Katalog

MERHABA PAMELA BRAVO’DAN ‘SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK: ÇEVREYE DUYARLI BİR YAŞAM KURMAK’ u hafta kapağımızda yer alan 20. yüz- yılın iki büyük aydını, Osip (Emilyeviç) B Mandelştam ve doğumunun 100. yı- lında Rainer Maria Rilke ile “Merhaba”. ‘Doğayı seven her çocuk İnsana odaklı, doğayla iç içe ve yaşamın kalbine işlenen acıları, umutsuzlukları ve yaşamın pek çok alanına göndermede bu- lunan imgeleriyle özgün bir şiir dili oluşturur gezegenin gerçek Osip (Emilyeviç) Mandelştam. Sembolizmin soyut yapısına bir tepki ola- rak doğan; insanı ele alarak, yalın bir anla- tımla somut gerçeklikleri öne çıkaran Akmei- kahramanıdır!’ zim akımının önemli temsilcilerinden biridir. Başından beri edebiyat çevrelerinin dışında “Küresel ısınma”, “karbon ayak izi”, “geri dönüşüm” ve “kompost” gibi kelimeler, yetişkinleri kalır. Devrime karşı değildir, parti bürokrasisi- bile zorlayabiliyorken bir çocuğun bu dili nasıl içselleştireceği büyük bir soru işareti. ne, partinin yönetmeye çalıştığı sanat anlayı- şına karşıdır. Karşı devrimci olmakla suçlanır. Şilili yazar, aktivist ve çevre gönüllüsü Pamela Bravo tam da bu sorudan hareketle kaleme Bir dost çevresinde okuduğu Stalin’e gön- almış Sürdürülebilirlik: Çevreye Duyarlı Bir Yaşam Kurmak isimli kitabını. Ve çevre duyarlılığını, derme yaptığı şiir de başına çok işler açar. 11 yaşındaki Pla’nın meraklı, cesur ve sorgulayıcı gözünden anlatmayı seçmiş. “Kremlin’deki dağlı”, “Parmakları kalın solu- Şili merkezli La Bonita Yayınları’nca yayımlanan kitap, Korece ve Çince çevirilerinin ardından can gibi”, “hamamböceği bıyıkları” gibi im- Şükran Timur’un çevirisiyle Yeni İnsan Yayınevi etiketiyle ülkemizde de okuyucularla buluştu. gelerin kullanıldığı şiirini Pasternak, şairin “intiharı” olarak yorumlar. İbero-Amerikan Yazarlar Buluşması için İstanbul’a gelen Pamela Bravo ile kitabını, çocukların Bu şiir yüzünden tutuklanır, Sibirya’ya sü- doğayla kurduğu benzersiz bağı ve çevre bilinci yaratmanın zorluklarını konuştuk. rülür. İntihar girişimlerinde bulunur. Açlık çe- ker. Yazdıklarını yayımlayamaz. Lanetli bir şair sayılır. 1938’de Moskova’ya dönmesine GÜRKAN AKGÜNEŞ izin verilir. Yeniden tutuklanarak 5 yıl sürey- le çalışma kampına gönderilir ve burada 27 ‘PIA, BİRAZ BENİM ÇOCUKLUĞUM’ Aralık 1938’de ölür. Bir çocuğun gezegenle ilişkisini çevre duyarlılığı açısından n 1956’da saygınlığına kavuşur, 1987’de işlediğiniz kitabınızı yazma fikri nasıl doğdu? tüm suçlamalarından aklanır, toplu şiirle- Pla, biraz benim çocukluğum. Bazı arkadaşlarım bana Pla der. ri ölümünden 35 yıl sonra 1973’te Rusya’da Ben de çocukluğumu hatırlayarak bir zamanlar olduğum çocuk ak- yayımlanır. Çok acılar çektiği sürgün yeri tivistin gözünden yazmak istedim. Voronej’e heykeli dikilir. Yeni keşfedilen kü- Farklı bir kültürde yaşasa da yaşamlarının ilk yıllarında çocukla- çük bir gezegene de adı verilir. rın; merak, sevgi, korku ve öğrenme arzusu çok benzerdir. Daha iyi Redaksiyonunu yaptığı çeviri bir kitaba bir yarın hayal etmek de öyle. Bu, onların doğasında var. Söyleme- yanlışlıkla çevirmen olarak adı yazılınca “inti- liyim ki benim de doğamda var. İyimser ve minnettar bir insanım. hal” suçlamasıyla başına ne dertler açılır. Hikâye, çocukların dünyadan ayrı değil, onun bir parçası oldukla- Ermenistan yolculuğu onun için kurtuluş rı inancına dayanıyor. Bu nedenle onların duyarlılığı, merakı, hayret olur. Mandelştam’a göre “Ermenistan’a gel- etme kapasiteleri başkaları için güçlü bir esin kaynağı olabilir. mek ana rahmine, her şeyin başladığı yere, Çocuklara çevre bilinci kazandırmak için hikâye anlatımı n atalara, köklere, kaynağa dönüş”tür. sizce etkili bir yöntem mi? “Vedalaşmaların ilmini” yapan bir şair- Yazıdan, fotoğraftan, televizyondan önce insanlar bilgiyi dir. “İz bırakmadan” uçmak ister. O bu dün- hikâyelerle aktarıyordu. Hikâye duygusal bağ kurar ve duygular öğ- yadan çekip gider ama yazdıkları onun izini renmeyi daha kalıcı hale getirir. Çocuklar doğa hakkında bir hikâye sürdürüyor hem de hiç silinmeden. dinlediklerinde sadece öğrenmiyorlar, hissediyorlar. Bu da onları Gültekin Emre’nin yazısı... çözümün parçası olmaya motive ediyor. Çocuklar doğa, kirlilik, ik- Dünya içimizde. Ve eğer gezegen lim değişikliği hakkında hikâyeler dinlediklerinde, sadece gerçekle- Kendinden çıkıp yine kendine varan bir kirlenirse bedenlerimiz ve zihinlerimiz de kirlenecektir. ri veya rakamları ezberlemekle kalmazlar, bir şeyler hissederler. şairdir Rainer Maria Rilke. Hiç unutamadığı Çocukların doğa farkındalığı genellikle lise ve üniversite n geçmişiyle günlük yaşamını, gözlemlerini şi- ‘İŞİN SIRRI; BİLİMSEL KELİMELERİ ÇOCUKLARIN çağlarında yeşeriyor. Kitabı yazarken bu süreci daha erken yaşla- irlerinde hep yaşatan; yaşadığı acılı, sancı- HİSSEDEBİLECEĞİ VEYA HAYAL EDEBİLECEĞİ ra çekme motivasyonunuz var mıydı? lı, sıkıntılı dönemlerden hiç kopmadan hep GÜNLÜK DENEYİMLERE ÇEVİRMEK!’ Bu kitapta bakış açım, çocuklara yapabilecekleri küçük şeyler öğ- yazmayı sürdüren bir şairdir. Küresel ısınma, geri dönüşüm, karbon ayak izi gibi kavramlar retmekti. Çünkü bugünün çocukları, yarının çözüm yaratabilecek n Savaşa karşı duruşunu şiirlerine de yansı- çocuklar için soyut olabiliyor. Bu kavramları nasıl somutlaştırdınız? yetişkinleri olacak. tan; dinselliği “melekler”le şiirlerinde hiç ek- Bu fikirleri basitleştirmek için somut ve tanıdık olana odaklanı- Çocuklardan iklim değişikliği sorununu çözme yükünü taşımala- sik etmemiş, ölüm korkusunu hiç üstünden yorum. Örneğin “biyosfer”den bahsetmek yerine, içinde yaşadığı- rını beklemenin haksızlık olduğunu düşünüyorum. Asıl önemli olan atamamış biridir de. mız dünyadan; nehirlerden, ağaçlardan, soluduğumuz havadan bah- mutlu, meraklı ve yaşama bağlı bir şekilde büyümeleri. Halkın dilinden, kültüründen, yaşamından, sediyorum. Plaja, nehre veya sokağa çöp atmamamız gerektiğini Günlük yaşamlarında gerçekleştirebilecekleri; geri dönüşüm veya su yaşadığı ortamlardan hiç kopmaz. anlatıyorum. Her çocuk bunu anlayabilir. tasarrufu yapmak aynı zamanda önemsemeyi öğrenmelerini sağlayacak. Dizelerini, imgelerini, şiirlerinin doğasını İşin sırrı; bilimsel kelimeleri çocukların görebileceği, hissedebile- Çocuklar dostluğu, nezaketi ve başkalarına saygıyı anladıkların- “Halk Türküsü”yle, “Halk Deyişi”yle de bes- ceği veya hayal edebileceği günlük deneyimlere çevirmektir. Mesaj da, doğaya da saygı duymayı öğrenirler. ler, zenginleştirir. Halkın yoksulluğu ile din- basit: Dünya bizim evimiz ve ona iyi bakmalıyız. Pla’nın öyküsünün nasıl bir etkiye yol açmasını umuyorsunuz? n darlığını aynı potada ele alır. Çocuklar da zaten gezegeni soyut bir şey olarak görmüyorlar; doğ- Pla bir süper kahraman değil. Hikâyemdeki ana karakter akti- Savaşa karşı bir şairdir. Halkı kandırmak, rudan hissediyorlar. Rüzgâr, ağaçlar, hayvanlar, gökyüzü... Çocukların vist bir genç kız. Ancak gezegeni tek başına kurtarmıyor, başkaları- savaşı meşrulaştırmak için kullanılan “bay- dünyayla içgüdüsel bir ilişkisi vardır ki yetişkinler bunu sıklıkla unutur. na esin veriyor. rak” gibi simgelere de karşıdır. Arkadaşlarına, ailesine ve hatta yetişkinlere dünyamızı korumak ‘ASIL ÖNEMLİ OLAN ÇOCUKLARIN MUTLU, Egemenlerin egemenliklerini sürdürmek için herkesin bir şeyler yapabileceğini öğretiyor. MERAKLI VE YAŞAMA BAĞLI BÜYÜMELERİ’ için halkı her türlü biçimde yönetme biçimi- Dünyayı, doğayı seven ve başkalarının da onu sevmesine yardım- Türkiye’deki çocuklara çevre bilinci aşılamak açısından sizce n ne de karşı bir tutum izler hep. cı olan bir çocuk zaten gezegenin gerçek bir kahramanıdır. n hangi ortak değerlerden yola çıkılabilir? Rilke’nin tüm yapıtlarıyla, ele aldığı konu- Benim için en önemli değer, çocukların gezegenin keyfimize göre Sürdürülebilirlik: Çevreye Duyarlı Bir Yaşam larla, çevre duyarlılığıyla öncülüğü doğumu- kullanabileceğimiz, sonuçlarına katlanamayacağımız büyük bir kutu Kurmak / Pamela Bravo / Çeviren: Şükran Timur / nun 100. yılında da sürüyor hâlâ! olmadığını duygusal olarak anlamaları. Dünyanın bir parçasıyız. Yeni İnsan Yayınevi / 84 s. / 2025. Gültekin Emre’nin yazısı... İyi okumalar... lİmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına: Alev Coşkun l Yayın Yönetmeni: Gamze Akdemir l Tasarım: Serhan Eren l Sorumlu Müdür: Betül Berişe l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık AŞ l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli- İstanbul l Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Uets: 25999 - 15079 - 37611 l Reklam Genel Müdürü: Evsun Sinem Alkan l Reklam Rezervasyon: Tel: 0 (212) 343 72 74 Mail: reklam@cumhuriyet.com.tr l Baskı: İleri Basım Mat. Amb. Reklam Tanıtım Yay. ve Teknik Hiz. Tic. AŞ, Yenibosna Mah. 29 Ekim Cad. No: 11A/41 KITAP Bahçelievler - İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir.