Katalog

HIKMET KURNAZ’DAN ‘ANTIKITEDEN GÜNÜMÜZE DINLERIN VE UYGARLIKLARIN GÖLGESINDE DÜNYADA VE TÜRKIYE’DE BANKACILIĞIN DOĞUŞU VE GELIŞMESI’ Kentleşme, ekonomi ve ticaret! Hikmet Kurnaz, Antikiteden Günümüze Dinlerin ve Uygarlıkların Gölgesinde Dünyada ve Türkiye’de Bankacılığın Doğuşu ve Gelişmesi (Dorlion Yayınları) adlı kitabında sadece bankacılığın tarihini değil, aynı zamanda tarihsel bir süreç içinde dinlerin ve uygarlıkların bankacılığın doğuşu ve gelişmesi üzerindeki etkilerini de inceliyor. kâğıt para sistemine geçilmesindeki gecikme- Kurnaz’a göre de bankacılık konusunda İslam toplumla- V. AHSEN COŞAR den dolayı Osmanlı İmparatorluğu’nun banka- rını diğer toplumlardan ayıran temel faktör, faiz olgusuna cılıkla geç tanışmasının nedenlerini ortaya koy- yaklaşım ve bakıştaki farklılıktır. ntik çağdan bu yana önceleri tapınak- ması açısından da önem taşımaktadır. Oysa faiz olgusu antik çağda tapınaklar çevresinde yerleşik larda yapılan bankacılık ilk kez Sümer- Öyle ki Çarlık Rusya’sının dahi Osmanlının yaşama geçenler arasında kurulan borç ilişkileri kadar eskidir. A lerle başlamış ve oradan yayılarak bir önüne geçmesinin dinamiklerini yazar banka- Bu bağlamda konvansiyonel bankacılığı karakterize eden uygarlıktan bir başka uygarlığa el vererek de- cılıkta görmektedir. Kitapta Osmanlıların ban- ve şekillendiren temel unsur faizdir. Faiz konusunda dini ar- ğişim göstermiş, her bir yeni uygarlıkta kendini kacılıkla tanışmasının Kırım Harbi için gere- gümanların kullanılması da ilk kez bankaların doğuş yeri geliştirerek yeniden ortaya çıkmış, bu bağlam- ken borç arayışlarına kadar Baltalimanı Ant- olan tapınaklarda başlamıştır. da her çağın iktisadi düşüncelerinden ve geliş- laşması sonrasında başladığının altı çiziliyor. Yazar, dini merkezler olan tapınaklardan doğmuş olan ban- melerinden hem etkilenmiş hem de bu düşün- Ayrıca Galata bankerlerinin etkisiyle ve kacılıkta faizin, gerek ilkel gerekse semavi dinler tarafından da ce ve gelişmeleri etkilemiştir. Meşrutiyet’le başlayan, ulusal banka arayışla- yasaklanmış olmasını ironik örnekler üzerinden açıklamaktadır. Hikmet Kurnaz’ın, Antikiteden Günümüze rının ilk defa İttihatçılar tarafından toplanan İncil, para “aşkını” bütün kötülüklerin anası saymıştır. Ki- Dinlerin ve Uygarlıkların Gölgesinde Dünya- fonlarla 1917’de kurulan Osmanlı İtibar-ı tapta Hıristiyan dünyasının faiz konusuna yaklaşımının ge- da ve Türkiye’de Bankacılığın Doğuşu ve Ge- Milli Bankası olduğu da vurgulanıyor. risinde para ekonomisine karşı direnen büyük toprak sahip- lişmesi (Dorlion Yayınları) adlı çalışması da lerinin, senyörlerin, derebeylerin olduğu vurgulanmaktadır. esas olarak bankacılığın sınıflı toplumların bir ürünü olarak FAİZİN TARİHİ VE DİNLERİN FAİZ Yazar günümüzde inanç temelinde faize karşı olan tek se- KONUSUNDAKİ YAKLAŞIMLARI gelişmesinin kentleşmeyle başladığını göstermektedir. Zira mavi dinin İslam dini olduğundan hareketle bu yasağın da Kurnaz’ın çalışması, Sanayi Devrimi’ni gerçekleştirmiş kentleşme olgusu para ekonomisini ve ticaretin gelişmesini bazı hadisler yoluyla güçlendirildiğini ve buna karşın zaman ülkelerde kapitalizmin ilerleyişinde bankaların rolü üzerin- de beraberinde getirmiştir. içinde İslam dünyasının da faiz yasağının arkasından dolan- de çarpıcı analizlerde bulunmak yoluyla İslam toplumlarının OSMANLININ BANKACILIKLA GEÇ TANIŞMASI dığını belirtmekte ve bu bağlamda “Hıristiyan dünyasına geri kalmasını bankacılıktaki faaliyetlerle ilişkilendirmesi Çalışma bu kadar kadim bir meslek ve ticari bir faaliyet olan benzer şekilde değişik metotlar geliştirmiş ve sonuç olarak bakımından da önemli. bankacılığın Osmanlı İmparatorluğu’na çok geç bir zamanda, faiz ve riba kavramları konusunda ayrımlar yaparak faize Ulusal bankacılık hareketinin 1923’te toplanan İzmir İktisat Tanzimat’la birlikte gelmiş olmasının nedenlerini matbaa örnek- meşruiyet kazandırmaya çalışmıştır” demektedir. Kongresi’nde alınan karar doğrultusunda başladığının Anadolu leri üzerinden çeşitlendirerek göstermesi açısından da önemli. Hikmet Kurnaz’ın Antikiteden Günümüze Dinlerin ve Uy- şehirlerinde kurulan bankalar üzerinden açıklandığı çalışmada, Zira bankacılığın gelişmesi için gerekli olan bono, çek, poliçe garlıkların Gölgesinde Dünyada ve Türkiye’de Bankacılığın sadece bankacılık ve bankacılığın tarihi üzerinde durulmuyor. gibi ticari belgelerin kullanılması Osmanlı İmparatorluğu’nda Doğuşu ve Gelişmesi adlı kitabı bankacılığın tarihi olmaktan Aynı zamanda faizin tarihi ve dinlerin faiz konusundaki yak- Tanzimat’a kadar söz konusu olmamıştır. çok dinlerin ve bilimin toplumların gelişimi üzerindeki etki- laşımları da incelenerek faiz konusunun ilk önce ilahiyatçılar Kitap, gerek lonca sisteminin katı yapısı ve tımar sistemi- değil filozoflar tarafından lanetlendiğini ileri sürülürken alı- lerini de göstermesi bakımından okunması gereken kaynak nin, para ekonomisinin gelişmesini engellemesinin gerekse de şılan düşünceler de “kutsal kitaplara” dayanarak sarsılıyor. niteliğinde bir kitap. n Tanımlar ve sözcükleriniz: G. Çoğu tek parça kadın giysisi. A. “Kendini ………..” — — — (Aziz Nesin kitabı) KITAP BULMACA 75 6 43 — — — — — — — — — H. “Ağlama benim için Antartika, 7 4 49 17 10 13 78 31 23 Hazırlayan: MUSTAFA BAŞARAN [email protected] buzun üstünde yalnız bir ……………. B. “Ağzında bir tatil gevezeliği yavrusunu yitirmiş...” Alnında bir …………. serinliği taşıyan (Lale Müldür) Bir kadını sevdin çok.” — — — — — — — (Cemal Süreya) 22 20 45 24 77 50 41 — — — — — — I. “Senin ruhunu dev bir …………… gibi 34 3 9 14 32 19 taşıyor içinde evren.” C. “O gelmez artık!” (Küçük İskender) “…………….. biliyorsun?” — — — — — “Gidişinden belliydi!” 52 26 39 74 82 (Sabahattin Ali) J. Mecazen akıl sağlığını kaybetmiş olmak. — — — — — — — 35 66 38 72 68 69 56 — — — — — — — 47 11 12 21 67 40 30 D. Hayvanın yürüyüşünü hızlandırmak için üvendirenin veya kısa bir sopanın ucuna K. “Axie …………” çakılmış sivri demir çivi. (Koreli yazar) — — — — — — — 65 46 33 48 51 58 5 E. Kenarları düz şerit gibi yapraklı ve sap- L. İçi dolu olan ve dışı kaplama olmayan. larının ucu koçanı andıran, başak çiçekli, — — — otsu bir bitki. 71 81 16 — — — — — — — — — 2 59 36 55 70 61 53 54 63 1794 ÇÖZÜM: A. ALBERT, B. F. “Aynı siyah güneş, aynı siyah, ZANNETMEK, C. İLLÜZYON D. Aynı …………….., aynı koşuş, aynı... ZIPKIN, E. NAZIM, F. ELMASİYE, G. Önce aşağıda tanımları verilen sözcükleri bulmaya çalışın ve her bir harfi bir yatay çizgi üzerine gelecek Of... hep aynı şey, aynı şey, aynı şey, SAVUŞMAK, H. İŞPORTA, I. NAÇAR. biçimde yazın. Sonra çizgilerin altlarındaki sayılara göre bu harfleri bulmacadaki aynı sayılı karelere aktarın Aynı, aynı, aynı, aynı, aynı...” Metin: “Sevişirken yılan bile (Kara kareler iki sözcük arasını gösterir. Bir satırın sonunda kara kare yoksa bu, sözcüğün alttaki satırın başına (Ahmet Muhip Dıranas) dokunmaz, Tapınmakta aşktan saygın sarktığını gösterir). Bulmaca tamamlanınca, sorulan tanımların karşılığı olan sözcüklerin ilk harfleri yukarıdan olamaz, Sevda üzre yıldırım olsa — — — — — — — aşağıya doğru Umarsız Penelope adlı şiirin yaratıcısının adını oluşturacak; bulmaca karelerindeyse aynı şiirden çarpmaz.” (Aziz Nesin) 1 60 18 57 80 15 29 bir metin ortaya çıkacaktır. Geriye kalan harfleri de siz tahmin ederek metni oluşturun. 11 Temmuz 2024 13