Katalog

YAHŞİ BARAZ’DAN ÖLÜMÜNÜN 120. YILINDA ‘Fırtınaya Doğru Fahrelnissa Zeid’ Yahşi Baraz’ın yazdığı Fırtınaya Doğru Fahrelnissa Zeid (Bozlu Art Project Yayınları) adlı kitap ve Şişli’deki Bozlu Art Project Mongeri Binası’nda kitapla eşzamanlı başlayan ve 30 Ekim’e kadar izlenime açık olacak aynı adlı sergi, soyut resim sanatının belki de en önemli yaratıcılarından birini bir kez daha gündeme taşıyor. Fahrelnissa Zeid’in 120. doğum yılında, Zeid’in tanınmasında da büyük rol sahibi olmuş Yahşi Baraz ile kitabını konuştuk. ğım?” Prens Raad bile onun bir değer EMRAH KOLUKISA olduğunun pek farkında değildi sanki. Ben de o zaman, “Siz bana bırakın, bun- ‘HOCALAR, RESİMLERİNİ ları Türkiye’ye kazandıralım” dedim. Şi- HİÇ BEĞENMEDİ!’ rin Devrim’i de aradım, üçümüz aramızda n Fahrelnissa Zeid’i ilk ne zaman anlaştık ve satışını gerçekleştirdik. duydunuz, tanıdınız? 1964’te akademiye girdim. O yılın ‘2000’DE ÇIKAN OLAY ekim ayıydı yanlış hatırlamıyorsam. De- SANATÇIYI GÖLGELEDİ’ diler ki Fahrelnissa Zeid diye bir ressam n Kim aldı resimleri? burada sergi açıyor. Çok heyecanlandık, müthiş bir açılış oldu. Kitapta hatta o O sıralar Erol Aksoy’a danışman- açılıştan siyah beyaz fotoğraflar var. lık yapıyordum ve ikna ettim hepsi- O zamanlar tabii sanat ortamını fazla ni almaya. O zamanlar en iyi alıcı oy- bilmiyoruz, bir Taksim Sanat Galerisi du Türkiye’de. Sonra gerçi onun kolek- vardı bir de Beyoğlu’nda Şehir Galeri- siyonu dağıldı gitti, Zeid resimlerini de si... Sanat diye bir şey yoktu zaten. genelde açık artırmalarda Bülent Ecza- Açılışa müthiş bir kalabalık geldi, ha- cıbaşı aldı. tırlıyorum. Fahrelnissa Hanım da geldi Ama öncesinde Erol Aksoy aldığında tabii, çok şık, Parizyen bir hanımefendi. 1994’te burada muhteşem bir sergi aç- O yıllarda onun gibi bir insan mode- tık. CRR’de açıldı sergi ve herkes geldi, li de pek yoktu zaten, daha alaturka bir Yaşar Kemal bile vardı. Sonra resimleri yerdi Türkiye. yeniden depoya kaldırdık. Fotoğraf: VEDAT ARIK Böyle gayet şık, yanında Sabahattin Ondan sonra bir de 2000’de bir ser- Eyüboğlu var, Aliye Berger, Halikarnas gi açtık. Levent’teki İktisat Bankası’nın vardı, öldürülme korkusu yaşıyorlardı. ‘ZEYD İLE SİLAHLARIN Balıkçısı, Şirin Devrim... Müthiş etkile- binasının altında bir kültür merkezi var- Eşi Prens Raad hedefteydi o sıralar ve GÖLGESİNDE TANIŞTIK!’ yici bir ortam oluştu. dı, orada. İlhan Koman’ın heykelinin bahçede askerler nöbet tutuyordu hep. n Kendisiyle kişisel tanışıklığınız da- Bir de ben ilk kez orada bu kadar bü- durduğu bina... Beni çok güzel karşıladı, izzet ikram.. ha sonra oldu ama değil mi? yük resimler gördüm, böyle 3 metre 4 Çok güzel bir sergi oldu ama sergi tu- Bütün resimlerini gösterdi. Uzakdo- Evet 80’lerin sonuydu, Paris’te Arap metre... haf bir olay yüzünden gölgede kaldı. O ğulu adamlar yardım ediyordu, hizmet- Dünyası Enstitüsü’nde büyük bir sergi Bizde o zamana kadar genellikle açılışta Adnan Çoker ile Hülya Avşar çileri vardı. açılmıştı, Doğu ile Batı Arasında diye 50’ye 70 falandır resimler. İlginç bir şey atıştı. Kimse sergiden bahsetmedi, her- bir Fahrelnissa Zeid sergisi. oldu orada, bir defter açtılar, herkesin kes o kavgayı haber yaptı. Çok uğraş- ‘OTORİTER BİR KADINDI’ Orası tabii çok farklı bir ortam ve ora- yorumlarını yazması için. tık hatta yazı çıksın diye ama hiçbir şey da eserleri görünce daha bir etkilendim. n Nasıl davranıyordu çevresindekilere? Ben defteri okudum sonra, korkunç çıkmadı sergiyle ya da sanatçıyla ilgili. Zeid’in kızı Şirin Devrim de yakın ar- Çok otoriter bir kadındı. Kendi dedik- kötü yazanlar olmuştu. n Kitabın hazırlığı ne kadar sürdü? kadaşımdır. Ona dedim ki, “Nasıl yap- lerinin doğru olduğuna inanırdı hep, sert Kimisi “Bu ressam kötü bir ressam” Yaklaşık 4 yılda bitti. Aslında daha mizaçlı bir kadındı ama bir yandan da sak da bu resimleri Türkiye’de ser- yazmış, kimisi “Bunlar sanat değildir” önce yayımlayacaktık fakat tam yayım- çok yumuşak... Romantik tarafı da var- gilesek...” Şirin Devrim bana, “Git gibi şeyler yazmış, hemen herkes kötü layacakken İngilizce basalım diye fikir dı. Sonra “Ben, resim mesim satmam Ürdün’de annemle konuş istersen” dedi yorumlarda bulunmuş. geldi aklıma. ve ben de Fahrelnissa Hanım’ı ziyaret hiç. Sergi de açmayı düşünmüyorum” Zaten akademi dışarıdan gelen bir res- Böylece Tate, Moma ya da Centre etmek için Amman’a gittim. dedi. Elimiz boş döndük. samı kabullenmezdi ve o zamanki hoca- Pompidou gibi merkezlerin kitaplıkla- Fahrelnissa Hanım 1991’de öldü bili- Sonra 1991’de vefat edince gittim, lar hiç beğenmediler Zeid’in resimlerini. rında satılır diye düşündüm. İngilizceye Dikkat edilirse hiçbir koleksiyoner al- yorsunuz, o kısa zaman diliminde üç ya bu kez Prens Raad ile konuştum. O da çevrilmesi bir buçuk yıl sürdü, onu bek- madı onun eserlerini. Sergi bitti, Fah- da dört kez gittim Ürdün’e. O yıllar çok çok kibar bir adamdı, çok iyi eğitim al- gergindi ortalık, Fahrelnissa Hanım’ın mış biriydi. ledik. Lale Uluç çevirdi, çok da güzel relnissa Hanım bütün resimlerini aldı, geri döndü yurtdışına. oturduğu yerde silahlı askerler falan Bana dedi ki “Ben bunları ne yapaca- oldu, hiç hata bulamazsınız. n 18 21 Ekim 2021