Katalog

“FELSEFE, DÜŞÜNCE VE EYLEM” Guseynov’un felsefe ve düşünce dünyası Guseynov’un felsefe, düşünce ve eylem dünyasını merak eden, onu daha yakından tanımak isteyen okurlar için “Felsefe, Düşünce ve Eylem: Abdusalam Guseynov” isimli kitap faydalı bir rehber niteliğinde. ELIF ŞAHIN HAMIDI U luslararası Felsefe Enstitüsü’nün her yıl farklı bir ülkede gerçekleştirdiği “Uluslararası Felsefe Günleri”, 69 Eylül 2016 tarihinde İstanbul’da yapılmıştı. “Değer, Değerler ve Anlam” başlığını taşıyan bu uluslararası kongrede Abdusalam Aldulkerimoviç Guseynov, “Mihail Bahtin’in Ahlâk Felsefesinde Sorumluluk Anlayışı” üzerine bir konuşma yapmıştı. Bu yazıya başlamadan önce Google’da küçük bir araştırma yapmaya giriştim ancak Guseynov hakkında, herhangi bir Türkçe bilgi, yazı ya da kitaba rastlayamadım. Dolayısıyla Ludmila Denisenko’nun Türkçeye kazandırdığı, Prof. Dr. İoanna Kuçuradi’nin yayına hazırladığı Guseynov kitabı, bu konudaki boşluğu biraz olsun dolduracaktır diye düşünüyorum. Felsefe, Düşünce ve Eylem: Abdusalam Guseynov başlığını taşıyan kitaptaki metinlerin çevirileri, önsözde Kuçuradi’nin altını çizdiği gibi Maltepe Üniversitesi İnsan Hakları Araştırma ve Uygulama Merkezi ve UNESCO Felsefe ve İnsan Hakları Kürsüsü’nün, Rusya Bilimler Akademisi Felsefe Enstitüsü ve oradaki UNESCO Kürsüsü’yle imzaladığı bir protokol çerçevesinde yapılmıştır. Kuçuradi bu önsözde, karşılıklı olarak yapılan bu çevirilerin devam edeceğine de dikkat çekerek şöyle diyor: “Bu çeviriler, okurlarımıza bugün Rusya’da yapılan bazı felsefe çalışmaları hakkında bir fikir vereceği gibi Rus okurlarına da Türkiye’de yapılan bazı çalışmaları tanıma fırsatı verecek”. Kitap, Guseynov’un etikle ilgili dört makalesinden ve kendisiyle yapılmış bir söyleşiden oluşuyor. Ayrıca kitabın başında St. Petersburg Devlet Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Alexander Zapesotsky’nin kaleme aldığı ve Guseynov biyografisi olarak değerlendirilebilecek bir yazı yer alıyor. Guseynov’un meslektaşı Zapesotsky’nin bu yazısı sayesinde, Guseynov hakkında epey bilgi sahibi olmak mümkün. Zapesotsky, Gusynov ile ilgili yeni bir şey yazmanın zorluğuna dikkat çekip şöyle diyor: “Yaptıkları hakkında özgeçmiş verileri yalnızca internette değil, çağdaş felsefe ansiklopedilerinde de yankısını bulur”. DOĞRU DÜŞÜNME VE DOĞRU YAŞAMA Guseynov’a göre felsefe sadece bir bilgi türü değil. Aynı zamanda belirli bir yaşam Peki, çok yönlü çalışmalara imza atan duruşu... Guseynov kimdir? 8 Mart 1939’da, Dağıstan’da Alkadar adında bir Lezgi Berlin Humboldt Üniversitesi, Prag köyünde dünyaya gelen akademisye Karlov Üniversitesi gibi dünyanın say ni biraz yakından tanımaya/tanıtmaya gın üniversiteleri, Profesör Guseynov’u çalışmakta fayda var. Guseynov, Rusya konferans vermesi için davet ediyor. Bilimler Akademisi’nde akademisyen Günümüz etik araştırmalarına önemli olmanın yanı sıra aynı akademinin bir katkı sunan ve beş yüzden fazla Felsefe Enstitüsü’nü, Moskova Lomo bilimsel ve popüler eser kaleme alan nosov Devlet Üniversitesi’nin Etik Guseynov, aynı zamanda farklı mecra Kürsüsü’nü ve Devlet Hümanist Bilim larda, editör, yayın kurulu üyesi, yayın ler Akademik Üniversitesi’nde Siyasal kurulu başkanı olarak yer alıyor. Etik Kürsüsü’nü yönetiyor. Öte yandan Zapesotsky, Guseynov’a göre felsefe nin sadece bir bilgi türü olma yıp aynı zamanda belirli bir yaşam duruşu olduğunu dile getiriyor. Çünkü felsefe doğru düşünmeyi ve doğru yaşamayı bir araya getirir. Guseynov’un arkadaşlarından birinin şu gözlemini burada aktarmak yerinde olacaktır sanıyorum: “Enstitü merdivenlerini çı karken şapkası hep elindedir. Derler ya, ne var bunda? Oysa bu imge onun metinlerine gömüldüğüm her an gözümün önünde canlanır. Kendisine emanet edilmiş kuruma girer ken şapkasını çıkarmak zo İoanna Kuçuradi runda olduğuna inanan adamı içindeki aristokratlık farklı kılar. Bu hiçbir yerde öğretilmez”. Zapesotsky de bu gözlemle ilgili şöyle hoş bir yorum yapar: “Aslında, eğitimli her Avrupalı kapalı bir yere girdiğinde başlığını çıkarır. Normal bir şey. Ama yine de Akademisyen A. A. Guseynov’un bu imgesini felsefe tapınağının girişinde şapkasını çıkaran filozof imgesini çok severim ben.” ETİK ÜZERİNE Felsefedeki temel konusu etik olan Guseynov’un bu kitapta, ‘Felsefe ve Etik: Antikçağ Dersleri’, ‘Ahlâklılığın Dilek Kipi’, ‘Kant Öncesinde ve Sonrasında Etik’ ve ‘Kant Ne Diyordu ya da Neden Yalan İyilikle Bir Arada Olamaz?’ başlıklı makaleleri yer alıyor. Kitabın sonunda ise Dmitry Fyuche, Guseynov’a Nietzsche ve etik üzerine sorular soruyor. Bu söyleşide Guseynov, ana konularından biri olan “şiddet karşıtlığı etiği” üzerinde de söz söylüyor. Şiddet konusunu kimsenin ciddiye almadığına dikkat çeken Guseynov, şiddetsizlik ve sevgi arasındaki ilişkinin altını çiziyor: “‘Şiddetsizlik’, ‘sevgi’nin doğru ve uygun bir şekilde yaşanabileceği, sevginin dönüştürülmüş ve bozulmuş biçimlerinden koruyabileceği güvencesini veren bir biçimidir. Sizi nasıl sevebilirim? Neye dayanarak? Temeli ne? Size göre, bana göre ya da Kant’a göre doğru olan nedir? Kendi duygu ve anlayışlarımla mı yönetilirim? Bu yolda mahvolmuş ne çok insan var! Dünyada çocuklarını sevdikleri için onların hayatını mahvetmiş ve mahvetmekte olan anne az mı? Gerek geçmişte gerekse şimdi, ruhlarının kurtuluşu için insanları dünyada ölüme mahkum eden dinsel fanatik az mı? Ya vatan sevgisi adına halkları sefalete boğan politikacılara ne demeli? İnsana çekincesiz uygulanacak tek gerçek sevgi biçimi, onun kendi zıddı olarak yeniden kendinden doğması olur ki bu, insana uygulanmış olan şiddetin kökten reddi olur.” Herkesin sevgiden bolca dem vurduğu günümüzde, Guseynov’un bu sözleri üzerine ayrıca düşünmekte fayda var. Guseynov’un felsefe, düşünce ve eylem dünyasını merak eden, onu daha yakından tanımak isteyen okurlar için Felsefe, Düşünce ve Eylem. Abdusalam Guseynov isimli kitap faydalı bir rehber niteliğinde. n Felsefe, Düşünce ve Eylem: Abdusalam Guseynov / Yayına Hazırlayan: İoanna Kuçuradi / Çeviren: Ludmila Denisenko / T.C. Maltepe Üniversitesi İnsan Hakları Araştırma ve Uygulama Merkezi, UNESCO Felsefe ve İnsan Hakları Kürsüsü Yayınları / 172 s. Not: T.C. Maltepe Üniversitesi Yayınları’nın satışı ve dağıtımı Nezih Kitabevi’nde ve Seçkin Yayıncılık’ta yapılmaktadır. 10 11 Ocak 2018 KITAP