Katalog

Ahmet S. Teymur'un 1950'lerde Ahlat'ta bir öykü kalesi olarak yer aldığından hiç kuşkum yok. Belki Trabzonluydu. Ahlat'taki yalnızlığını, öyküye sığınarak gideriyordu. Yargıçtı, kim bilir, belki öyküler de yazmıştı döneminde kimi dergilerde yayımlanan... Yazıp yayımlamadıysa bile sağlam temellere dayalı bir öyküseverdi kuşkusuz yine de o. M. Sadık Aslankara Kitaplar Adası Ahlat'ta bir öyküsever boyle bir kuşak ge<,ıııldıkten son ra postaya verılıyor olmalıydı Belki Yedıtepe de boyle gonderı lıyordu, bılmıvoı ıını bıldığım bana gelen Varlık'lann postadan boyle çıktığı Surdurumcunun numarasıyla bıılıkte Kat yerlerı ıçın kaygdanıs,ınıı duzeltmek i(,ın dergıyı ağırhkların altına koyu^u mıı nasıl unutabılııımr1 Pul yerını konarmıstı Ahmet S Teymur O yıllar puîlaı da de ğerlıydı elbette Bir başka kâğıt daha duşuyor bu arada, Graham (îreene'ın Uçuncu Adam'ı (Çev Muzafter Reyıt, Varlık, 1953) ara sından Bir telgraf usulca a(,ıyo rum bana aıt olmayan bir gızlı sandığı aralarcasına Ahmet Tey mur'a Trabzon'dan gondenlmış "Hastalık durumu haklundadır Alakanıza teşekkur eder, gozlen nızden openz Celal" Alındığı tarıh elle 29 1 1953 olarak ya/ılmış ya, yenı yıldan oturu dalgınlıkla boyle yazılmış olınalı, posta dam gası "Ahlat 29 1 1954" «.unku Telgraf, katlandığı bıçımıyle Uçiincu Adam'ın sayfalarında sarı bir eskımışlık lekesı bırakmıştı Hemen her kıtapta bir ızı vardı Ahmet S Teymur ıın Ya kıtabın sonuna okuduğu tarıhı not duş muştu ya da kımı satırlann altını çızmıştı Bu arada kımı dızgı yan Iı^ları da duzeltılmemıs, değıldı Kıtaplardan kımılerının arasına kıtabın o yıllar ( umhurıyet'te ba^lık yanında yayımlanan duyu rusu kesdıp konulmuştu Bir de kartvı/ıt duşmesın mı kı taplardan bırının arasından * "Ya şar Nabı'nın saygılarıyle / Teşek kur ve en ıyı dılekJer(ı)" Ayraç ıçı ne aldığım "ı "yı kendı elıyle eklemış Ya^ar Nabı İSTANBULAHLAT ÖYKU KÖPRUSÜ... llkın tck tck clıme aldım, sevıp okşadım kıtapları Oykuye duş kunluğu apa<,ık gorulebılıyordu Alımet S Teymııı un Çunku bu arada Fransız Hikâyeleri Antolojisi (Yaşaı Nabı Varlık 1949), Çekoslovak Hikâyeleri Antolojisi (Varlık, 1968, Çevın farklı yazar lar), tskandinav Hikâyeleri Antolojisi (Ha/ırlavan, Çevıren Yekta Ataman, Varlık, 1971) Çağdaş Rus Hikâyeleri Antolojisi (Seçıp Çevıren Ülku Tamer, Varlık, 1971), Çağdaş Alman Hikâyesi/ 1945'den Sonra (Kâmuran Şıpal, Ataç, 1962) adlı kitaplar da yer al nııstı sergende Iş bu kadarla da bıtmıyordu Yasar Nabı'nın hazırladıgı Yeni Hikâyeler baslıgı altında 1949, 1950, 1952 yularuıı kapsayan uç se^kıyle yıne Yaşar Nabı'nın ha zırladıgı Yeni Turk Hikâyeleri I (Varlık, 1948) ıle Mustafa Bay dar ın hazırladığı Yeni Turk Hikâyecileri Antolojisi (Varlık, 1956), Teymur'un otesındc, soz konusu donemde yayıncıların oy kuculuğumuze yoneuk ılgılennı gostermesı bakımından da dıkkat çekıcıydı doğrusu Sozgelımı Yaşar Nabı, Yeni Hi Saroyan, Natlıanıel Hawthorne, Antoıne de Saınt Exupery, Mer cal Ayme, Colette Rıng Lardner, Andre Mauroıs, Lıırzıo Malapar te, Alberto Moravıa vb Bi7den Zı>a Osman Saba, Mehmct Scyda, Sabahattın Kud ret Aksal F( elâlettın llhanTa rus Umran Nazıf, Mu7affer Ha cıhasaııoğlu Samım Kocagoz, Pa Oktay Akbal'a gonulien bağldık ık Baysal, Mahmut O?ay, Oktay duygulanyla, Selım tlerı'ye en ıçten Akbal, larık Dursun K , Tektaş sevgderle Ağaoğlu, Cengi7 Yoruk, Behı<, Duygulu anı otomobıUerının bir Bunlar sergendekı kıtapların yerlerıne suslu yazdar yazarları la konduruyorlar ya kı mılerı, "Babam sağ ol BAY AHMET S. TEYMUR/ sun 1 " dıyerek, benım de 'Ablam HÂKİM/(407) AHLAT 1 sağ olsun " dıycceğım gelıyor Nasıl olurdu1 Bunlar benım Neredeyse dort yıldır tatıl ya gençlığımın, gcnçhk ne, yenıyet pamıyordunı, bu yıl ablam ustele melığımın kıtaplarıydı meseydı, masa başmda kalacak O altın yılların benzersız gunle tım yınc Çağrıya uyunca, ya/ so rı yenıden çıkagelmıştı ışte karşı nunun koskota eylulle ekımını ma Olacakşey değddı, amayenı Bodrum'da geyrdım, Gundobaştan yaşıyordum zanıanı Kı ğan'da Işten guc,ten uzak okuyup tapçdardan bulabıldıklerımı satın ya/arak, deni7e gırerek ya da yu aldığım, gerıye kalanlarıysa eskı ruyerek avare gezıntılerle korpc kıtap^dardan sağlamaya çabaladı cık gen<,lık gıbı ğım yıllar Sevgılı dostum Mustafa Bu yuruyuşleıımın bırınde çar Alak'la t/mır'de, Ankara'da goz pılıp kaldım olduğum yerde Bir den gcçırmedığımız scrgen, kanş eskı kıtap^ının onıındcydım De tırmadığımız kıtap kalmamıştı ye nızın kıyısındakılere okunmalık nıyetmehfiımıze cklemlenmı^ to kıtaplaı sunuyordu gu7elım murcuk donemımude adanı, yuzeteklere, kumlara uza Bir tansılda kar^ı kar^ıyaydım, nıp guneşe serıleceklere otcde goz goze kıtaplaı la, dalıa doğrusu tente alılarında ya da dcnıze kon delıkanlılık gunlerım bana bakı durulmuş adauklarda sıcak, so yordu ğuk i(,eeeklerle donanmış masala Bodrum'un Gundoöan buca ra yerleşeceklere, henı de ne kı ğmda, ustelık denızın kıyısında, taplar nasıl oluyordu da vuregını boyleŞaşmamak elde değıldı, Var sıne derınden sarsatak bir hazı lık'la Yedıtepe Yayınlan'ndan neyle karşıla^abılıyordu ınsan^ oluş,mus, bıı sergen ı,ıkmıştı <,un Bunları dus,unurkcn Saroyan'ın ku karşıma 1940 sonlarırun, Cesur Delikanlı (Çev Suat İaşer, 1950'lerın "100 Kuruş"luk, "200 Resımler Şadan Bczeyış, Abdur Kuruş 'Iuk kıtap dızılcrı Ustelık rahman Oztoprak Yedıtepe, dıınyanın en değerlı kıtaplarıydı 1952) adlı oyku kıtabının saytalan kaışımdakıleı Yazınsal olarak arasından kavıverdı o kâgıt parçadunya tuplumlarını kuLaklamış, sı Kâğıttan bir kuşaktı bu U/e dunyaııın doıt butağını, yedı ıfclı nnde posta gondcrı adresı vardı mını bir ebemkuşağı halınde do "Bay Ahmet S Teymur / Hakım / lanmış vapıtlaı (407) Ahlat Cıo/lcıınıı ovuşturup sergenın Tanımamam olanaksi/dı bu kâ başına cokium Adını sordum, ğıtkuşagı Babamın 1960başla "Kemal Aymelek dedı eskı klnnda teneke bıskııvı kolılerınden tap*,ı başım okuduğıı kıtaptan donu^tuıdugu posta kutumuza, yarını kaldııaıak Ilgılendığımı postacmın ayda ıkı ke/ benı se gorunce dc oturmam ı<,ın gazoz vınçten havalaıa uc,urarak bıraktı kasası uzattı caysoyledı ğı Varlık dergısı surdurunuulere blım bııınden otekıne gıdıyor, boyle kâğıttan kuşakla ulaştırı parnıaklarım sayfalar arasında gc lırdı Dergı u^e kat zınırken kınıı dokunup kıtnı uçu lanıp suyoıdu Sevıp okş,adığım kıtap larda gençlığımın tadına doyum olma/ tumcelerını o gunku duy gularımla yakalamaya <,abalarken, Kimılcıının aslında kendı kıtaplı ğmıda dtı bulunmadığını ayırt edıvudım bııdenhıiı. O 1 lenry Anton (, <hov Kathe ıınc Mansfıcld Panaıt Istratı, John Steınbeık Lrskıne ( ald wcll, Cıogol, Ldgar A Poe, Crnest I îemıngway, Stetan Zweıg, |ules Romaıns, Francıs ( areo, Sıgrıd Undset, )atk London (jraham Greene, Joseph Kessel, Wdlıam dık'te almış, toplu şekılde "Bir o kadarını da Haluk Bcy aldı " Kemal Aymelek, HaJuk Orta^ la da tanıştırdı benı, TEMA'nın Bodrum gonullusu, son bırkaç yıldır Gundoğan yerleşığı bir kı tap kurdu Haluk Ortaç Aldıkla nnı bırlıkte gozden geçırdık Tey mur'un kıtapları arasında oyku, belırgın bir ağırlık taşıyordu, açıkça gorulebılıyorau bu Ahlat, Van Golu'nun kuzeybatı kıyıcığında Bıtlıs'e bağlı yırmı bın nufuslu bir ılçe Van'la bakışıp duruyorlarkarşılıklı Ellı, altmış yıl once yargıç da olsa Ahmet S Teymur, Ahlat'ta okuma tutku nu bir oykusevernıış Bugun aynı yorede gunumuz hukuk^ulan ne yapıyor dersmız^1 ÖYKU NEREDEN GELİP NEREYE CİDİYOR? I la/ır so/u gunumuze getırmış ken, son on yıldıı oyku (,evrelc rınde tartışdan yaygın bı«,ımde kabul goren "oykude yukselış ' olgusu U7crınde duımak da olası1 Oyku verımı genış bir dağara dayanan, bu bağlamda oyku per desı de olabddığınte gcnışlcmış gen^ oykutu Başar Başarır, bir soyleşımızde, Cumhurıyet Kı tap'ta yayımladığı ya/ısına da de ğınerek oykunun duşuş ıçınde ol duğunu dıle getırmıştı Başanr, sozlerını sayısal verderle de des teklıyor, bu duşuşun henıı/ ayırt edılemedığınt ımlıyordu Başar Başarır'ın bu saptayımla rını cıddıye almamak olanaksız el bette Nıtekım Teymur'un kıtaplı ğı, bu kıtaplıkta dıkkatı (.eketek yoğunluk scrgıleycn gcnç oyku yazarlarının verımlerı, bı/den dı şarıdan yayımlanmış oyku scı,kıle rı 1940 sonlaruıdan başlayarak 1950'ler boyunca oykunun nasıl da adım adım tırmandığını nasd gelışıp yukseldığını, hıçbır tartıi} maya gerek kalmadan go/ler onu ne serıyor Yukarıda alıntdadığım Yaşar Nabı'nın sozlen de bunu ele verıyor zaten Oyku dergderıyle başta Ankara Oyku Gunlen olmak uzere otekı oyku gunlerının etkınlıklerı olma sa oyku sanatı bu oıanda gelış mışlık gosterebılır mıydı dersını/'' Oyleyse bir "oyku patlaması" vaı sa, bu, 1980'e, 1990'ın dk yarısma oranla kabul gormelı bence dc Yoksa 1950 lerı de ıçıne alacak bıçımde butıın 7amanlar orneklc nerek bu çer^evede gunumu/ oy kuculuğunun ozgun bir çıkış ya kaladığı, Turk oykuculuğunun tum evreltrı ıcınde apayrı bıı ko numa sahm olduğu duşunulmc melı kesınlıkle1 Bu yondekı du şuncelenmı 1990 sonlaıında Kıb rıs takı oyku gunleruıde suntkı ğum bıldırıde dde getırmıştım ılk ke/, bu yazıda yenıden altını ı,ız mek gereğı duyuyorum bunun Sozunu ettığım donemın (1940 50) verımlerı, oyku seçkıle n, eğdımı, yonelışı, kavıavışı uze rıne ılerıde ozellıkle durmayı ta sarlıyorum Bu ıkı donemın hcı yonden karşılaştırılmasında sayı iamayacak yararlar vaı bana gore Kıtaplarda Ahmet S Teymuı un el yazısını 1972 başlarına dek yak laşık çcyrek yu/yd boyunca ızle yebddım Kım bılır kac, bın kıtaba ulaşmıştı leynıur bu sure ı^mde Ama elının değdığı son kıtabın ardından otuz yıl sonra benım elı me geı,ıyordu kitaplar Bu kıtapları aldım, belki de hıçbıı zaman a^ığa (,ıkamamış gent bir oykutunun anısı olarak Istanbura taşıdım KıtaplığımLn en seçkın yerıne, "meçhul oykucu anıtı' gıbı bunları saygıyla yerleş tırdım • SAYFA 23 H kâyeler 1949'un "Onso/'unde şunları soylemıştı "Kuçuk hıkâye okuyucusu sayı sının memleketımızde haylı a? ol masına rağmen, her sene yenı bir cıltle bu teşebbusu bir an'ane ha lıne gctırmck nıyctındcyız Geçen sene vayunladığımız eserın, satış mıktarı ne olursa olsun, okuyucu larunızdan gorduğu hararetlı ka bul ve bu munasebetle aldığımız coşkıın takdır mektupları bu ar zumui'a en kuvvetlı destek olmuş tur / Hıkâyecılığımuın bugun, hıçbır devırde erışmedığı bir ge lışmc vc olgunluk sevıyesınde ol duğunıı bu munasebetle bir kere daha belırtmek bugun ı^ın bir zevktır Bir gunluk omru olan ga zete hıkâyelerınden aynca, kıtap halınde okıınup saklanmaya layık bir de edebı hıkâye tarzı bulun duğuna ve bu edebı nev ın korun mava, devam ettuılmeyc ve tcşvı ke her hususta layık olduğuna ınanıyoru/ Cîenı, Turk hıkâye sa natının bu kadaı kuvvetlı eseıleı verdığı bir devırde, (h)ıkaye kı tabının satılmayacağı ıddıa edılen bir memlekette, okuyucularımızın bu gayretımızı teşvık edeceklerın den şuphe etmıyo Ahmet S Teymur'un 1950'lerde Ahlat'ta bir ovku kalesi olarak yer aldığından hıç kuş kıım yok Belki l'rab /onluvdu Ahlat'takı yalnızlığını, oykuye sı ğınarak gıdenyordu Yargıçtı, kım bılır, bel kı oykuler de yazmıştı donemınde kımı der gılerde yayımlanan Yazıp yayımlamadıysa bılc sağlam temellere dayalı bir oykuseverdı kuşkusuz yıne de o "Nereden geçtı bu kitaplar elınıze 5 " dıye sordum Kemal Ayme lek'e, tumunu de Pen CUMHURIYET KİTAP SAYI 820