Katalog

NERMİ UYGUR, İOANNA KUÇURADİ, BETÜL ÇOTUKSÖKEN ‘Üç Düşünür Üzerine Yazılar’ Üç Düşünür Üzerine Yazılar, İstanbul Üniversitesi’nde eğitim almış, alanında sayısız öğrenci yetiştirmiş üç büyük felsefe hocası Prof. Dr. Nermi Uygur (1925-2005), Prof. Dr. İoanna Kuçuradi (1936) ve Prof. Dr. Betül Çotuksöken’in (1950), Patika dergisinde dosya olarak hazırlanan ve daha sonra gözden geçirerek eklemeler yaptıkları felsefi çalışmalarından bir seçki. “Deneme bilinci dediğin güneş güneş yayla yelleri” diyen Nermi Uygur’la, “Değerlendirme yapma, insanın bir varolma koşuludur. Kişi, değerlendirmelerini çeşitli tarzlarda yapabilir” diyen İoanna Kuçuradi’yle, “Bunalımlar, insanın özne olmasında, düşünmesinde, bilmesinde, eylemde bulunmasında etkin rol oynar” diyen Betül Çotuksöken’le edebiyat-felsefe birlikteliğinde yürüyen bir okuma yolculuğu. Nermi Uygur İoanna Kuçuradi Betül Çotuksöken narak, çizgilerin kavramsal okumasını gösterdim. KUÇURADİ’DEN SANATA FELSEFEYLE HÂLE SEVAL BAKMANIN İPUÇLARI EĞİTİM VE İNSAN! İoanna Kuçuradi’nin Schopenhauer ve İnsan, Etik, De- UYGUR İÇİN DENEME: ‘DİLİN KULLANIM ALANI Eğitim konusu her üç hocamız için de önemliydi, özel- ğerler kitaplarından yola çıkarak kavramların serimlenme- OLARAK İNSAN-İNSAN İLİŞKİSİNDE BİR BAĞ’ likle Çocuklar için Felsefe. “Nermi Uygur’un Eğitime si üzerine bir okuma denemesi yazdık. İoanna Kuçuradi’nin Editörlüğünü yaptığım Üç Düşünür Üzerine Yazılar: Ner- Bakışı”nı Mustafa Günay hocamız derinlemesine açıklar- Perdenin Arkası şiir kitabını da hatırlayacak olursak, sanata mi Uygur, İoanna Kuçuradi, Betül Çotuksöken (Paradig- ken, Nermi Uygur’da eğitimin hem eylem hem de kuram felsefeyle bakmanın ipuçlarını veriyordu. ma Akademi Yayınları) kitabımızda amacımız, hocalarımı- yönü olduğunu belirtir. Mustafa Günay, sanata felsefeyle bakmanın ana yapısı- zın çalıştıkları konulara eğilerek felsefi çalışmalarından bir Eğitimi, temel kavramlar çerçevesinde ele almamız gerek- nı ortaya koydu. Hocamız, değerler, etik ve haklar konusun- seçki sunmaktı. tiğini çünkü Uygur’un da belirttiği üzere “Eğitim, tek taraf- da, toplum içinde yaşayan insanın göz ardı edemeyeceği bu Ortak yanları, İstanbul Üniversitesi’nde eğitim almış, ede- lı değil eğiten, eğitilen, amaç, araç, içerik gibi temel öğele- kavramlarla, birlikte, bir arada yaşamanın / yaşayabilmenin biyat ve felsefeye gönül vermiş olmalarıydı. Üç hocamız da ri içeriyordu” (s. 40). mihenk taşına işaret ediyordu. Dursun Ayan, Etik kitabını edebiyat ve felsefenin örtüşen ve çatallanan yanlarını deği- Çocuklar için Felsefe başlı başına ayrı ele alınması gere- anılarıyla harmanlayarak tanıtırken felsefe sevgisizliği gibi şik yaklaşımlarıyla ortaya koyuyordu. ken bir konuydu. “Eğitimin temel amaçlarını saptamada ve bir insan durumuna dikkat çekti; Feray Şahan, Kuçuradi’nin Kitapta, Nermi Uygur’un deneme yazma tutkusunu de- bu amacı gerçekleştirmeye yönelik uygulamalarda, bireylik- belli başlı emeklerinden olan Değerler kitabını ele aldı. rinlemesine açımlarken, insan-yazı ilişkisini çözümlemeye lerin ve insan kimliğinin unutulmaması gerektiğini belirten onun denemeleriyle başladık. Çotuksöken, bu noktada felsefe açısından temel soruyu şöyle ÇOTUKSÖKEN’İN ANTROPONTOLOJİ YÖNTEMİ! İnsan neden yazar? Nermi Uygur da bu soruyu kendine Betül Çotuksöken’in kendi yöntemi Antropontoloji’nin ışığın- ifade eder: “Nasıl bir insan idealimiz var” (s. 135). Ve sor- sorar: “Neden deneme yazıyorum”. maya devam eder: “Nasıl bir insanı amaçlıyoruz” (s. 135). da değerlerini yitiren tüketim toplumu insanını, Baudrillard’a “Yaşamanın azsa da varolan güzelliklerini özgürce de- ile karşılaştırmalı olarak Feray Şahan irdeledi. Bu irdeleyişte Uğur Selçuk, Güneşli Çocuklar için Felsefe’de hocaları- ğerlendirmeye; yaşamı bu doğrultuda, öznel-ortak tatlar hocalarımızın felsefeyle bağı sergilenirken sanata, edebiyata, mızın çalışmalarını araştırdı. Türkiye’nin geleceği, gelecek devşirilen yetesiye bakımlı bir bahçeye, herkese açık bir eğitime bakışlarını filozofların çalışmaları eşiğinde tamamlandı. nesillerin önce kendini tanıması, insan-insan, toplum-insan bahçeye dönüştürmektir” (s. 34) diyerek sorusunu yanıtlar. Betül Çotuksöken, akademi sınırlarını aşan bir felsefe gö- ilişkilerini yönetebilmeleri, başarı gösterebilmeleri için fel- Zeytinsi denemeleriyle doğaya, zeytine bir güzelleme su- rüşüyle, insanın durumlar karşısındaki duruşlarına dikkat sefeyle aralarında sıkı bir bağ kurulmalıydı. nuyordu. Bu sunuşta kalemini Lorca’ya uzatıyordu. çekiyordu. Felsefe-kavram ilişkisi arasındaki o derin bağı Üç Düşünür Üzerine Yazılar: Nermi Uygur-İoanna Kuçu- “Kültürel değişim, dönüşüm” tartışmaları arasında Nermi Descartes’a uzanarak gösteriyordu. radi-Betül Çotuksöken kitabı, “Deneme bilinci dediğin gü- Uygur nerede duruyordu, Dilin Gücü kitabıyla dil konusunu Bütün bunların yanı sıra kitapta, Betül Çotuksöken’in ant- neş güneş yayla yelleri” diyen Nermi Uygur’la, “Değer- nasıl irdelemişti? Herkese açık bir bahçe dil ile kuruluyordu. ropontoloji yönteminden yola çıkarak edebiyat eserlerini an- lendirme yapma, insanın bir varolma koşuludur. Kişi, de- Uygur için deneme, dilin kullanım alanı olarak insan-in- lamada, yorumlamada kullanılabileceğini örnekledim. ğerlendirmelerini çeşitli tarzlarda yapabilir” diyen İoanna san ilişkisinde bir bağ durumundaydı. Bu örnekleri Orhan Pamuk’un Benim Adım Kırmızı ve Kuçuradi’yle, “Bunalımlar, insanın özne olmasında, düşün- Bu bağla Uygur, dil, din, örf, adet, gelenek, görenek hep- Masumiyet Müzesi romanlarının çözümlenmesinde kullanır- mesinde, bilmesinde, eylemde bulunmasında etkin rol oy- sini kucaklıyordu. Mithat Atabay ve Necla Dursun bu konu- ken, bunun yanı sıra Gürbüz Doğan Ekşioğlu’nun illüstras- nar” diyen Betül Çotuksöken’le edebiyat-felsefe birlikteli- ları işledi. yonlarının çözümlemesinde antropontoloji yöntemini kulla- ğinde yürüyen bir okuma yolculuğu sunuyor. n 10 18 Temmuz 2024