Katalog

TEMMUZ 2021 “Ataol Behramoğlu bir kavşak şairi. Hem kendi kültürü ve toprağına sıkı sıkıya bağlı, hem de derin donanımı ve deneyimiyle dünyaya açık bir şair. O, şiirinde bu özel konumdan kaynaklanan karşı çıkışları ve çelişkile- ri özümsemesini bilmiştir. Behramoğlu “dünyaları birleştiren”, “burada olan”la “uzakta olan”ı, “dün”le “bugün”ü kesiştiren bir şairdir. Bu açıdan Ataol’un şiirinin, Nâzım Hikmet, R. Tagore, hatta bir ölçüde Kavafis ya da Ritsos gibi bizden önceki kuşakların şiiri ile, Batılı olmayan, örneğin benim kuşağımdan şairlerin şiirleri arasındaki geçişi anlamak açısından önemli bir kavşak olduğunu düşünüyorum.” çevrilip basılmaya değer gördüğü eserleri sunarken, iyi bir çeviri yapmayı başardı- hep Batılının kendisi belirledi. ğınızdan nasıl emin olabiliyorsunuz? Hiçbir çeviri “bitmiş” değildir. Her Çevrilen eserlerin büyük çoğunluğuna dikkatlice bakılırsa, bu seçimlerin Batı’nın zaman çeviriyi iyileştirecek bir sözcük, Doğu kültürlerine bakışını yansıttığı görü- bir söyleyiş, bir virgül olacaktır. lecektir: Bin Bir Gece Masalları, Osmanlı Bunda utanılacak bir şey yok. Ben ken- sonrası huzursuzluklar ve Doğuluyu ve çev- di kendimin acımasız eleştirmeniyim. resini bugünün toplumlarıyla ilişkisi olma- Çeviri kitaplarımdan birini her açtığım- yan düşsel kurgularla takdim eden her tür- da bir dizenin, bir satırın içinde uygun den eser... Edward Said’in Oryantalizm’in- olmayan bir kullanım, daha kötüsü bir hata de geliştirdiği de budur. gördüğümde içimi boğuntu kaplar. Bir çeviri kitabımın yeni baskısı söz konusu olduğunda, düzeltme önerilerini not ‘BEHRAMOĞLU, DÜNYAYA AÇIK BİR ŞAİR’ almak için kalemi elimden eksik etmem. Behramoğlu, “dünyaları birleştiren”, Özgün metni çeviri metinle yan yana koymanın yol açabileceği risklerin far- “dün”le “bugün”ü kesiştiren bir kavşak Bir kır romanı klasiği... şairi. Hem kendi kültürü ve toprağına kındayım, ancak bunun her zaman editör- sıkı sıkıya bağlı, hem de derin donanımı lerimden talep ettiğim bir şey olduğunu Bir orman köyünde yaşayan Grace Melbury, ona ilgi duyan da belirtmeliyim. İyi bir çeviri yaptığım- ve deneyimiyle dünyaya açık bir şair. dan nasıl emin olduğuma yönelik sorunu- Bu açıdan Ataol’un şiirinin, Nâzım fakir ve eğitimsiz Giles Winterborne yerine babasının bas- Hikmet, R. Tagore, hatta bir ölçüde Ka- za gelince; vereceğim yanıt ‘elimden kısıyla doktor Edred Fitzpiers ile evlenmeyi seçer. Ne var ki, geleni en iyi biçimde yaptığımdan emin vafis ya da Ritsos gibi bizden önceki ku- olmam’ biçiminde olacaktır. şakların şiiri ile, Batılı olmayan, örneğin kırsal yaşamın âdetlerine ayak uydurmakta zorlanan Fitz- benim kuşağımdan şairlerin şiirleri ara- Kuşkusuz, çevirmenin kendisini böyle piers, bir süre sonra karısına ihanet edip Felice Charmond ortaya sererken kişisel planda bir değerli- sındaki geçişi anlamak açısından önemli lik dozunun da olması gerekir. bir kavşak olduğunu düşünüyorum. ile ? ört etmeye başlar. Köydeki sosyal hayatın dengesini Akdeniz’in güney ve doğu kıyısı ülke- Yine de temellendirilmiş eleştiriler bozan bu kaçamak doğanın bazı karakterleri ödüllendirdi- lerinin edebiyatını tanıtma amacı güden varsa, bunun çevirimi daha incelikli kılacağını, gelecekteki çevirilerime çeviri seçimlerimi Batı’nın bizi görmek ği, bazılarını ise cezalandırdığı bir olaylar zincirini tetikler. katkı yapacağını düşünürüm. istediği biçimiyle değil, kendimizi nasıl Orman Sakinleri evlilik, ihanet, hastalık ve ölüm temalarını gördüğümüzden hareketle yapıyorum. ‘DÜNYA, NÂZIM HİKMET Ataol’un eseri bence Rabinranah Tagore’un doğaya özgü unutulmaz sesler, görüntüler ve renklerle be- DIŞINDA TÜRK ŞİİRİNİ kehanetinin somut bir ifadesidir: zeyen, benzersiz bir kır romanı. “Biz, Doğu’nun hırpanileri bir gün tüm ÇOK AZ TANIYOR’ n Umberto Eco, “Avrupa’nın dili, insanlık için özgürlüğü fethedeceğiz”. çevirinin dilidir” der. Bu sözü, “insanlı- n Son bir soru, yeni çeviri projeleriniz “Orman Sakinleri, Hardy’nin en güzel ve en asil romanıdır.” var mı ? (Örneğin, bir başka Türk şairi- ğın dili, çevirinin dilidir” biçiminde WILLIAM LYON PHELPS söylemek yanlış olmaz kanımca. ni çevirmek gibi…) Bu bağlamda, çeviri yoluyla dünyaya Bir Arap-Endülüs şiir antalojisi çeviri- açılan Behramoğlu’nun şiirini çağdaş si ile modern Arap şiirinin öncüsü Badr “Thomas Hardy’nin ölümüyle İngiliz romanı lidersiz dünya şiiri içinde nereye koyarsınız? Chaker Assayeb’in şiirlerinden seçkileri kalmıştır.” Dünya, Nâzım Hikmet dışında Türk içeren bir çeviri kitabı hazırlıyorum. VIRGINIA WOOLF şiirini çok az tanıyor. Uzun yıllar boyun- Türk şiiriyle ilgili olarak da, ilgimi ca, çeviri köprüleri Oryantalistlerin çekecek, bende merak uyandıracak her tekelinde kaldı. Bu nedenle, kendi diline türlü projeye katkı vermeye hazırım. n www.iletisim.com.tr [email protected] vimeo.com/iletisim facebook.com/iletisimyayin twi er.com/iletisimyayin instagram.com/iletisimyayin 14 KITAP 8 Temmuz 2021 Çeviren: Taciser Belge, İletişim Klasikleri, 442 sayfa