Katalog

Hangi yazar 80 yıllık yaşama serüvenini onun kadar dolu geçirmiştir? Her ozanın özlemi kendi şiir dilini oluşturmaktır. Attilâ ilhan sesini bulan bir ozandı. Edebiyatın hangi alanını yoklasanız orada Attilâ ilhan vardı. ırk KaranlığV'ndan gunu muze doğnı, 60 yılı aşkındır edebıyatımızı dalgalandıran bır Attilâ tlhan ruzgârı var Neşet Halil'ın çıkardığı "tstanbul" dergı sınde, o Nevin Yıldız adını kullanırken, şı ıre ılk adımları atmıştık Demek 60 yddır, zaman zaman yakınlaşan bır arkadaşlığımız oldu Yazım anlayışıyla dd anlayışımız uymadı ğı, Cumhuriyet devrınderıne baluşımız de ğışık olduğu ıçın, kımı yazılarımda onu eleştırmeye çalıştım Bunlar kışdıklere sataş ma yazıları değddı bırbırımıze dardmadık Ama bu tartışmaların yararı da olmadı Ya ?daıından bırıne "Açık Teşekkur" dedığı bır dıpnot koymuştu "Bırısı emeklı savcı, diğerı emeklı cerrah, du eskı dost, Cumhuııyet'te ıkı eleştırı ya yımladı Eksık olmasınlar, bu sayede ne ka dar doğru bır yolda yuruduğumu, ne kadar haklı bır davayı savunduğumu, bır kere da ha anlamış oldum Bunun kanıtı halkımızın yarım yuzyıldır esırgemedığı guven, hele son bırkaç yddır, yukselıp yoğunlaşan ala kasıdır Başka ne dıyebdırım'' Darısı bızım kderın başına1 " (Cumhuriyet, Soyleşı, 10 Hazıran 2005 Cııma) Attdâ tlhan, ıncc bır sıtemle kendını one çıkarırken, adımızı anmadan, emeklı savcı olarak Çetin Yiğenoğlu'nu, emeklı cerrah olarak benı yanıtlamış oluyordu "Ben artık oyle bır une erdım kı, bu eleştırderınızın hıçbır yararı, hıçbır onemı yok" demeye ge tırıyordu SON CÖRÜŞME Eylul başlarında, (,cşme'dekı Altın Yunus Oteli'nde, 51 yıl once tıbbıyeyı bıtırcn arkadaşlarımi7İa toplantımız vardı Bilgi Yayınevi nın sahlbı arkadaşım Ahmet Tevfik Kuflu, Attdâ tlhan'ın da orada dınlendı ğını anımsattı Basımı yetışseydı, "Bir Millet Uyanıyor" dızısının son kıtabını ona go turmemı ıstcyccektı Kahvaltılarda hep Attdâ tlhan'la karşda şıp eskı gunlerın coşkusuyla goruştuk son ra bı/ arkadaşlarımızla hekımlık andarımıza daldık Bır ay sonra, 9 Ekım 2005 gunu, TÜYAP'ta gunun ılk konuşmasında, en buyuk salondan taşan bır kalabalık arasında onu dınlerken, karmaşık bır konuyu ayrıntdı bır açdımla anlatmasından tat almamak olanak sızdı Sonra da, başında kaskctl, omzunda uzun atkısı, yelelı saçlarıyla bır masalın ıçın den geçer gıbı yuruyup gıtmesı ne kadar gorkcmlıydı1 Ertesı gun onu olumun karşı İayacağı kınıın aklından geçerdı' Hangi ya/ar 80 yıllık yaşama seruvcnını onun kadar dolu geçırmıştır'' Heı ozanın o/lcmı kendı şıır dılını oluş turmaktır Attilâ İlhan sesını bulan bır ozandı Nâzım Hikmet'ten gclcn şıırı ken dınce yoıumlayıp yenı ımgelerle zengırdeş tırmesını bdmış, kendı olmanın gızlennı bulmuştu Edebiyatın hangi alanını yoklasanız ora da Attilâ Ilhan vardı Butun bu ozellıkler onun eleştırılmez ol duğu anlamına gelmıyor Boyle usta bır edebıyatçının kalemınde Turkçe yenı bır ıv me kazanabılııdı O eskı sozcuklere sığın manın kolaylığını seçtı Şurde olsun, yazıda olsun, ıstedığı ortamı o sozcuklerle hazırla yacağma ınandı Bu tutum, dolaylı olarak, 12 Eylul baskı donemı yonetıcdcıının Turk Dil Kurumu'nu kapatmasına, dılın gelışmesını gen leten bır karşıdevrıme yol açmış olabdır SAYFA 22 Mustafa Şerif Onaran Dergilerden Attilâ Ilhan'la geçen zaman BİR MİLLET UYANIYOR1 Bilgi Yayınları'nın çalış maları arasında yer alan "Bır Mıllet Uyanıyor" dızı sıne kısaca değınmek ge rek Attilâ ilhan Bılgı Yayınc vı'ne kendı yonetımınde boyle bır dızı onermıştı Bu dızı, yurdumuzda dıncı değışıme gırışmek ısteyen lere karşı değışık bır cephe oluşturmak anlayışına da yanıyordu Soldakı bolun meyı onlemcye çalışarak "Bır Mdlet Uyanıyor' dızı sıylc bır ulusal cephe oluş turmak gerekıyordu Attilâ llhan'ın seçerek yayıma hazırladığı bu dızı den altı kıtap çıktı Okur topluluklarının dgı duydu ğu bu kıtaplar yenı bır bı lınçlenmeye yol açacak mıydı' Attilâ Ilhan'a gore en duşuk paydada bır leşmek gerekıyordu Bu tasarı Attilâ Ilhan'dan sonra gelışme gosterecek mıdır'' Yoksa bu altı kıtapla ye tınılccck mıdır' Bırbırıne yakın goruştekı kışılcrın bıle bolunduğu gunumuzde, Attilâ Ilhan ın du şunduğu değışık anlayışlardan oluşan cephe tutunabılecek mıdır Ama dencbılır kı, Ataturk, Hılafetın kal dırılmasıyla ılgılı yasa tasarısını bıle (Suut Kemal Yetkin'ın babası) Urfa mılletvekılı Şeyh Saffet Efendi'ye verdırmemış mıydı' () zamanlar bır soylenceler doncmıydı Gerçek dın adamıyla tslamı sıyaset ıçın kul lanan dıncı bırbırınden ayrı kışılcrdl ANMA YAZILARI Attilâ Ilhan'ın olumu yenıdır Daha olusu bıle soğumamıştır Değışık yonlerıyle bırlık te eylem ınsanı oluşu da ıncelendığı zaman, kışılığı daha behrgın bıçımde ortaya çıka caktır Tuhaf bır çelışkıdır 80 yaşında, etkın bır edebıyatçıyken, o yaşın gereğı olarak değer lendırme toplantıları, dergılerde o?el bo lumler duzenlcnmcdı de olıım torenı gor kemlı oldu Olumunun ardından yazılan annıa yazıla rı bırbırıyle ortuşcn ozellıkler taşıyor Sanı rını onumu7dekı aylarda onunla ılgılı kap samlı ıncelemelcr edebıyat dcrgılennde yer alacak edebıyatımı/ın bu çok yonlu ozanını daha yakından tanımak olanağı bulunacak Annıa yazıları, bıraz da hazır yargılardan yola çıkılarak yazddığı ızlenımı verır Boyle sı ısmarlama yazıların ustası olan Nurettın Artam ıçın Nurullah Ataç derdı kı "Olume aldırmıyorum ama, Nurettın Ar tam benım ıçın de yazacak dıye korkuyo rum " Değışık donemlerde Attilâ İlhan ıçın va zılanları, ona gonderılen mektupları Belgin Sarmaşık uç kıtapta topladı Şııılcrı, ro manlaıı tartışma yazılanyla Attilâ tlhan hep guncellığını koruyan bır ya/ar oldu Bu alışkanlık 80 yaşında da onunla ılgılı genış etkınlıkler yapdacağını duşunduru yordu Attilâ Ilhan'ın 80 yaşı yeterınce dgı turun uydusu durumunda, somurge kultu rune duşulur" dıye duşunuyordu Belgin Sarmaşık, onun çalışma duzenını yakından bden, duşunce dunyasının yanın da yer alan bır yardımcısıdır Şu sozunu anımsatıyor "Evet dısıplınlı vc duzenlıyım, prensıple nmden asla tavız vermem " Rıfat Ügaz'ın sozu de bu gerçeğı vurgu luyor "Sen hangi yaşta olursan ol, 'çalışkan oğ rencı' Attdâ'sın1" Attdâ îlhan'ı en ıyı tanıyanlardan bırı, Bdgı Yayınevı'nın sahıbı Ahmet Tevfik Küflü, onun duzenlı çalışmasının yakın ta nığıdır "Son derece dısıplınlı, son derece duzen lı, şaşmaz bır saat gıbıdır Planlı, programlı dır Gunluk yazdan dahd tum yazıları çok onceden duşunulmuş, başlangıcı ve sonu en ınce ayrıntdarına kadar kurgulanmış, beş on yıl sonra yazacağı kıtapların ıpuçla rını barındırmıştır Iyı bır hafızanız varsa, yenı kıtabında o eskı ıpuçlarını kolayca bu labdırsınız " Yetmışlı yılların Ankarasında, Attilâ 11 han, Bdgı Yayınevı'nın yayın danışmanlığını yaptlğı ydlarda, çağdaş 1 urk edebıyatının en onemlı yapıtlan yayunlanmış, boylece une kavuşan nıce yazar edebıyatımıza ka zandırdmıştır Ahmet Tevfik Kuflu gıbı zor beğenen bır yayıncının Attilâ llhan'ı tam yctkıyle bağım sız bırakmasının bu gelışmede onemlı payı olmuştur YETENEĞI GELİŞTİREN ÇALIŞMA DUZENİ I ler yazar yeteneğını çalışmayla gelıştırc bdır Esın beklemek, uzaklara dalmak, ken dını gelıştıremeyen yazarların avuntusudur Yalnız oğrencı gıbı değd, en zor oğrencıye kendını kabul ettıren bır oğretmen gıbı çalışmak gerekecektır Attdâ ilhan ın çalışma duzenını en ıyı bı len, duşunce dunyasının yardımcısı Belgin Sarmaşık anlatıyor "Sabahları çok erken saatlerde kalkıp, hafıf kahvaltısını eder, takvımınde bıten gu nu hemen ışarctledıkten sonra, yazı masası nın başına geçer Belkı romanını, belkı ga zete yazısını yazar Sonra sıra, gençlığınden ben yaptığı gundehk yuruyuşune gelır Bu raya kadar soyledıklerım Attdâ ilhan gıbı 'maceraperest' dıye anılan bır romancının duzenı ıçın, sıze çok mu sıradan geldı> O zaman sıradan hayatımızı renklendırme na sd mumkun olur, onun tarzında bırkaç or nek vereyım ' Belgin Sarmaşık, Attdâ tlhan'ın gunluk yaşamasındakı gozlemlerınden ayrıntdar vc nyor Bu ayrıntdar gormenın ne demek ol duğunu oğrctıyor bıze Kahvelerde çalışma alışkanlığı, çevresındekı ınsanların değer lendırdmesı, bır çalışmadan yorulduğu za man bır başka çalışmaya geçerek dınlenme sı, uretkenlığındekı ozellıkler olarak dgımızı çekıyor Bu çalışma duzenı onun olume dırenmesını de kolaylaştırıyordu Hekımlere gereksınım duymayacak bıçımde kendını dcnctlemeye çalışıyordu Tuketım savurganlığı nın sağlık kesımındekı uygulaması onu tedırgın edıyor, hekımlerden yakınıyordu "Sız artık hastaları değd, hastanelerı du şunuyorsunuz " Oysa gcreksız sandan bır ayrıntı uzennde durmak, bır hastayı olumden gen çekebdır tnsan hastalığından kaçmakla kurtulmuş ol muyor kı1 Ama Attdâ tlhan gıbı dolu dolu yaşayan bır ınsan artık olume aldırış etmez Her ne kadar "Ölmek için erken, sevmek için geç" dese de, artık olume sığınma zamanı gel mıştı Faruk Şuyun'e soyleddderını hepımıze gormcdı Gene de Faruk Şuyun, 70 yaşın da olduğu gıbı, 80 vaşında da onu anım sadı (Dunya Kitap, Attilâ tlhan 80 Yıldır Öğrenci, Eylul 2005) Dergıde Attdâ 11 han'ı yakından tanıyanlar, cocukluğundan bu yana, nasd bır çalışma duzcnı ıçınde, uretken olduğunu belırttder 80 YILDIR ÖĞRENCİ Lllıyı aşkın kıtap yayımlayan Attdâ tlhan bu çok yonlu çalışnıayı nasıl gerçekleştır mıştı1 Onun bu çalışkanlığına ılgımızı çe ken Paruk !juyun nedenlerını de soruyor Attdâ ilhan, Andre Malraıut de Aragon gıbı çok yonlu sanatçdarın çalışma yontemı nı ıncelerken, ozellıkle Aragon'un aynı za manda bır eylem ınsanı oluşundan ders al mıştır Bunun nedenlerını araştınrken nasd bır sonuca vardığını da belırtıyor 'Bu bcnı ctkdcdı Yanı bu dcğışıklığın temelınde ne yatıyordu, onu araştırmaya başladım Araştırmca da çok enteresan bır yere varddı Artık sanatçdık, bır loncada çaLşan zanaatkârın o mesleğe aıt kııralları oğ renmesı demek değddı Yırmıncı yuzydın ortaya attığı sanatçı tıpı, once bır metot, sonra bır uygulama mantığına sahıp olmak zorundaydı " Gene de bır yontemı uygulama duzenlı bır çalışnıayı gerektırır Kardeşı Çolpan tlhan ın gozlemlerıne go re "Hcr gun ertcsı gun onenılı bır ımtıhanı varmış gıbı çalışan bır talebe Attıla İlhan " Bır başka kaıdeşı Cengiz tlhan, Hasan Ali Yucel ın Mıllı Lğıtım Bakanı olduğu donemdekı lıse oğrenımının onemı uzerın de durur "Bır taraftan savaş ydlarının yaygın soyle mı humanızm, dığcr taraftan Hasan lı Yucel de bırlıkte başlayan, evrensel ılım ve kultur olduğu kadar geçmış kultur ve ede bıyatımm da temel alan, bıınıı humanıst açıdan değerlendıren cıddı ve etkdeyıcı bır lıst cğıtımı vaşamı ağabeyım gıbı dıkkath oğrcncılerın kendıknnı yetıştmnderı ıçın guçlu ımkânlar sunuyordu Attıla tlhan bu na bu ornektır " Attda İlhan "Anadolu'nun ıçınden gelıp onun bır parçası olunursa, evrensel kultu run de parçası olunur Yoksa evrensel kul soylenmış, esenlık sozlen sayalım "Olum bcnım ıçın metafızık bır konu de ğıldır, bıyolopk bır konudur Onu, taşıdığı onemden abaıtarak başka bır yere taşımak bırevın zaaiını gosterır • ıçi) dM'pM'Uzı vı utıpttnD ll I Hlll NMMiynııltt).Solı N 8 08800 Ünritkgy ib*. o M ((812)236 8111236 23 4« C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 820