Katalog

? cu bir şiire uzanmak istemiştir. Ama her şiirinde Anadolu duyarlığının merkezde olduğu görülür.” 1981 TDK Çocuk Yazını Ödülü (Nasrettin Hoca), 1983 Toprak Şiir Ödülü (Gül Sevgili Yurdum) ve 2005 Yunus Nadi Şiir Ödülü (Zamansızdosya) sahibi olan, William Saroyan’ın Açlar adlı 1 perdelik oyununu Türkçeye kazandıran (1962) Ali Püsküllüoğlu’nun özgünlüğü sözlük ve dil çalışmalarında açıkça görülür. 1966’da yayımladığı Öz Dilimiz ve Konuşmalar adlı kitaplarında öz Türkçe savaşımıyla ilgili yazıları ve konuşmaları yer aldı. 1963’te başladığı sözlük çalışmalarının ilk ürünü, öz Türkçe tartışmalarının doruğa çıktığı ve aydınlanmamızın bu büyük adımının yaşamda içselleşmesine büyük katkısı olan ve ilk sözlüğü olan Öz Türkçe Sözlük’tür (1966). Öz Türkçe Sözlük, Cumhuriyet devrimlerinin belkemiğini oluşturan Türk Dil Devrimi’nin yıllar süren savaşımının görkemli sonuçlarından biriydi. “68 KUŞAĞININ SİLAHI” Türkçenin özleştirilmesi sevdalılarının başucu kitabı olarak aydın birikimine büyük katkısı olan bu çalışma 68 Kuşağı’nın elinden düşmeyen bir silah oldu. Öz Türkçenin gelişip yaygınlaşmasına, dilin sadeleşmesine ve yeni sözcüklerle yapıtların yazılmasına etkisi ve katkısı yadsınamayacak olan bu çalışma bile Püsküllüoğlu’nun aydınlanmamıza büyük bir armağanıdır. Ali Püsküllüoğlu, Öz Türkçe Sözlük’en sonra ömrü boyunca çeşit çeşit sözlüklerle “bir kurum gibi” çalıştı. Kurum gibi çalışmak aydınlığımızın şans ve kıvançlarındandır. Böylesi aydınlarımızın kattıklarıyla Cumhuriyetin değerlerini koruma görevinde kendimizi umutlu ve güçlü duyumsarız. Ali Püsküllüoğlu da HasanÂli Yücel, İsmail Hakkı Tonguç, Halikarnas Balıkçısı, Nurullah Ataç, Nâzım Hikmet, Ömer Asım Aksoy, A. Dilaçar, Sabahattin Eyüboğlu, Cevdet Kudret, Aziz Nesin, Doğan Avcıoğlu, Uğur Mumcu, Fakir Baykurt ve daha onlarca aydınımız gibi, bir kurum, bir üniversite, bir akademi, bir kültür merkezi gibi çalışarak aydınlığımızı çoğaltan bir yaşam sevdalısıydı. Bir yandan şiiriyle yaşamı güzelleştiren bir insan olma çabasını sürdürürken bir yandan da 12 Eylül’ün kapattığı Türk Dil Kurumu’nun sorumluluklarını üstlenen aydınlarımızdan biri oldu ve sözlükleriyle boşluğu doldurdu. 1974’te Yaşar Kemal’in Çukurova’ya özgü anlatımının doğru algılanması için hazırladığı Yaşar Kemal Sözlüğü ile yazınımızı dilimizle buluşturdu. 1980’de öz Türkçe savaşımcılarına yol gösterici bir çalışma sundu: Öz Türkçe Kılavuzu. Çağdaş Türkçe Sözlük (1980), Ortaokullar İçin Türkçe Sözlük, (1980), İlkokullar İçin ÖrnekliResimli Türkçe Sözlük (1981), Türkçe Sözlük (küçük, Almanya, 1991), Türkçe Sözlük (1995) onun yıllar süren çalışmalarının herkese yönelik sözlük ürünleriydi. Seçilmiş Çocuk Adları Sözlüğü (1990) ile dilin yaşamdaki önemini, Türkçenin Yazım Kılavuzu (1991) ile dil kaygısını vurguladı. Edebiyat Sözlüğü (1996) ve Türkçenin Argo Sözlüğü (1996) ile yazın dilimize katkılarını çoğalttı. “TÜRKÇENİN EN GENİŞ SÖZLÜĞÜ” 1994’te yayımladığı Arkadaş Türkçe Sözlük boyutuyla Türkçenin en geniş sözlüğü oldu. Türkçe Deyimler Sözlüğü (1995), Türk Atasözleri Sözlüğü (1995), Öğrenciler İçin Temel Deyimler Sözlüğü, (1996), Türkçedeki Yabancı Sözcükler Sözlüğü, (1997), Öğrenciler İçin Resimli Türkçe Sözlük, (1998), İlköğretim için Seçme Atasözleri Sözlüğü (2000), İlköğretim için Temel Deyimler Sözlüğü (2000), Yazım Kılavuzu, (2001), İlköğretim için Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, (2004) onun dil ilköğretim okulunun, dil lisesinin, dil üniversitesinin ürünleri oldu. Sevgi Şiirleri Antolojisi, (1955), Şiirimizin Dört Ahmedi, (1959), Türk Halk Şiiri Antolojisi (1975) onun hiç eksilmeyen şiir sevdasıyla sunduğu seçkilerdi. Bir de kısa oyunlar seçkisi sundu Ali Püsküllüoğlu: Yeni Türk Tiyatrosu (1969). Efsaneler (1971) ve Türk Halk Öyküleri (1982) onun şiir anlayışının da temelini oluşturan halk edebiyatı sevgisinin ürünleriydi. Dil ve yazın sevgisinin çocukluktan başladığını bilen Ali Püsküllüoğlu’nun çocuklar için yazdığı kitaplarsa şunlar: Okumaya Geçiş Kitabı (1976), Çocuklara Şakacı Şiirler (seçki, 1977), Kırlangıcın Kanat Vuruşu (seçki, 1979), Nasrettin Hoca, (1980), Anadolu Söylenceleri (1983), Bektaşi (1987), Afacan Cem (10 kitaplık dizi, 1990). Bu noktada yazın emekçilerine düşen görevin bilinci ve sorumluluğuyla yaşayan Ali Püsküllüoğlu, geleceğimizin kirletilmesine, karartılmasına, yozlaştırılmasına, izin vermeye hakkımız yoktur düşüncesiyle sunduğu yapıtlarla aydınlık birikimimizi zenginleştiren bir Anadolu ve Türkçe bilgesiydi. DİL HAZİNESİNİN KORUYUCUSU Bu dolu dolu yaşamın kısa öyküsünü okuyup da ortaya koyduğu yapıta “mucize” dememek mümkün değil. Ali Püsküllüoğlu, işte bu mucizeyi ortaya koyarken, bir dil hazinesi vardı önünde: Türkçenin söz varlığı. Çünkü sözcükler, bir dilin birbirinden değerli mücevher taşlarıdır. Onları, değerlerini ayırt etmeksizin bir araya getirdiğinizde görkemli bir hazine ortaya çıkar: Dil hazinesi. Aramızdan, 24 Haziran 2008’de ayrılan dil ustası Ali Püsküllüoğlu, bu “Dil Hazinesi”ni en yetkin biçimde büyüten ve koruyan bir hazinedar… Türkçenin eşsiz güzelliği, zenginliğidir onu “Dil Hazinedarı” yapan. Arkadaş Yayınları da bu hazinedara bir saygı ifadesi de sayılabilecek biçimde, Türkçenin söz varlığını ustalıkla işleyerek, ardında birbirinden değerli yapıtlar bırakan Ali Püsküllüoğlu’nun on sözlüğünü, “Dil Hazinesi Dizisi” adıyla onun ölümünün dördüncü yılında okurla buluşturuyor. Onun sözlükçülük geleneğini sürdürmeyi, gelecek kuşaklara aktarılmasını sağlamayı amaçlayan bu dizide, “Türkçe Sözlük (Büyük), Arkadaş Türkçe Sözlük, Öğrenciler İçin Resimli Türkçe Sözlük, Yazım Kılavuzu, Öz Türkçe Sözlük, Çağdaş Türkçe Sözlük, Öz Türkçe Kılavuzu, Türkçe Sözlük (Küçük), İlköğretim (1, 2, 3, 4, 5. Sınıflar İçin) Türkçe Sözlük, İlköğretim (6, 7, 8. Sınıflar İçin) Türkçe Sözlük” yer alıyor. ? 6 EYLÜL 2012 ? SAYFA 13 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1177