Katalog

Ş Rainer Maria Rilke iir Atlası CEVAT ÇAPAN Rainer Maria RİLKE/ Şiirler/ Çeviren: Eray Canberk ‘Gül, ateşli bir yoldaş olmayı mı yeğlersin sen, şimdiki zaman yolculuklarımızda?’ GÜLLER I Tazeliğin bazı şaşırtıyorsa bizi böylesine, mutlu gül senin, ne varsa sendedir, senin içinde birbirine yaslanmış taçyaprağı, dinlenirsin. Çoktan uyanık hepsi, uyurken şimdi çevre, dudak ucunda sona eren bu suskun gönlün sevgileri, sayısızca, birbirlerine dokunurken. X Kimseciklerin kalmadığı, acı çeken yürekten her şeyin kaçındığı saatlerin dostu; nice okşayışların havada uçuşup gezinmesinden varlığı kanıtlanan dost ki avutucu. Yaşamaktan el etek çeker, inkâra kalkarsa insan eğer başa geleni ve gelebileceği, yanımızda o meleksi işini sürdürüp duran vefalı dostu hiç akla getirmemek olur mu ki? XII Gül, kime karşı siz bu dikenleri benimseyip sahiplendiniz? Pek kırılgan sevinciniz mi zorlayan sizi oluşturmaya bu silahlanmış nesneyi? Kimden koruyacak peki, bu abartılı silah sizi? Dikenden hiç de korkmayan nice düşmandan sizi bendim kurtaran! Yaralayan sizsiniz oysa ta yazdan güze varana, üstünüze titreyenleri. XIII IV Doldurmayı kadehini, yine de biz önermiştik sana. Mutlu olmuştun bu incelikten besbelli, bolluğun cesaret vermişti buna. Yeterince varlıklıydın, bir çiçekte yüz kez kendin olmak için; sevenin durumu budur işte... Bundan başka şey düşünmedin. V Ayrılık ayrılıkla çevrelenmiştir, muhabbet muhabbetlere kenetli. Senin gönlündür durmadan kendi kendini sevip okşar, dense yeridir; sevip okşar kendi içinde kendini, kendi yansısıyla, albenili. Bulup çıkarırsın böylece tutkusunu doyuran Narkissos izleğini. VIII O dopdolu rüyandan senin, içinde çokluğu taşıyan çiçek, ağıtçı bir kadın gibi yaş dökerek, sabahın üstüne eğilirsin. Senin uyuyan narin güçlerin ki belirsiz bir tutku dünyasında, geliştirir bu yumuşak biçimleri yanaklarla göğüsler arasında. Gül, ateşli bir yoldaş olmayı mı yeğlersin sen, şimdiki zaman yolculuklarımızda? Yoksa anı mıdır daha çok seni kendine çeken Bir mutluluk tekrar yaşandığında? Nice kez gördüm seni, kurumuş ve mutlu, sanki bir kefen her bir taçyaprakbir tutam saçın yanında, bir çekmecede mis kokulu, ya da sevilen bir kitap arasında, bir köşede, yalnız, okunacak. XVI Seni söz konusu etmeyelim. Senin doğan ayrı, dile sığmaz. Senin bambaşka kıldığın masayı süsler öteki çiçekler, biraz. Seni korlar sıradan bir vazoya,her şey işte değişti: belki sözler aynı sözler ama, bir melek söylemekte şarkıyı sanki. XVIII Paylaşırsın, bizi coşturan ne varsa. Ama bilmeyiz senin çektiklerini. Yüz kelebek olmak gerekirdi bütün sayfalarını okumak için baştan sona. Sözlük gibi olanlar var içinizde; derenler onları ciltletmekte haklılar bütün bu yaprakları. Mektup türü gülleri severim bense. ? SAYFA 23 III Gül, sen, ey kusursuz bütünlükten oluşan nesne, duyguları alabildiğine gizli, sonsuzca tutan kendini ve kendini sunan, dökülüp saçılan alabildiğine, ey yok bir yumuşaklıktan oluşan gövdenin başı, sahici, hiçbir şey yerini tutamaz senin, ey sen, yüce özü bu havada dalgalanan eyleşimin; bu aşk uzayının ki orda daha yeni yol alınırken rayihan çoktan sefere çıktı senin. vusturyalı şair Rainer Maria Rilke (Prag, 1875 ValMont, İsviçre, 1925) ilk şiirlerini yenicoşumcu anlayış içinde yazdı. Fransız Ssimgecilerinin etkisinde kaldı. XX. yüzyılın en önemli lirik şairlerinden olan Rilke’nin şiirlerinde karmaşık ruh dünyasının, yaşadığı ortamın etkileri vardır. Bir süre Avusturya, Çekoslovakya ve Almanya’da yaşadı. Fransa’da ünlü heykelci Rodin ile tanıştı, Paris’te kaldı ve son yıllarını İsviçre’de geçirdi. Annesi, Rodin’in öğrencilerinden biri olan eşi Clara Westhoff ve L.A. Salomé yaşamını etkileyen üç kadındır. Başlıca şiir kitapları: Das Buch der Bilder (Resimler Kitabı, 1902), Das StundenBuch (Saatler Kitabı, 1913), Sonette an Orpheus (Orpheus’a Soneler, 1923), Duineser Elegien (Duino Ağıtları, 1923). Rilke’nin şiirleri pek çok çevirmen tarafından dilimize çevrildi. Can Alkor’un, Ahmet Cemal’in, Yüksel Özoğuz’un ve Turan Oflazoğlu’nun çevirileri ise kitap olarak yayımlandı. Şairin bütün şiirleri Yüksel Pazarkaya çevirisiyle 2004’ten beri dizi olarak yayımlanmaktadır. Malte Laurids Brigge’nin Notları (Çev.Behçet Necatigil) yaşamöyküsel kitabıdır. Genç Bir Şaire Mektuplar Melahat Özgü ve Kâmuran Şipal çevirileriyle, Seçme Mektuplar Melahat Togar ve Rodin Esat Nermi çevirileriyle yayımlandı. Rilke’nin yaşamının son yıllarında yazdığı Fransızca şiirler ise ancak 1944’te kitaplaştı. Aşağıdaki şiirler kitapta “Güller” (Les Roses) başlığını taşıyan ve 24 şiirden oluşan bölümden seçilmiştir. Rilke’nin ölümü ile “gül” arasındaki ilinti ilginçtir: Rilke, eline bir gül dikeni batması sonucu tetiklenen kan kanseri nedeniyle ölmüştü. A CUMHURİYET KİTAP SAYI 1033