Katalog

? Sinemada uyarlamalar alan uyarlamalar ve diğerleri başlıkları altında değerlendirmiş. Jurassic Park’tan Sapık’a, Kuzuların Sessizliği’nden Schindler’in Listesi’ne, Türk sinemasında ise Eskici ve Oğulları’ndan Minyeli Abdullah’a, Karılar Koğuşu’ndan Salkım Hanımın Taneleri’ne kadar yapı ve tür olarak birbirinden çok farklı filmleri tüm detaylarıyla incelemiş. Uyarlamalar bölümünde, izlediğimiz, beğendiğimiz, unutamadığımız bu görsel klasiklerin açılımlarını, neyin, nasıl, neden yapıldığını da görüyoruz. Her filmin açılımında, o filmin sahnelerini, karakterlerini anımsayıp kâh düşünüyor, kâh eğleniyoruz. Özdeşleştiğimiz karakterleri ile gerçekmişçesine heyecanlandığımız, sevindiğimiz, üzüldüğümüz filmlerin, her noktasının aslında nasıl da bilinçli bir şekilde kurgulandığını öğrenmek, hem bir sırra vâkıf olmanın keyfini, hem de bunca duygunun bir kurmaca sonunda oluştuğunu bilmenin hayal kırıklığını yaşatıyor bizlere. Bu filmler eşliğinde parasal kaygılarla yapılmış filmlerle, nitelikli, sanatsal filmler karşılaştırılıyor. Tecimsel kaygılarla yapılan abartılı Hollywood filmleri ile, bazen beceriksizce olsa da sanatsal kaygı taşıyan Türk filmlerinin farklılıkları vurgulanıyor. İki ülke sineması siyasete bakış açısından, sanatsal kaygılara, roman yazarına ödenen teliflerden, gişe gelirlerine kadar her yönüyle ele alınmış. Ve bu karşılaştırmalardan, sinema dünyasına faydalı olacak önemli sonuçlar çıkmış. Bunların belki de en önemlisi, romandan sinemaya uyarlamalarda Türk sinemasının uyarlanan yapıta, Amerikan sinemasından çok daha fazla bağlı kalması. Tecimsel kaygılar nedeniyle yapıtın sinemaya uyarlanmasında, kişilerden olaylara değin birçok konuda değişiklik yapan Amerikan sinemasının yanında, Türk sinemasının bazı örneklerinin kısıtlı bir bütçeye sahip olmasına karşın sanatsal değerlere önem vermesi, üzerinde ciddi biçimde durulması gereken bir başka tespit. ? Şengül DURUCU D ünya ve Türk sineması ile ilgili sayısız kitap yazıldı bugüne dek. Sinema meraklılarının, akademisyenlerin ve konuyla ilgilenenlerin ve öğrencilerin ilgiyle izlediği bu çalışmalar, yedinci sanatı beyaz perdeden beyaz kâğıda taşıyarak daha iyi anlamamızı ve boyutlandırmamızı sağladı. Sinema, senaryo yazımından film müziklerine, yapımcılarına, oyuncularına, kostümlerine, set arkası ve teknik öğelerine değin, hemen her açıdan irdelendi. Bütün bu kapsamlı çalışmalara karşın üzerinde az durulan bir konu vardı ki, o da neredeyse sinemanın can suyu denilebilecek olan edebiyat dünyasıydı. Bugün özellikle Türkiye’de edebiyatın ve özelde de romanın sinema ile bağlantısı konusunda yapılmış çok az çalışma var. Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Radyo TV ve Sinema Bölümü öğretim üyesi Zeynep Çetin Erus, “Amerikan ve Türk Sinemalarında Uyarlamalar, Karşılaştırmalı Bir Bakış” adlı kitabında bu konuyu inceliyor. Kendi deyişiyle bir makale olarak başlayan çalışma, sonrasında tavsiye ve eleştiriler doğrultusunda gelişmiş ve kitap bütünlüğü kazanmış. Kitabında 90’lı yılların Amerikan ve Türk sinemasındaki uyarlama filmleri inceleyen Çetin Erus, öykü, metin uyarlamalarını bir yana bırakıp, sinema için daha büyük bir kaynak olan roman uyarlamaları üzerinden ele alıyor konuyu. KİTAPFİLMKİTAP ÜÇGENİ Kurumsallaşmış ABD sineması ile halen bireysel çabalarla ayakta kalmaya çalışan, istikrarsız bir yapıya sahip ancak, özellikle son dönemde yükselişe geçmiş olan Türk sineması arasındaki farklılığı, roman uyarlamasında ve genelde edebiyata bakış açısında da görebiliyoruz. Bu bağlamda kitabın incelediği doksanlı yıllarda sinemamız edebiyata daha sanatsal bakarken, Hollywood’un dev film şirketleri bu konuda sanata daha az saygı gösteriyor. Bu devasa şirketler için çalışan “kitap avcıları”, hangi kitabın ne kadar sattığını ve dolayısıyla sinemaya ne kadar müşteri çekebileceğini, hangi eserin sinemaya daha rahat ve masrafsız uyarlanabilir olduğunu araştırmakla görevlendirilmişler. Erus incelemesinde, kitapfilmkitap üçgeninde, filmin de kitabın da satışının interaktif şekilde gerçekleştiği günümüzde, edebiyatın sinema ve ticaretle nasıl girift bir ilişki içinde olduğuna, özellikle son dönemde hedef kitlesi, her şeyi çabuk tüketip atan gençlerden oluşan kültür endüstrisinin sinema ayağının, artık yalnızca kuru bir görselliğe ve pazarlamaya dönüştüğüne vurgu yapıyor. Sade dili, kısa cümleleri, sinemanın edebi yönünü irdelemesine karşın ağdalı kelimeler kullanmak yerine, herkesin anlayacağı bir dilde yazılmış olması, kitabı bir solukta okunur hale getiriyor. Sinemanın patlamış mısır ve koladan çok daha fazlası olduğunu düşünenler için kaleme alınmış özgün bir çalışma, “Amerikan ve Türk Sinemalarında Uyarlamalar, Karşılaştırmalı Bir Bakış”. ? Amerikan ve Türk Sinemalarında Uyarlamalar, Karşılaştırmalı Bir Bakış / Zeynep Çetin Erus / es Yayınları / Aralık, 2005 / 216 Sayfa 846 SAYFA 25 AMERİKAN VE TÜRK SİNEMASINDAKİ İL ÖRNEKLER Uyarlamanın ne olduğunu, neden ve nasıl yapıldığını, uyarlaması yapılacak eserin nasıl belirlendiğini, yapılırken nelere dikkat edilmesi gerektiğini, uyarlanan romanla film arasında oluşan farklılık ve paralellikleri, sinemaya yeni yeni ilgi duymaya başlayanların bile sıkılmadan okuyabilecekleri bir kitap çıkarmış ortaya; Erus, akademik bir çalışma yapmış olmasına karşın didaktik bir yönteme başvurmadan ele alıyor konuyu. Erus’un çalışması, Türk sineması için seçtiği filmlerin yönetmenleriyle görüşmesi, incelemesinde onların fikirlerine de yer vermesi açısından tanıklık da içeriyor. Sinemayla ilgili karşıt görüşlere de yer veren kitap, roman uyarlamalarının Amerikan ve Türk sinemasındaki ilk örnekleri, doğuşu ve gelişmesi, bu iki farklı kültürün sinemasının 90’lı yıllardaki genel durumu, uyarlamaların bu sinemalarda o dönemdeki yeri ve önemi, Oscar ve Türkiye’nin Oscar’ı sayılan Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde ödül alan uyarlamalar gibi konuları işlemesiyle karşılaştırmalı bir panaromaya dönüşüyor kitap. Örnek filmleri kategorize eden yazar, Amerikan ve Türk sinemaları için farklı başlıklar kullanmış. Amerikan filmlerini çok satan kitaplardan uyarlamalar, klasiklerden uyarlamalar, yeniden çekimler yönetmenler ve Oscar’lı uyarlamalar olarak sınıflandırırken; Türk sinemasındaki uyarlamaları, Orhan Kemal uyarlamaları, İslami uyarlamalar, Altın Portakal Ödülü CUMHURİYET KİTAP SAYI