Katalog

MOR JOKAI’DAN ‘Altın Adam’, yeniden… Macar edebiyatının en önemli kalemlerinden Mor Jokai’nin, Tuna Nehri kıyısında küçük bir kasaba olan Komarom’lu gemi reisi Mihaly Timar’ın yaşamını anlattığı, ilk kez 1872’de yayımlanan klasikleşmiş romanı Altın Adam, F. Zahir Törümküney tarafından önceki çevirileri gözden geçirilerek ve günümüz Türkçesine uyarlanarak Yordam Edebiyat tarafından yeniden yayımlandı. Altın Adam, doğanın bir parçası olduğunu yeniden hatırlayan insanın modern dünyanın sorunlarından kaçıp doğayla iç içe bir yaşam sürme arzusunu işlemesiyle; bireyi aklı ve duygu dünyasıyla bir bütün olarak resmetmesiyle; özgürlüğün, eşitliğin ve adaletin olmadığı toplumsal düzene yönelik eleştirisiyle; aşk, melankoli ve gerçeğin sınırlarını zorlayacak bir hayal gücünün serbest bırakılması gibi unsurlarıyla romantik edebiyatın en iyi, en güzel örneklerinden biri. ramanı Mihaly Timar’ın yaşamında önemli yer tutan unsur- SAFA ENİS SAĞLIK lardan alan beş ana bölümden oluşuyor: “Azize Borbala”, “Timea”, “Sahipsiz Ada”, “Noemi” ve “Athalie”. acar edebiyatının ustalarından Mor Jokai’nin Okuyucuda bir masalın içindeymiş duygusunu uyandıran Altın Adam (Çeviren: F. Zahir Törümküney romanın hemen başında, ilk bölüme adını veren tahıl gemisi M / Yordam Edebiyat) adlı klasikleşmiş roma- Azize Borbala ile tanışıyoruz ve “kayalıkları kırbaçlayarak, nı, dilimizde daha önce F. Zahir Törümküney ve Sadrettin girdaplara dalarak, çağlayanların basamaklarında çağılda- Karatay’ın çevirileriyle Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yarak” akan Tuna Nehri üzerinde, “tıpkı org nağmelerinin, iki cilt olarak yayımlanmış. çan seslerinin ve ölgün gök gürültüsünün büyük bir ahenkle İlk cilt 1947 yılında Ankara’da Milli Eğitim Basımevi, birbirine karıştığı” duygusuyla, soluksuz takip edeceğimiz ikinci cilt ise 1955’te İstanbul’da Maarif Basımevi etiketiy- bir yolculuğa çıkıyoruz. le basılmış. Ancak bu baskıların devamı gelmeyince roman Diğer yolculuklardan farklı olarak, gemide biri Timea, bi- unutulup gitmiş. ri de onun babası olmak üzere iki misafirin de bulunduğu bu Oysa romanda Türklerin de konu edilmesi bile okuyucu- yolculukta, Azize Borbala’nın peşine bir Türk kadırgası ta- ların ilgisini çekmeye yetebilir -ki bu arada Jokai’nin Türk- kılıyor ve o andan itibaren olaylar başlıyor. ler ve Türkiye tarihi ile ilgili pek çok yapıtı daha olduğunu Daha fazla ipucu vermeden, Azize Borbala gemisinde da belirtelim-. muhteşem doğa tasvirleri eşliğinde benzersiz bir macera- İlk kez 1872’de yayımlanan Altın Adam, dün olduğu gibi ya ortak olacağınızı, aslen bir Türk kızı olan ve “mermer bir bugün de farklı isimlerle pek çok ülkede yayımlanmaya ve heykel”e benzetilen Timea’da güzelliği ve sarsılmaz sadaka- okunmaya devam ediyor. ti bulacağınızı, Noemi’de aşkı, şefkati ve saf mutluluğu ta- ABD’de A Modern Midas (Modern Bir Midas), darken, Athalie’de kibre ve gözü kara bir intikam hırsına ta- Almanya’da Ein Goldmensch (Bir Altın Adam), İngiltere’de nık olacağınızı, son olarak cenneti andıran “sahipsiz ada”da ise Timar’s Two Worlds (Timar’ın İki Dünyası) ismiyle ya- ise insanın bakir doğayla nasıl bütünleştiğini ve eşitlik ile yımlanan romanın Çince, Rumence, Rusça, Slovence gibi özgürlüğün hüküm sürdüğü başka bir dünyanın da mümkün başka dillerde de baskıları bulunuyor. olduğunu göreceğinizi söylemekle yetinelim. Altın Adam, çevirileri gözden geçirilerek ve günümüz TARİHİ BİR BELGE NİTELİĞİNDE Türkçesine uyarlanarak Yordam Edebiyat tarafından tek cilt Altın Adam’ın hikâye ettikleri saydıklarımızla da sınır- olarak kısa süre önce yeniden yayımlandı. lı değil. Kitap 19. yüzyılın Türk, Sırp ve Macar dünyaların- ROMANTİK EDEBİYATIN EN GÜZEL ÖRNEĞİ dan aktardıklarıyla, dönemin tüccar sınıfının yaptığı spekü- Altın Adam’da doğa, başkarakterler kadar ön planda. lasyonlara ve kapitalizmin işleyişine ilişkin verdiği bilgiler- Öyle ki doğanın bir parçası olduğunu yeniden hatırla- le tarihi bir belge niteliğine bürünüyor adeta. yan insanın modern dünyanın sorunlarından kaçıp doğayla Kitabın sonunda ise Mor Jokai’nin, “Kendi açımdan en çevrilen kısmı için yazdığı önsözde belirttiği gibi, “hakika- iç içe bir yaşam sürme arzusunu işlemesiyle; bireyi aklı ve sevimli romanımın bu olduğunu itiraf etmeliyim” dediği Al- tin ve hayalin, iyinin ve kötünün, saflığın ve şeytanlığın tas- duygu dünyasıyla bir bütün olarak resmetmesiyle; özgürlü- tın Adam’ın ana fikrinin nereden çıktığını öğrendiğimiz “Al- virleriyle en güzel binbir gece masalı” misali âdeta okuyan- ğün, eşitliğin ve adaletin olmadığı toplumsal düzene yönelik tın Adam Üzerine Son Sözler” yer alıyor. ların gözlerini kamaştırıyor. eleştirisiyle; aşk, melankoli ve gerçeğin sınırlarını zorlaya- Altın Adam, Mor Jokai’nin usta kaleminden eşsiz doğa cak bir hayal gücünün serbest bırakılması gibi unsurlarıyla AZİZE BORBALA’DAN ‘SAHİPSİZ ADA’YA tasvirleri, tutkulu aşk hikâyeleri ve Mihaly Timar’ın akılal- romantik edebiyatın en iyi, en güzel örneklerinden biri. Tuna Nehri kıyısında küçük bir kasaba olan Komarom’lu maz maceralarıyla okuyucuları hayran bırakacak, tıpkı “sa- O kadar güzel ki ünlü Macar Türkolog Tibor Halasi- gemi reisi Mihaly Timar’ın yaşamını anlatan roman kendi hipsiz ada”daki gibi insanca bir yaşama ve hakça bölüşüme Kun’un, romanın F. Zahir Törümküney tarafından Türkçeye içlerinde de bölünen, ismini, hem romanda hem de ana kah- olan umutları tazeleyecek bir klasik. n STEFANIA AUCI’DEN ‘ASLANLARIN KIŞI: SİCİLYA’NIN TAÇSIZ HANEDANI FLORİO AİLESİNİN HİKÂYESİ-II’ icilya’nın taçsız hanedanı Florio ailesinin hikâyesi devam bile edemeyecekleri bir debdebeye, lükse ve ihtişama alışkındır ediyor… Babası ve amcasının başlattığı baharat ticaretini artık. Ama her şeyin sonsuza kadar iyi gittiği nerede görülmüş? S girişimciliği, hırsı ve inadıyla “Florio efsanesi”ne dönüştü- Ignazio’nun ölümüne hazırlıksız yakalanan ve babasından çok ren Vincenzo bu dünyadan ayrılmış, geride onlarca girişim, sayı- farklı bir karaktere sahip olan Ignaziddu, acaba babasının zirveye taşıdığı imparatorluğunu orada tutabilecek midir? sız mülk ve kendisi gibi işleri her şeyin önünde tutan, girişimci oğ- Daha önemlisi, bu zirvedeki aile şirketi Floriolara ne getirecek- lu Ignazio’yu bırakmıştır. tir; lütuf mu, yoksa lanet mi? Babasından bayrağı devralan Ignazio ise Florio efsanesini daha Stefania Auci, Sicilya Aslanları’nın devamı olan ve Mundi Kitap ta- da ileri taşıyacaktır: Tonbalığı konserve tesisleri, banka, buharlı rafından Eren Cendey’in çevirisiyle yayımlanan Bancarella Edebiyat gemi şirketi, Marsala Şaraphanesi, Oretea Dökümhanesi ve bun- Ödüllü Aslanların Kışı’nda, bu ünlü ailenin sonraki kuşaklarını yine ların yanı sıra irili ufaklı onlarca başka faaliyet… ustalıkla ve dönemin tarihi dokusunu arka plana alarak anlatıyor. n Üstelik Florio ailesi artık burjuva olmanın da ötesine geçecek, Ignazio’nun Barones Giovanna d’Ondes Trigona’yla yaptığı evlilik Aslanların Kışı: Sicilya’nın Taçsız Hanedanı Florio Ailesinin sayesinde soyluların dünyasına adım atacaktır. Hikâyesi-II / Stefania Auci / Çeviren: Eren Cendey / Mundi Kitap Palermo’daki Florio’ların üçüncü kuşağı daha öncekilerin hayal / 656 s. / 2024. 4 11 Temmuz 2024 Resim: EDE BALLÓ