Katalog

Ellinci sanat yılında Ataol Behramoğlu ile "Şiir” dedik ‘İç sesimin tınısı değişmedi’ Dağarınızdaki sayısız şairlerin belli başlıca hangilerinden nasıl etkiler aldınız? Hececiler , Orhan Veli, Dağlarca, Attilâ İlhan, Nâzım Hikmet ve yanı sıra bütün bir Türk ve dünya şiiri… Etkilerin nasılını düşünüp sıralamaya çalışmak çok zaman alır. Zaten şairin işi de değil. VAR OLUŞ VE YOK OLUŞ SORUNSALI 19591963 dönemi şiirleriniz şiirde nasıl ilk adımlar? Bu dönemin şiirlerine topluca baktığımda, belki de bir arayışın, arayışların şiirleri denebileceğini düşünüyorum. O dönemin son şiiri olarak aldığım “Bir Gün Aşk Geçilmelidir”, “Melankoli”de söylenenin daha da hüzünlü bir tonda ve daha da somut yaşantılar sürecinde tekrarlanması gibi geliyor şimdi... 19631965 dönemi şiirleriniz ise bireyselden toplumsala varışın ilk izlerini taşıyor diyebilir miyiz? Yanı sıra da hayat sorgulamaları ve karanlık, daha da yoğunlaştırıyor anlamları, imgeleri derinleştiriyor. Tökezleyen kalp, sevgilinin yokluğu, aşkın “müphemliği” yaşantılardan dizelere sökün ediyor öte yandan... Bunlar yerinde saptamalar… Daha çok “Kör Bir”den söz ediyorsunuz… Var oluş yok oluş sorunsalında, belki de Turgut Uyar’la, Rilke’yle, şiirde adı geçen Kafka’yla yakınlaşan bir şeyler… Bireyselden toplumsala varış ise (ilk şiirlerimde de izleri olmakla birlikte) biraz daha sonra. “ARAGON’LA TANIŞIKLIĞIMIZ AYAKÜSTÜ!” 19651970, gerçekçi ve toplumcu şiiri içselleştirdiğiniz dönem değil mi? Doğru… “Bir Gün Mutlaka”yla başlayan atılım, Guevara ve “Yıkılma Sakın”la sürer. 19701974... Paris’te Aragon ve Neruda’yla tanıştığınız, Moskova’da Rus edebiyatı üzerine çalışmalar yaptığınız bu dönemi nasıl anıyorsunuz? “İki Ağıt”ın ilk bölümünde söz ettim o dönemden… Aragon’la tanışıklığımız ayaküstü… Fakat dergisi Les Letters Françaises’de Abidin Dino çevirisiyle “Bir Gün Mutlaka”dan bir bölüm yayımlanması önemli kuşkusuz. Aragon çok önemli bir şair, fakat beni pek etkilediğini söyleyemem. Buna karşılık Pablo Neruda’nın şiirini liseli yıllarımda Enver Gökçe çevirileriyle okumuş ve etkilenmiştim. Onunla Şili’nin Paris’teki (yine Dino’yla gittiğimiz) büyük elçiliğindeki tanışmamızı, sohbetimizi unutamam. Ne yazık ki o sırada cep telefonu diye bir şey yoktu. Şimdi o buluşmanın bir fotoğrafına sahip olmayı ne kadar isterdim. Aynı dönemde Sovyet Yazarlar Birliği’nin sağladığı bir bursla Moskova’da kaldığım bir buçuk yıl hem yaşamım hem şiirim bakımından çok önemli. “Beyaz, İpek Gibi Yağdı Kar”, “Kardeşim Aylardır Hapiste”, “Mozart, Mayakovski, Peynir, Ekmek, Karanfil vs.”, “Salvadore Allende’yi Dinlerken” adlı şiirlerimi o dönemde yazdım. 19741980 aralığında art arda şiir kitaplarınız yayımlanıyor. Şiir üzerine en yoğun zamanlarınızdan biri ve şiirinizde anne sevgisi ve öz benliğe dönüşlerle de yoğrulmuş, bireyselliği ve doğayı biraz K İ T A P S A Y I 1300 Elli yılı devirmiş bir şair olarak gözünü açtığı, şiire başladığı, sürdürdüğü ve günümüzde vardığı “dünyaları” ortaya koyan bir toplam “Yarım Yüzyıldan Şiirler”. Duygusu, geçmişi, kültürü, motifi, coğrafyasından süzdükleriyle Türk şiirinin ve direncin şiiri Behramoğlu’nunki. Bu bağlamda “Yarım Yüzyıldan Şiirler” kitabı dönemsel bir sıralamayla sunuluyor okurlara. Behramoğlu’yla “Yarım Yüzyıldan Şiirler”i konuştuk. r Gamze AKDEMİR “Bir gün mutlaka yeneceğiz, ey ithalatçılar, ey şeyhülislam! Bir gün mutlaka yeneceğiz! Bir gün mutlaka yeneceğiz! Bunu söyleyeceğiz bin defa! Sonra bin defa, sonra bin defa daha, çoğaltacağız marşlarla Ben ve sevgilim ve arkadaşlar yürüyeceğiz bulvarda Yürüyeceğiz yeniden yaratılmanın coşkusuyla Yürüyeceğiz çoğala çoğala...” iire başladığınız ve günümüzde vardığınız “şiir dünyalarını” nasıl değerlendiriyorsunuz? İlk şiir kitabım “Bir Ermeni General” 1965’te Ankara’da Remzi İnanç’ın Toplum Yayınevi tarafından yayımlandı. Minicik, incecik bir kitap... Bu yayın tarihini yarım yüzyılı bulan yayın yaşamıma başlangıç alıyorum. Oysa bana kendimi şair olarak duyumsatan ve bugün de S A Y F A 1 8 n 1 5 Ş toplu şiirlerimin bütün basımlarında ilk şiir olarak yer alan “Melankoli” bir 1718 yaş şiiri ve yazılış tarihi 1959. O günden bu güne “şiir dünyalarımda” neler olduğunu özetleyerek anlatmam olanaksız. Fakat değişen şeyler kadar değişmeyen şeyler olduğu da kuşkusuz. Ses tonum, iç sesimin tınısı sanki büyük ölçüde hep aynı… Yayımlanan en son şiir kitabım “Hayata Uzun Veda”da anlattığım “kulağı bütün tıkırtılarda/ ve gözleri/ ardına kadar açık/ ama sanki en çok/kendi içini dinleyen” çocuk pek değişmedi sanki... Her şiirin yaşı ve zamanı nasıl ayrı sizde? Şiirlerimi bu gibi kavramlara göre değerlendirmem pek. Homeros, Yunus Emre, Karacaoğlan sizce kaç yaşında? “MELANKOLİ, ŞAİR OLDUĞUMU DUYUMSATAN İLK ŞİİRİM” İlk yazdığınız şiirler hangi duygularla yazıldı? “Melankoli” yazdığım ilk şiir değil, fakat belirttiğim gibi bana şair olduğumu duyumsatan ilk şiirimdir... Küçük O C A K 2 0 1 5 bir taşra kentinde yaşanmakta olan ilk aşk duyguları, yanı sıra alıp başını gitme duyguları, sonraki “Bu Aşk Burada Biter”i hazırlayan bir şeyler… Biçim ve söyleyiş özellikleri bakımından, Orhan Veli’nin Mehmet Ali Sel takma adıyla yazdığı uyaklı vezinli şiirlerin etkilerini taşıdığını düşünüyorum… Dilde yitim... Bazen geri dönüşü de yok (mu?) Ne biçemler kuşatıyor zihinleri ve şiir buna nasıl bir deva? Sorunuzu şöyle anlıyorum: Yozlaşan, kalıplaşan, yüzeyselleşen konuşma ve medya diline karşı şiirin yapabileceği bir şey var mı? Var kuşkusuz. Dilde söz sanatları içinde en çok şiir derinleşir. Şiir okumak dil duygumuzu derinleştirir. Elbette başlıca Ataol Behramoğlu şiirinden pay biçerek yanıtlamanızı rica edersem Türk şiiri ilk neyi alır hayattan? Kendine nasıl varır? Yanıtı kitap hatta kitaplar kapsamında olabilecek bir soru. Ben kısaca şunu söyleyebilirim: Bizim şiirimiz esas olarak lirik. Epiğimizde bile lirik parçaları daha çok severiz. C U M H U R İ Y E T Fotoğraf: Kaan SAĞANAK