Katalog

Orhan Karaveli'den farklı bir Tevfik Fikret kitabı Tevfik Fikret ve Haluk Gerçeği Orhan Karaveli deneyimli gazetecilerimizden biri. Sçn yıllarda Nâzım Hikmet, Sakallı Celal gibi kültür ve edebiyatımızın önemli adları üzerine yazdığı ilginç kitaplara bir yenisini ekledi: "Tevfik Fikret ye Haluk Cerçeği". n Zekİ BÜYÜKTANIR Ozenle taranmış sarı saçlannı kısmen orten astragan kalpağı ve goğsu nışanlarla suslu unı forması de goz kamaştıran Mustafa Kemal Paşa gulumseyerek cevap venyor 1 Aşıyan'a daha once de gıtmıştım Onun 1 ıçınhocam Yorgun 'Benz' Sultan Azız tarafından 1800'lerde yaptırddtğı ıçın onun adıyla anılan Azızıye Karakolu'nu geçıp dar ve bozıık yol dan sarsıla sarsıla Bebek'e ulaşır Bırkaç dakı ka sonra da Aşıyan'a sapan dık yokuşun başı na Ikı arkadaş Buradan sonrasını yuruyeceğız dıyerek arabadan ınerler Otomobılın çıkamayacagı bağıms(7 ve da racık yokuşu tırmanırken Paşa'nın yaverı de bıraz genden onlan ızlemektedır Mustafa Kemal, koluna gırdığı, Harbı ye'den 'manej' hocasına yureğının derınlıklc rınden gelen bir sesle Fıkret'e olan sevgısını anlatır Ben ınlulap ruhunu ondan aldım Zıyaret edeceğım yerlenn başında elbette Aşıyan ge lır' Bir de sır verır hocasına bu yokuşta Yakında Anadolu'ya gıdı yorum Sen ne dersın? Hocası cevap venr Daha ne duruyorsun? Kım bılır? Mustafa Kemal memleketı kurtarma karannı ılk kez belkı de fıkret'ın katı na tırmanırken açıklamakta dır Aşıyan'a çıkıhr, saygı duru şunda bulunulur ve bu tanhı zıyaret anı deftenndekı, şaır, yazar ve gazetecı Suleyman Nazıf (1868 1927) tarafından anlamh ve edebı bir uslupla kaleme alınıp şaır ve yazar kardeşı Faık Alı'nın (Özan soy 1876 1950) yanısıraMus tafa Kemal Paşa tarafından da ımzalanan bu kısa fakat du şundurucu tumce de olum sıuleştırdır "Tavâf ı tahattunjnda bu lunmakla mubaht perestışkâ ran ı Fdcret" "Anısı çevresınde bulun makla ovunen, Fıkret'ı tapar casına sevenler" Mustafa Kemal Suleyman Nazıf Fadc Alı 19 Ağustos 1918 Tanhımızı bu derdı etkde yecek bir anıyı burada bulmak duygıdandırıyor okuyucuyu, çarpıyor ve duşunmeye yoneltıyor ıster ıstemez Zaten bu tur yapıtlann te mel ışlevlerınden bın değıl mıdır okuyucuyu ele alınan doneme ılışkın duşundurmek ve belkı de gun de dgdı karşı laştırmalar yapmasını sağlamak, en onemlısı de araştınlan kışının nıhunu yakalamaya yar dım etmek Yapıt tum bunları fazlasıyla yapıyor, oku dukça çarpdıyor, sarsdıyor, duşunuyor, yo rumluyor, sozu edden kışdere hayran oluyor sunuz ıster ıstemez dım Ama, olmayınca olmuyor ışte ' demış tı ' Dın değıştırmeme gelınce Bunun, ya kınlarımı mutlu etmeyeceğını bdıyordum ama dkokul dahd oğrenımımın tamamını Hı rıstıyan ınancının kendını açıkça hıssettırdığı kurumlarda yapmıştım Gene de Islamıyete ve Turkıve'ye, lurkluğe toz kondurmadım Duzgun bir ınsan olarak kendımı herkese ka bul ettırdım Babamın adını kırletecek, onun ruhuna acı verecek en ufak bir hareketım ol nıadı Bu ulkeye yerleşen goçmen çoğurdu ğun aksıne adımı da değıştırmedım Işte, ım zamda bde açıkça okunan bir 'Huseyın Halo uk Fıkret'ım 1 Ialuk'takı bu u nun yanına bir 'o' ekledım o kadar Adım doğru okunsun dı ye Doğduğum ulkeyı her fırsatta yucelttım Aksını derı surenler varsa haksızlık edıyorlar Daıma, 'Turk' kokenlı olarak büındım ve bundan gurur duydum ' Herkesın, bir yerden oteye değıştıremeyeceğı bir 'kader çız gısı vardır Benımkı de ışte boyleymış îyı de, rahıp olacağıma sevılmeyen, guvendmeyen bir ınsan olup çıksaydım benı 'tukıırukle boğ mak' ısteyenler daha mutlu mu olurlardı? Ya şım bir haylı derledı Artdc, ıstesem ve anlayış ra uzıdmemek, haksızlığa uğrayan kışının ol gunluğuna şaşmamak o kışının 'majestclerı dıye andan buyuk ozanın oğlu olduğu anım sanınca Haluk'un tıpkı babasmın ıstedığı gıbı ornek bır msan olduğunun ayırdına varda rak bırçok kışının duşuncesının tersıne Ha luk'un babasına laydc bır evlat olduğuna ınan mamak olası mı? Yapıtın dorduncu bolumu sevmeyenlerın saldırdarı aldıkları cevaplar başlığıyia verılı yor Belgeler, yazdar, andar bıçımınde sf 77 Fdcret'ı Sevmeyenler bolumundekı yazdara goz gezdınnce ınsan ıster ıstemez duşunuyor Bu bır kıskançldc mıdır toplumdakı bır zaaf mıdır, onun duzeyıne ulaşamamanın eleştı rende oluşturduğu bır ruh halı mıdır? Saldırı ya geçenlerın ıçınde oyle adlar var kı bu olumsıi7 bakış açısı msanı şaşırtıyor Bu olumsuz duşunce sayrdığı ya da kıs kançük dıyebdeceğımız bu kavram toplumu muzun her kesımınde bulunan ve henuz ta mamen sdınemeyen, eskıden gelen Osman L'nın Kul Ummet donemınm eddgtn kader yazgı goruşuyle ortuşen duşuncelerın ortaya koyduğu goruşler bunlar Dınsel tabulann vıkdamadığı Cumhunyet çağdaşlık, ladddc gıbı kavramlann henuz top lumda etkısıru gosteremedığı bır surecı yaşa dığımız ıçın, okumuşumuzun da dıplomalda rımızın da çoğu ışte bu çağdaş, laık duşunen aydınlardan çok eskının dınsel duşunce yapı sından sıyrdamayan kalemlerdır Inşallahlı maşallahlı, gunahlı, cennetlı, cehennemlı duş ler ortamında bugun de aynı kalemler ışlemı yor mu? Ne yazdc kı gerçek, çağdaş yapılı ka faların felsefı duşuncelı ve etık çızgısınden sapmayan kalemlerın sayısı bırelın on parma ğını geçmıyor Aslında bugun çektığımız butun sıkıntılar da bu olumsuz goruş ve duşunte ortamından kaynaklanmıyor mıi'1 Şımdı yıne değerlı yazarın tıtız bır araştır mayla topladığı bu belgelerden sızlerı sdcma dan bırkaç tanesını sunmak ıstıyorum Bunlara geçmeden çok bdınen ve de bır yu rek sızısı gıbı hep kanayan konu vardır Akıf Fdcret çatışması I ste gazetecddc bu Işte ınceleme, eleştırı bu Yazan uzman olunca ortaya çıkan yapıt da dort dortluk oluyor Hangı ko nuya, hangı dcğere el atsa "cuk oturtu yor" yazdığını Daha oncekı değerlı çalışmalan yanında Sakallı Celal'lc suren araştırmalanna şımdı de bir yenısını eklemış, değerlı yazar, araştırmacı Orhan Karaveli, ıyı de etmış Elıne sağkk Bu çalışma dızısını bugun ıçın Tevfik Fık ret'le noktalamış Noktalamış deyınce, onun bu verımlı çalışmalan, bınkımlen, planları arasında daha nıcelen vardır Onu bu nızlı ça lışma ortamında kutlar, sağlıklı gunlerde yenı eserlerını de bekledığımın eklemek ıstenm Değerlı yazar, bu yapıtıyla da buyuk bir boşluğu doldurmuş oluyor Bu çalışmaların guzellığınde, bı/ım kuşağın yılmayan ıstencı nın olduğunu duşunuyoram Savaşlar, sava şımlar ortamında pışmış, sorumluluk bılıncı ıçındekı bu kuşak neyazıkkı artıkyennıye nı kuşaklara devretmektedır Lutfedıp gonderdığı bu yapıtını da bu ağustos sıcağında geldığı gun bıtırdun Bu ya pıt okunmalı, Fikret iyı bellenmelı Ozellıkle §u "ıt I7inın kurt ızıne" karıştığı çok tehlıkelı geçıtte boylesı değerler ve onların bıze bırak tıkları bdınmelı kı, yolumuzu, aydınlık gelece ğımızı ona gore seçebılelım Ben de dayanamayıp yapıtı gozden geçırır kcn notlar tutmuştum Bunları sızlerle de paylaşmayı duşundum ** O 1919 yılının karanlık ve belırsızlık ıçın dekı calkantdı gunlenndeyız tstanbul, îstan bul olmaktan çıkmış, kışılığı, varlığı yabancı ellerde, bir çırpınışın, can havlıyle arayışın ıçınde bocalayıp duruyor Seferberlığın aa to kadı sankı suratını yamultmuş, emperyalız mın doyumsuz ısteklen, hjrsları, sımank buy rukları kısacası Istanbul kan ağlıyor Ben de bu yapıtın eleştınsıne, tanıtımına bu bolumden tstanbul'dan ve çok değerlı bir anıdan başlamak ıstedım larıh 19 Ağustos 1918 Savaşın, kaçınılma? gıbı gorunen yıkıcı sonu yaklaşırken tam bir umutsuzluk ve keşmckcş ıçındekı Istanbul'da sıcak bir yaz sabahı Muttefikf') Almanya'dan getırılen 'Benz' marka bir 'koruklu' asken aracın arka koltuğunda suvan zabıtı ve 'ma nej' hocası arasında bu kısa konuşma geçıyor Yer, Arnavutkoyu'ndekı, bugun 'Polıs Mer kezı Bir asken aracın durduğunu goren no bettekı zaptıyeler Aaaa Kemal Paşa Anafartalar Kahra manı' dıyerek hcyccanla koşuştular Bir emrınız mı var paşam? Sağolun çouıklar Şofor gıdeceğımız yerı sonnak ıçın durdu O halde yardımcı olalım Paşa Hazretlen Gerekmez evladım Sız gorev yerınızden aynlmayın Ben yolu bılıyorum Zaptıyeler selam dururken araba tekrar yo la koyuluyor ve Emın Bey de sormadan ede mıyor Aşıyan ın yerını nereden bılıyorsun Ke maP EVET, AKİFFİKRET KAVGASI Bır Turk şaınnın, yınc bır Turk şaırıne 'zangoçluk'u yakıştıracak derecede ağır haka ret etmesınde onu aşağdamasında, dınsel bağ nazlığının etkısı olmalı kı devnmsel atdımla nn hızından başı donen bu ozanımız Mısır'a gıtmış uzun ydlar orada kalmıştır Oysa Tev fık Fdcret Tanh ı Kadım'e Zeyl adlı şurınde, Mehmet Akıf e kendıne yakışır bır yanıt venr "Bır mıruk kuşla bırız tapmakta Ben de tehld edenm ıshak da" derken dı nın, tapınma kavramının ozune ınmış onu du şunsel felsefesıyle, kulturuyle yoğurmuş, ama gerçeklen konuşmaktan da gen kalmamıştır Işte Fdcret'ı "Buyuk Fikret Koca Fdcret" yapan da onun bu ozyapısıdır Ataturk'un hayranlığını çeken de budur Şımdı o yazarlann bu konudakı olumsuz goruşlennden bır ıkı ornek Ona dınsız dıyen "Once sover sonra bıraz bol para ver Hıç utanmaz protestanlara zangoçluk eder" dıyecek denlı ılen gıden kışı ınanmış bır mumındır usteldc Duzeysız, sıg bır kalem erbabına bde yakış mayacak bu soylem karşısında Fikret ın sag duyulu yanıtı da her turlu ovguyu hak edecek duzeydedır (sf 113 Tarıhı Kadıme'e Zeyl) "Bana ardatma o guzel dını Bdırrm ben de senın bıldığını Insanın boyle sapmaları var Putunu kendı yapar kendı tapar" Merhamet, ıydık ve yurtseverlık, hakkanı yet Sonra bır şaıre zangoç dememek KİT1D n *' J~ BASINDAKİ YORUMLAR Basınımızda lcvfdc Fdcret'ın oğlu ıle dgdı oylesınc aşağılayıcı, onur kırıcı yalan yanlış yayınlar yapıldı kı oyle yorumlar kaleme alın dı kı Yapıt butun bunları ele alarak gereken yanıtları belgelerıyle suratlarına çarpıyor So zu uzatmadan ozetle bi7 Haluk un bir gazete cıye verdığı yanıtla, anı belge de yapıtına aldı ğı bu belgeyı gorelım Alı Kaygı'va Haluk'un ayrdmalarından on cekı son sozlerını soruyorum Tevfik Fikret ın oğlu olarak guzel şıırler yazabılseydım, guzel resımler yapabdsey dım 'îşte Fdcret ın oğlu1 dedırtebılsey goreccğımı bdsem de Turkıve'ye gıtme şan sım kalmadı Sanırun yalcın bir gelecekte kı mderının nefret ettığı bir Haluk da kalmaya tak Ama bir gun, dk vatanımda ıyı bir ınsan olarak tanınacağımdan umudumu kesmıyo rum Sen, Alı Efendı kalkjp buralara kadar geldığın ve onca kalabalığıma karşın benı dostça karşdadığın ıçın sana ve seçkın eşınle guzel çocuklarına ne denL mınnettarım, bde mezsın1" Adam ulkesınden çdonış gıtmış, ama onu runu lcışdığını, ulkesını hıç lekelememış Prof olarak oğretım uyelığım surdurmuş uzun ydlar Yapıtta değınden değerlı belgelerdekı o ka dar çırkın karalamalara anlamsız dedıkodula ra, ga/eteulığt yazarlığa yakışmayan, ctdc yonden savunulmayacak medya duzeysızlığı nc bundan guzel yanıt olur mu' Saygılı bir goruşle tfmdıcı vcrden bir yanıt dıye duşu nuyorum Bu belgelerı okuyup da yapdan haksızlıkla SAYFA 14 rilMllllBlVFT