Katalog

“SHERLOCK HOLMES KİTABI” Sherlock Holmes vakası gibi... “Sherlock Holmes Kitabı”, sadece bir kahramanın ortaya çıkışını değil, bu kahramanı yaratan yazardan başlayarak onu var eden koşulları, maceralardaki kahramanların döneminde hangi kişilerden ilham alınarak yazıldığını, Holmes ile yeni bir yola giren polisiye kurmacasını detaylı bir şekilde işleyen ve bunu görsellerle besleyen çok önemli bir çalışma. seval Şahin sevals@gmail.com P olisiye edebiyatının efsane kahramanı Sherlock Holmes hakkında bu yıl yeni bir kitap yayımlandı: Sherlock Holmes Kitabı. Kitap, Sherlock Holmes okumalarını daha eğlenceli hale getirmek ve bu sayede kahramanın dünyasını aralamak için bir nevi kılavuz özelliği taşımak gibi bir işleve de sahip. Amerikan Penguin’in bir seri olarak hazırladığı bu kılavuz kitaplar Alfa Yayınları tarafından çevrilerek toplu halde yayımlanıyor. İşte Sherlock Holmes Kitabı da bu serideki kitaplardan biri. Kolektif bir çalışmanın ürünü olan kitap, altı ana bölüm ve bu bölümlerle ilgili alt bölümlerden meydana geliyor. Kitabın girişi ise Arthur Conan Doyle’a ayrılmış. Burada yazarın adı Sir Arthur Conan Doyle olarak yani unvanın Türkçedeki okunuşu, ancak isminin İngilizce orijinaliyle yazılmış. İlerleyen sayfalarda kahraman ile yazarın isimleri birbirine karışıyor. ‘Karmaşık Bir iç Yapı’ bölümünde şöyle yazıyor: “Conan Doyle soğuk dış görünüşünün altında karmaşık ve derinden duygusal bir karaktere sahip olduğunun ipuçlarını verir. Sıkıntıdan bir kaçış olarak ilaç kullanır.” (s. 23) “(...) Danışman dedektif olarak ek işini de geliştirmektedir, ama dedektiflik ancak 1881’de Watson’la tanışması ve Watson’ın 221B’de onun yanına taşınmasının ardından Doyle’un tam zamanlı işi olmuştur.” (s. 24) Tabii bu tür karışıklıkların ardından anlatım bozuklukları da geliyor: “Holmes soğukkanlı ve kibirli pragmatistken, Watson sıcakkanlı ve güler yüzlü olan bir insandır.” (s. 26) Diğer taraftan Holmes’ün bazı maceralarının Türkçedeki yaygın kullanışlarının tercih edilmemesi de okuru kitaptan biraz uzaklaştırıyor. Örneğin Holmes’ün The Last Case of Sherlock Holmes’ü için burada Son Muamma ismi uygun görülmüş. Yine ‘Kızıl Bir Soruşturma’ yerine sadece Kızıl Soruşturma demek de sanırım Türkçede ifade ediş bakımından daha uygun… HOLMES DÖNEMİ... Görüldüğü gibi kitap, daha ilk sayfalardan bu şekilde düzenlenince halihazırda bir okuma sıkıntısına sebep oluyor. Kitapta bol miktarda Holmes dönemi fotoları, Holmes’ün maceralarında geçen illüstrasyonlara yer verilmesi, kronolojik tabloların yapılması gibi görselliğin öne çıkarılması bu kitabı oldukça albenili yapıyor ancak bu şekildeki hatalar kitabı okumayı zorlaştırıyor. Kitabın ilk bölümünde yazar Arthur Conan Doyle’dan sonra Holmes, Watson ve bu ikilinin birden çok macerasında karşılarına çıkan Profesör Moriarty ile Müfettiş G. Lestrade ekleniyor. Burada Moriarty’e ilham kaynağı olabilecek meşhur bir suçlu olan Adam Worth hakkında da kısa bir bilgi ve fotoğrafı var. İkinci bölümde Holmes’ün ilk maceralarına yer veriliyor. Her bölüm, Holmes’ün ilgili macerada söylediği bir sözden alıntıyla isimlendirilmiş. Bu bölümde yer verilen ilk macera Kızıl Bir Soruşturma. Ancak burada da bölümün daha başında maceranın adı kitapta kimi zaman Kızıl Bir Dosya kimi zaman da Kızıl Bir Soruşturma olarak anılıyor. Bölümün hemen başında kahramanın yaratıcısı Conan Doyle’un hayat hikâyesi ile Holmes’ün hayat hikâyesini birlikte gösteren bir kronolojinin yapılması okur açısından son derece faydalı bir girişim. Yine her bölümde hikâye ve romanların kronolojilerine yer verilmesi de öyle. Burada Conan Doyle’un eserlerinde yer verdiği tek gerçek karakter olan hikâyedeki Mormon lideri Brigham Young’a ait bilgiler ve fotoğrafı da var. İlk maceralardan Dörtlerin İşareti’nin yer aldığı bölümde Lippincott’s dergisi için bir araya gelenler arasında yer alan Oscar Wilde ve Conan Doyle arasındaki sohbetten ve bu dergi için Doyle’un Dörtlerin İşareti’ni Wilde’ın ise Dorian Gray’in Portresi’ni yazmasından söz edilerek derginin fotoğrafı da bu bilgilere eklenmiş. Sonrasında ilk maceralar arasında yer alan Bohemya’da Skandal, Kızıl Saçlılar Kulübü, Bir Kimlik Vakası, Boscombe Vadisindeki Sır, Beş Portakal Çekirdeği, Çarpık Dudaklı Adam, Mavi Yakut, Benekli Şerit, Mühendisin Başparmağı, Bekâr Asilzade, Beril Taç, Kızıl Kayınlar’a yer verilir. Her bölümde en iyi Holmes uyarlamalarından biri olan ve Jeremy Brett’in oynadığı Sherlock Holmes’ün ilgili bölümlerinden alınmış fotoğraflar da bilgilere eşlik ediyor. YENİ BİR YOLA GİREN POLİSİYE İkinci bölüm, “Büyük Dedektif” adını taşıyor ve Sherlock Holmes’ü Anıları’na odaklanıyor. Bu bölüm de yine Holmes ve Conan Doyle’un kronolojisiyle açılır. Böylece kahraman yazılmaya devam edilirken yazarının hayatında neler olup bittiğini de görürüz. Bu bölümde de yine maceralar ilk bölümde olduğu gibi kronolojiler, ilgili illüstrasyon, fotoğraf ve haritalarla birlikte açıklamalı olarak yer alır. “Efsane Geri Dönüyor” bölümü, Sherlock Holmes’un Dönüşü’nde yer alan maceraların ayrıntılı bir açıklamasını içerir. “Holmes’ün Son Selamı”nda Korku Vadisi ve Son Selam adlı seçkiye, “Son Çıkarımlar” adlı bölümde ise Sherlock Holmes’ün Vaka Kitabı’nda yer alan olaylar vardır. “Sherlock Holmes’ün Dünyası” başlıklı son bölümde Holmes’ün ortaya çıktığı Victorya Dönemi Londrası, toplumsal sınıflar ve keşifler, Holmes’ün vakalarının büyük kısmının geçtiği sınıfları gösterir döneminin bir haritası, İngiltere’deki sosyal hak ve mücadeleler, sömürgecilik politikası, adli tıp ve kriminolojideki gelişmeler, polisiye edebiyat ve kurgusundan bahsedilir. Hemen ardından ise Holmes’ün hayranları, Holmes için yapılan müzeler vb. den söz edildikten sonra sahnede ve ekranda görünen Holmes’e dair bilgiler verilir. Sherlock Holmes Kitabı, sadece bir kahramanın ortaya çıkışını değil, bu kahramanı yaratan yazardan başlayarak onu var eden koşulları, maceralardaki kahramanların döneminde hangi kişilerden ilham alınarak yazıldığını, Holmes ile yeni bir yola giren polisiye kurmacasını detaylı bir şekilde işleyen ve bunu görsellerle besleyen çok önemli bir çalışma. Keşke Türkçede Sait Faik, Yaşar Kemal, Orhan Pamuk, Ahmet Hamdi Tanpınar, Oğuz Atay, Sevgi Soysal gibi birçok yazarın eserleri için de benzer bir çalışma yapılsa... Umarım bu tarz kitaplar böyle okumaların Türkiye’de yaygınlaşması için bir araç olur. n Sherlock Holmes Kitabı / Kolektif / Alfa Yayınları / 352 s. 8 29 Eylül 2016 KItap