Katalog

GEORGE MONBIOT’TAN “YABAN YAŞAM” OKURLARA ‘Ekolojik can sıkıntısı’ ‘Yaratıcılık’ George Monbiot, “Yaban Yaşam” adlı kitabındaki metinlerde; yaban hayatın, doğanın ve doğal yaşama tekrar uyum sağlamanın ne olduğu üzerine düşünmemiz ancak hepsinden önce bunları anlamamız gerektiğini söylüyor. Basit gibi görünen ama zorlu bir süreç bu. ALİ BULUNMAZ güvenliğe mesai harcama eylemi, maddi alibulunmaz@cumhuriyet.com.tr olarak zenginleştirirken insanın etrafını görmesini zorlaştırıyor. Bu yüzden yaza rın “yeniden yabanileştirme” kavramı, Geçen aylarda, Colorado’da bir geyik girdiği marketten fıstıklı çikolata verilerek uzaklaştırılmış, ardından ailesiyle birlikte geri gelmiş kimilerine romantik hatta komik görünüyor. Peki, nedir bu? Monbiot, “yeniden yabanileştirme”nin ilkin, ekosistemin kitleler hâlinde eski şekline döndürülmesi demek olduğunu söylüyor. Buna verdiği örnek ise Yellowstone Millî Parkı’na 1995’te yeniden ti. Bu olaya ilişkin fotoğraflar salınan kurtlar sayesinde, bitki örtüsünü sosyal medya mecralarında “eğlencelik” neredeyse tamamen bitiren geyiklerin olarak paylaşıldı. Daha yakından baktığı birkaç yıl içinde olması gereken sayıya mızda ise ortada trajik bir durum vardı: ulaşması. Yakın geçmişte geyiklerin yaşam alanı Monbiot’un bu kavram ile ilgili ikinci olan noktalardan birine kondurulan mar açıklaması, insan yaşamını yabanileş ket, fıstıklı çikolatayla kandırılmaya çalı tirmek. Buradaki “kazanç” ise doğal şılan bir geyik ve ailesinin şaşkın bakış hayatı sevme ve koruma motivasyonu; ları, Gary Snyder’ın “yabandan aldığımız yazarın deyişiyle “umut yaratmak”. İşte dersler özgürlüğün görgüsünü oluşturur” Monbiot’un eylemlerinin ve Yaban Yaşam sözünün tam tersine denk geliyordu. adlı kitabında anlattığı hikâyelerin teme DOĞAYLA UYUMLU YAŞAMAK linde bu anlayış yer alıyor. Yabanın uçsuz bucaksızlığı ve kendi “Yaban hayata saygı” söyleminin içi sine has kurallarının varlığı karşısında nin boşaltıldığı veya bunun çok az insan yazar, rutinlerle örülü yaşamının nasıl tarafından anlaşıldığı düşünüldüğünde, küçük olduğunun farkına erken varan bu olayı kısa süreli “eğlencelik” paylaşım biri. Anlamak yerine istila eden insanın, biçiminde görenlerin varlığına şaşırma kendisine ördüğü yapay kozayla elini gün mak gerek aslında. den güne daha çok kirlettiğini düşünen Dünyanın yeniden yabanileştirilmesi Monbiot, bunun da başka yaşamlara saygı için çalışan George Monbiot gibi gönüllü ler, olup bitenin arka planını göstermeye uğraşıyor. Monbiot, hapsolduğumuz “gü venli dünyamızda” yaban ile aramıza me safe koyarak “hayatta kaldığımızı” söyleyip endüstri toplumunun önünü görme düstu ruyla her şeyi; en başta doğayı ve doğal yaşamı kendisine göre düzen lediğini hatırlatıyor. Monbiot’un altını Yaban hayata dair anlattığı hikâyeler, Monbiot’un kendisini keşfetme çizdiği deneyim yerine veya geçmişle bağlarını kuvvetlendirme çabasıyla ilişkili. duymayı, yarını düşünmeyi engellediğini ve kendi hayatımızı yüceltmeye yol açtığını ileri sürüyor. Dolayısıyla o, gördükleri karşısında “ekolojik can sıkıntısı çeken”; yalın ve zengin hayatı özleyen, ekolojik süreçlerin yeniden başlamasına izin verilmesini savunan insanlardan. Başka bir deyişle yazar, insanın doğadan çekilmek yerine popülizmden uzak şekilde ona yeniden katılması gerektiğini hatırlatanlardan. ATALARLA HABERLEŞMEK Yaban hayata dair anlattığı hikâyeler, Monbiot’un kendisini keşfetme veya geçmişle bağlarını kuvvetlendirme çabasıyla ilişkili. Diğer bir ifadeyle insanın, atalarıyla haberleşmesine benzeyen bu süreç, insan yerine doğayı sevme değil, onların yaptığı gibi yaban hayatı ve insanı beraber anlamaya (doğayla uyumlu yaşamaya) denk geliyor. Buradan baktığında, gündelik dar yaşamımızın beyhude taraflarını bir kez daha fark ediyor Monbiot. Yazarın gözlemlediği yaban yaşam örneklerinin tümü; doğanın zenginliği, insanı şaşırtma olanağı ve yarattığı özgürlük duygusuyla öne çıkıyor. Doğanın amaçsız işleyişi karşısında amaçsızca gezinen Monbiot, ekosistemin insanlar tarafından git gide daraltıldığını görüyor fakat kendisi gibi ekolojik onarım çalışmalarına girişenler umudunu canlı tutuyor. Yazar, yaban hayatı korumayeniden canlandırmasürdürme bağlantısının kimileri tarafından getirildiği faydacılık sınırından döndürülmesi gerektiğine ilişkin metinlerinin satır aralarında uyarılarda da bulunuyor. Monbiot; yaban hayatın, doğanın ve doğal yaşama tekrar uyum sağlamanın ne olduğu üzerine düşünmemiz ancak hepsinden önce bunları anlamamız gerektiğini söylüyor. Basit gibi görünen ama zorlu bir süreç bu. n Yaban Yaşam / George Monbiot / Çeviren: Muammer Pehlivan / Everest Yayınları / 352 s. P rof. Dr. Selçuk Erez, kızı Yeşim Erez ile kaleme aldığı “YaratıcılıkAklımızın Sınırlarını Aşmak” adlı kitabında; yaratıcılığa bilim temelinde yaklaşırken edebiyat ve sanatı da es geçmiyor. Reyyan Bayar, Selçuk Erez ile yeni bir bilim dalı olarak nitelediği yaratıcılığı ve kitabını konuştu. “Kapıyı İçeriden Kilitledim”; düşen, yenilen ve birçok kez ayağa kalkan aşkın romanı. Aynur Kulak, Özlem Narin Yılmaz’la romanı ve aşk üzerine söyleşti. Nilüfer İlkaya çevirisiyle yayımlanan “Nora’ya Mektuplar”, edebiyatın ilk basamaklarını güçlükle tırmanmaya çalışırken bir yandan da hayatını adayacağı kadına tutkusunu mektuplarında dile getiren James Joyce ile tanıştırıyor okuru. Fuat Sevimay değerlendiriyor kitabı. Aydın Engin, Cumhuriyet öncesinden hemen hemen bugüne dek uzanan, arada Ernest Hemingway ve Gunter Wallraff röportajlarıyla bakışını dışarıda da gezdiren ve toplamında pek çok konu üzerinde gözlemleri aktaran bir röportaj seçkisiyle okurların karşısında. “Homeros’un Rüyası”, önemli isimlerden ‘Röportaj nedir, ne değildir?’ sorusunun cevabını verecek metinlerle okura uzanıyor. Kitabı, Eray Ak tanıtıyor. Bol kitaplı günler... KITAP İmtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına Orhan Erinç l Genel Yayın Yönetmeni: Murat Sabuncu lYayın Yönetmeni: Turhan Günay l Editörler: Ali Bulunmaz, Eray Ak l Görsel Yönetmen: Dilek Akıskalı l Sorumlu Yazı İşleri Müdürü: Faruk Eren l Yayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. l İdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sok. No: 2, 34381 Şişli İstanbul, Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0 (212) 343 72 64 l Cumhuriyet Reklam: Reklam Direktörü: Deniz Tufan l Reklam Müdürü: Ayla Atamer l Tel: 0 (212) 343 72 74 l Baskı: DPC Doğan Medya Tesisleri, Hoşdere Yolu, 34850 Esenyurt İSTANBUL. l Yerel süreli yayın l Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. l 315 Şubat 2018 turhangunay@cumhuriyet.com.tr cumkitap@cumhuriyet.com.tr twitter: www.twitter.com/CumKitap