kabuğu, 300 ml koyu demlenmiş çay, 200 gr esmer şeker, 2 yumurta, 250 gr un, 1 paket kabartma tozu, 12 tatlı kasığı karışık baharat (tarçın, karanfıl, kısntş, zencefıl, yembahar, cevzı bevva), 1 tutam tuz Meyve kurularını ve şekerlemeleri zar büyüklüğünde doğrayın. Pestil kullanıyorsanız makasla ufak kareler halinde kesin. Hepsini limon veya portakal kabuğu, çay ve şeker ile geniş bir kâsede karıştırın. Üzerini örtüp bir gece bekletin. Isterseniz bir kadehçik Irlanda viskisi de ekleyebilirsiniz. Un, kabartma tozu, tuz ve baharatı karıştınp eleyin. Mikser veya tahta bir kaşıkla karıştırarak hafifçe çırptığınız yumurtaları ve kuru malzemeyi çaylı meyveli karışıma yedirin. Dikdörtgen bir kek kalıbını yağlayıp unlayın. Karışımı kalıba döküp üzerini düzleyin. 180 dereceye ısıtılmış fınnda yaklaşık 11/2,13/4 saat pişirin. Fınndan çıktıktan 510 dakika sonra kalıptan çıkartın. Soğuyunca aluminyum veya plastik folyoya sararak saklayın. SOFRA Patatesin laneti Aylin Öney Tan S on yıllarda Amerika'dan Avrupa'ya yayılan bir "Cadılar Bayramı" modası var. Bu tuhaf bayram, Türkiye'ye de sıçradı. Amerikan icadı sanılan bu kutlama, gerçekte eski kıtadan gelen çok köklü bir gelenek. Simgesi kocaman turuncu balkabakları olan "Cadılar Bayramı", bir başka sebze, patates yüzünden Amerikalı olmu§. "Hikâye" tersinden şöyle gelişmiş: Yeni Dünya'nın keşfiyle patatesi tanıyan eski dünyalılar, önceleri bu sebzeyi benimsememişler. Ptotestan Büyük Britanya'da da kuşkuyla karşdanan patates, Katolik îrlanda'da daha kolay kabul görmüş. Irlandalılar patatesi kutsal cuma günü ekip tohumunu kutsanmış suyla sulayarak önyargıların önüne geçmişler. Öyle ki, 1800'lerde patates neredeyse îrlanda'daki tek gıda haline gelmiş. Işte korkunç felâketi hazırlayan da bu patates sevgisi olmuş. Patatesin getirdiği bollukla îrlanda nüfusu hızla artmış, neredeyse ikiye katlanmış. Ortalama 6 kişilik çiftçi bir aile haftada 130 kilo kadar patates tüketir olmuş. Ancak 1840'larda yayılan bir hastalık tüm patates ürününü kırmaya başlamış. Tek bir ürüne dayanan ülkede büyük bir açlık baş göstermiş, kitlesel ölümler yaşanmış. Çareyi Amerika'ya göçte arayan birçok îrlandalı yanında sadece anılannı, geleneklerini, bayramlannı götürebilmiş. Champs (irlanda usulü patates püresi) Patatesten çok çeken Irlandalılar gene de en büyük kutlamalanm onunla yapıyorlar. Birkaç kâse haşlanmış lahana eklerseniz yemeğin adı "colcannon" oluyor. Pürenin ortası çukurlaştırılıp, tereyağı parçaları konuluyor. Kenardan ahnan püre ortadaki eriyen tereyağı havuzcuğuna batırılarak yeniyor ve tadına doyum olmuyor. 1 5 kg patates, 2 5 bardak süt, yarım demet taze soğan, yarım demet maydanoz, tuz, karabıber, 250 gr kadar tereyağı Patatesleri haşlayın ve soyun. Çatalla ezin. Sütü ufak doğranmış taze soğanla kaynama noktasına getirin. Soğanlı süt, ince kıyılmış maydanoz, tuz ve karabiberi patatese ekleyip püre haline getirin. Tereyağını küp küp kesin. Sıcak püreyi tabaklara bölüştürün. Ortasını çukurlaştınn ve birkaç küp tereyağı ekleyin. Her kaşık püreyi ortada eriyen tereyağına batırırken bütün ruhlara rahmet dile Barmbrack (Kuru meyveli Irlanda keki) adı verilen gün Kelder için büyük önem taşıyordu. Önceleri îrlanda'ya Hıristiyanlığı kabul ettirmekte zorluk çeken Aziz Patrick, çareyi vazgeçilemeyen Pagan festivallerine Hıristiyan anlamlar yüklemekte bulmuş. 1 Kasım'ı tüm ruhların günü "All Souls' Day" ilân etmiş. Kutlamalann yapıldığı arife gecesi ise önceleri "All Souls7Hallows' Eve" olarak adlandırılmış. Doğa güçlerine tapan Pagan toplumlarda, mevsim dönümleri büyük önem taşıyordu. Inanışa göre ekim ayının son günü ölülerin ruhları yeryuzüne iniyor, gelecekten haberler getiriyorlardı. Ruhların yönlerini bulmaları için pencerelere fenerler asılıyor, ateşler yakılıyordu. Bu dönem aynı zamanda yeniden doğuşun habercisiydi. Koyu kı§ yaşanmadan bahara ulaşmak, yeniden doğmak imkânsızdı. Ustelik bu günler sezgisi güçlü, küllerinden her sefer yeniden doğan, ölümün ve yeniden doğuşun simgesi Akrep burcu günleriydi! Bu tarif, 17 yüdır bütün arkadaşlarıma dağıttığım, sonbaharkış aylarında hepimizin yaptığı, giderek herkesin kendi zevkine uydurduğu bir tarif. Baharat ve meyve kurulanyla farklı çeşidemeler yaratabüir, bitki çayları veya elma suyu da kullanabilirsiniz. Çay vakti trlandalılar gibi üzerine hafif tuzlu tereyağı sürerek keyfine varın. Barmbrack mayalı hamurla da yapdıyor. Ama bu türü hem daha kolay, hem de uzun süre dayanıyor. Tabü hemen bitmezse... Ruhlar Günü "Halloween", aslında bir Pagan bayramı. îrlandalıların atası Pagan Keltler yılbaşı gününü, MÖ 5. yüzyıldan beri yazın ve yılın bittiği gün olarak kabul ettikleri, 31 Ekim'de kutluyorlardı. "Samhain" (okunuşu Sowin) LflBİRENT Birlnci kareden ıtibaren oklara ve numaralara dikkat edorok espriyi izlemeye başlayın... 0 da ne? Espri, iki ayrı yoldan devam edlyor.. OMar da İki ayrı yönü gösteriyor.. Şimdl hangi yolu takip edeceğiz? Eee! Orası artık size kalmış. Hadi buyurun bakalım sayfanın labirentlerine.. Sakın kaybolmayın haal.. HAKAN ÇELİK [email protected] AtlUE£T { 0ÜVUI2UM