Katalog

MARCEL PROUST (10 TEMMUZ 1871 - 18 KASIM 1922) Proust ve ıhlamur kokulu kayıp zamanlar! Bellek ve anıların iç süreçlerdeki zincirleri pas tutmaz Proust’ta. Kendi hiçliği (nihilizmi) ile kapatılmıştır Proust! Swann’ların Tarafı’nda* yazdığı gibi “Asıl gerçek bir hiçliktir belki, düşümüzde de var olan”. Dostoyevski ile buluşmuş bu iç gerçeklikler, bu kayıp zaman ve adım adım bıraktığı izler kayıp zamanlarla buluşmadır… Ölümünün 150. yılına doğru Proust’un sonsuzluğuna selam! Okuyucu çağrışımlarla Proust’ta kendi LÉONIO HALA VE ZAMAN NECDET BATUM gizil açılımını bulmaya başlar: SİHİRBAZI MARCEL! “Evet bu ruhlar, bizim için, ancak Léonio Hala’nın ıhlamur çayına onların saklandıkları yer olan bir ağacın ıslanan madlen çikolatasının ilk ve kendi MADDENİN UYANDIRDIĞI yanından geçeceğimiz ya da bir nesneye kendisinin tatlarıyla belirginleşen o DUYGULAR! sahip olacağımız güne kadar kayıptırlar. güzel koku roman sanatına farklı boyut- Uçsuz bucaksız uzamların içinde barın- Fakat bir çoğumuzun belki hiç idrak lar katar. Sanki herkes birlikte yaşıyor- dırdığı gürültülü sessizlikler, hayalin ala- dur, Verdurinler semtindeki Combray edemeyeceği bir gün geldi mi ruhlar bildiğine sınırsız mekânlarını barındırdığı titreşirler ve biz kendilerini tanır tanımaz malikânelerinde... genişlik ve sislerin yoğunluğu ve belirsizlik Proust, Léonie Hala’sını şöyle anlatır: onları büyüleyen sır bozuluverir. ve hislerin de boğuntulu anları, o susku... “Kum, yaprak ve soluk çiçek kokularını lez- Bu suretle biz onları kurtarmışızdır; Marcel Proust’un Swann’larının mahal- zetle koklamasını bilen halam, kaynar ıhla- onlar da bu sayede ölümü yenmişler ve le aralıklarında hüküm sürer. Swann’ların murla dolu fincanına küçük madlen çikola- bizimle birlikte tekrar yaşamaya başla- mahallesinde Proust, uçsuz bucaksız, ıssız tasını batıracak ve bunun kâfi derecede yu- mışlardır. Zekâmızın bu yolda sarf ettiği iç yolculuklarında gezinir. muşayan bir parçasını bana uzatacaktır”. gayretler beyhudedir. Proust’a tatların, renklerin, kokuların Ihlamurun ve madlen çikolatasının Geçmiş gün, bu zekânın nüfuz da içselleştirildiği tutkular da gerekir - uykulu rayihası bu iç sürelerin uyarıcı bölgesi dışında, bizim ummadığımız nesneleri olur. Tüm bu süreçte hüküm ki onları da bulur -. bir maddi nesnenin içindedir ve onu süren varoluşsal felsefesiyle bir zaman O süreçte anlar, bütün bir zamana keşfetmemiz ancak bu maddenin bizde sihirbazıdır Proust. dönüşür. Renkler ve azıcık açan çiçekler, uyandıracağı bir duyguya bağlıdır.” Bellek ve anıların iç süreçlerdeki “Zaman bir eşya değil, bir düşüncedir” kendi kendisi olan kokularla buluşur. (M. Proust) zincirleri pas tutmaz Proust’ta. Kendi hiç- der Dostoyevski. Tüm bunlar, bu içsel liği (nihilizmi) ile kapatılmıştır Proust! dokular ortamı Tanpınar’da, “saat” Swann’ların Tarafı’nda yazdığı gibi tematiğinde yoğunlaşır. “Asıl gerçek bir hiçliktir belki, düşümüz- de de var olan”. SAATLERİ AYARLAMA Dostoyevski ile buluşmuş bu iç gerçek- ENSTİTÜSÜ’NDEN... likler, bu kayıp zaman ve adım adım bırak- “Bu kahvede neler konuşulmazdı ki? tığı izler kayıp zamanlarla buluşmadır… Tarih, Bergson felsefesi, Aristo mantı- Ölümünün 150. yılına doğru Marcel ğı, Yunan şiiri, psikanalizm, spiritüalizm, Proust’un sonsuzluğuna selam! n alelade dedikodu, çıplak hikâye, günlük siyasi olaylar, birbiriyle sarmaş dolaş, *Swann’ın Bir Aşkı / Marcel Proust / biri öbürünü yarıda bıkarak, çok yüklü, Çev. Tahsin Yücel / Can Yay. / 240 s. beraberinde her rast geldiğini taşıyan Kayıp Zamanın İzinde - Swann’ların bir bahar seli gibi kabarık bu konuşmada Tarafı / Marcel Proust / Çev. Roza boşuna ve şaşırtıcı akar giderdi… Hakmen / Yapı Kredi Yay. / 400 s. Hepsi çok uzun bir uykudan, bir çeşit Kayıp Zamanın İzinde - Çiçek Aç- ölümden sonra hatırlanır gibi… Kant’ın mış Genç Kızların Gölgesinde / Mar- imperatifleri bu sayıklamaya benzer cel Proust / Çev. Ahmet Güntan, Roza konuşmada, sadece günlük hayatı uyuş- Hakmen / Yapı Kredi Yay. / 472 s. turmak için icat edilmiş şeylerdi. En sıh- Kayıp Zamanın İzinde - Sodom ve hatlı vaka bile söyleniş tarzı için anlatı- Gomorra / Marcel Proust / Çev. Roza lırdı.” (Ahmet Hamdi Tanpınar / Saatleri Hakmen / Yapı Kredi Yay. / 488 s. Ayarlama Enstitüsü / Dergâh Yay.). Kayıp Zamanın İzinde - Albertine Ka- yıp / Marcel Proust / Çev. Roza Hakmen, BİR ZAMAN DEVRİMİ! Ahmet Güntan / Yapı Kredi Yay. / 282 s. Tanpınar’la, Proust’un belirlediği ipuç- Kayıp Zamanın İzinde - Guerman- ları birbirleriyle buluşur. Tanpınar’ın sen- tes Tarafı / Marcel Proust / Çev. Roza tezindedir Proust’un zaman dokuları. Hakmen / Yapı Kredi Yay. / 575 s. Belki de Godot’nun beklediği de bu ara- Kayıp Zamanın İzinde - Yakalanan lıksız sürüp giden, uçsuz zaman aralıklarının Zaman / Marcel Proust / Çev. Roza beklentisidir. Zatürreye yakalanmış hassas bir ruhun ardı arkası kesilmeyen Verdurin Hakmen / Yapı Kredi Yay. / 328 s. Kayıp Zamanın İzinde - Mahpus / seyirleridir. Öyle ki sanki imgeleriyle ora- larda yaşamakta başkaları da. Tanpınar da Marcel Proust / Çev. Roza Hakmen / bu izleğin izleyicisi rolünü taşır. Yapı Kredi Yay. / 384 s. 20 8 Temmuz 2021