Katalog

Yıldız olmak, özgürlüğün tadı tuzu PAT KANE B lur'ıın cskı lıır albümiimiıı adı, 11 Lylül'den soııra çogu insanın dünyaya tepkisi hakkında cpk şey söyliivor: Modern Lite is Rubbish (Mo dcrn rıavat saçmadır). Kahrolsıııı ironi, postnıoderııizm ve faso Hso şeyler! Kahrolsun gise haşanları ve reality şovlar, polıtikacıların ıi(,kurunun gevşekliği ve uckııruna bagiı politikası! Kahrolsun yunıuşak, pelteleşmiş vc umıırsamazca sorıımsıız yaşam tar/.ı kültürümüzüıı dökiintülcri! Tünı bıınlar gerçek yeni Pii ritenlerı çağırıyor! Biri Robbie VVilliaıns'ın Avrııpa tıırıı nu, otekı dogumundan aldıgı son nelese kadar Victoria Bcckham'ı konu alan korkunç aynntılı ıki şöhret bivogralisiylc kaı;ji karşıya kalınca insan, kolayca bıı ycniden doğ'muş düzen karşıtları ordıısıınıın ağma düşcbılır. Şimdi, (buıayı niflodik okuyabiliriz) Posch'un bir Erkekler Şampıyonlar Lıgı maçında öteki (lyııncuların eşlerivle cilveli karşılaşmasında an bc an nefer olduğunu okuıııa nın zamanı degil. Cîenç ıısta Williams'ın Stutigari'ıaki AA tonlantılanyla ilgili düşüııceleı de elimizdcki acil mcsclenin önunc geçmemelı. Şimdi zihinlerimizi önümüzdeki uzun mücadelcyc vermeli yiz. Amaeğerbıııada savunması yapılan demokrasiyse, şöhret kiiltıinınıı kötii bir alıskanlık, uygarlaşnıa kararlılıgımızı zavıflatan bir şey giüi bir keııara ataınavız. îngiliz sosyolog(,hıis Kojck'in ycni cıkan kısa, ama orkıleyı ci kitabındaki iddialarına bakılırsa, dcmokrasi (ya da kapitalizm) ^öhrcl olmadan do^rıı diizgün işleye mcz. Bıı teına, bu bakıma, savaş tamtamları içindc hali hazırda yer alan ufak bir mclodi. Başkan Bush, yaslı ulusundan "cglcnmcyi" ıınııtmamalarını istediein de, yeni ekonomisinin büvıık bir bölümünün liâlâ ıııutlııluk pcşiıulc ko^maya dayandıöını kabııl ediyor. Mutluluk pcsjindc koşmak isc kısmcn, şöhrctlerin zevklc tükotilmi'si anlamına gcliyor olmalı. lXnıck ki, "ak'la vatkın olmayan neşı*" yeni dünya düzenindcn gcrvcktcn kapı dışarı cdilcmcz. İncıı ı,ckirdcğini doldıırınayacak şeylcrlc ıığraşma, gecici heveslcrlc dolu vc yılcfız takıntılı olma özgürlüğü, "yaşam tarzınıızın" işlcyişini kolaylaştıran maddelcıdcn l)iıi. Aslında bunıın yeni yıırtseverliğin bir buyrugu olduğu bile diijjünülcbilir. Bir zamanlar nptal bir rap grııbunun bağırarak söylediği gıbi, parti yapına hakknıız i(,iıı savaşrn. Aıııa Rojck'in zckicc dikkal çcktiği üzcre, söz konu su şöhrcl olduğu zaman, cşit olmama hakkımız i(,in de sava^ıyoruz. Rojek'e göre ijöhret dikkatımizi, "de mokrasinin pratiği ilc rcorisi arasındaki boşlıık"a çeki yor. Teoıik olarak, monar^ik idarcnin son bıılmasın dan soııra yasaJar karşısında bütün varandaşlar cşit SAYFA 6 Uzun mücadele tir: Rclalı kııruınlarınıız aracrlığıyla lıe pımızin "Uıpluınsal yükscliş" şansı var1 dıı. Aıııa İngilrcrt va ela Anıenka ııın sc falct içindeki sokaklannı arijinlavan hır lıangi birnıodern (Jru'ell'ın söylcycbilc ccği gibi, pı alikte i^lcr oldukça tarklıdır. Oyleyse şöhrctin albenisi bir a<,ıdan avutucu bir ınasal olarak vorunılanabi lir. Böylcce şöhrct, clindeıı lıer is gclen, girişken kişiliklcr alavına denir ki bıınlar da "mcritokrasi" yani mevkiyi yete nekle beliılcycn sistcm sözcıığiınii ori)i nal, aşaöılayıcı anlamından kurtanp orıu Blaiı'cilcr icin, hcrkesin dilinc doladığı olıımlu bir sözcüge dönii^tünneyc ve bu arada da vapısal e^il.sizliğin gerçcklerini bulandırmaya yaıdınıcı olurlaı. Poslı da Robbie dc nnitevazı kokenlerini vüksel me arzıılarının yı'gunluguyla birleştirirler. Victoria bıınıı saç taramama günün de çckilmış aile lotoğrallarından oltışan olmazsa olnıaz fotoğraf koleksiyonuyla, Wılliams ise lıer şcyi anlalan, hcrhangi şy , g giın, hcrhangi biri adı k bir giın, hcrhangi biri adını ta^ıyan kita ula güvensiziiklcri hakkımla yapıığı bııula güvensiziiklcri ha itiıatlarla b l başarıı. Williams'ııı kitabındaki son sozlcri Rojck'in kuramına da uygundur: "Jjiııı di Robbie Willianıs olnıasaydım, mııh temelcn Biri Bizi Gözetliyor evi i<,in dcnemelerc giriyor olııyordıım. Cîerçck tcn. Bazı insanların hayalleri tarklıdır: Bcnce insanların büyük bir çoğıınltığu nun havallerı avnı. Bunlar dalıa biivük olnıavı, dalıa iyi olmayı istiyorlar; çekici olmak, ünlü olmak, şöhret olmak istivorlaı. ' Rojek'ın en özgiin iygörülerindcn biri, insanların bıınıı IX. yıı/yıldan beri is riyor olmalaıı. Rojek Samuel Smilcs'ın Scll Help kitabına farklı bıı açıdan ba kıyor ve kilabı ya da cıı azıııdan iyi bir Protestan olmaya çalışanların yapması geiektiği iizerc çok çalışarak vc I tıristiyan disiplininden ayrılmayarak başarılı olanların örnekJcrini, şöhrctin yararları hakkında bir kılavuz olarak yorumluyor. Ancak Rojek Smilcs'ın vaazlarını vayan yeni yazılı medyanın aynı zamanda çok sayıda paııltılı cinscllik ve şıddet kitap ları da sattıgını kaydediyor. Rojek'e göre, yeni vatandaşları büyü leyen illa ki bireylcriıı başarıları değil, "sosyal biçimin çalkantıları", yani "bir anda tanınmanın zcvkleri ve acıları, biriknıiş zenginliöin ahlaki sonuçları, becerilerın çeşitliliği ve kamumm her şcye inanırlığı." Bu anlaşılması gü(, sosyal tc orı metııındc, Heat dergisinin cditoryal politikasını tanıyan herkes altın yıldızı nı seçsin. Şöhrctlcrin hayranlarına hem yakın henı uzak olmalaıı gcrckmesinin iyi yapısal nedenleri var. Şöhretleıe dııvdu ğıımıız arzuların özgiil ya da sadık değil, "soyut" ve resmı olması gerekiyor, yoksa tüketieilik çarkını döndüremeyiz. Rojek kitabının sonıında "Demokrasi ve kapıtalizrn egcıııenligini .siiıdünlıığıi sur recc, Zeus \ e maivctinin dcğılsc dc, kit lcnin içındcıı çıkın yüksclnıiş şöhrcllclin yaşadığı bir Olimpos her zaman var olacaktıı ' dıyor; bu ^öhretler ş.işirilmiş, sıklıkla grotesk olsalar da csas itibaı ıyla "sosyal bıçimin bir iladesi "diıicr. Peki ya demokrasi ve kapitalizmin "egcmeııligini sürdiırmesi "nı ıstcme 1 yınlcrencolacak.' Bunlaıııı demokrasi nin paıiümünılcıı (va da korıı kokıısun dan) şöhrct adına naylarına ne düşecek.' Rojek bu S(.>ruya cloğrudan bir yanıt ve remıyor ama bazı kaynaklar sıınuvor. Bunlar arasında en vcrimli alan, şöhrct ile din arasındaki ili^ki. Anlam ve tutarlılık arayışı Rojek'e görc, biz Batılıların şöhrct ara yışındaki histcrı, kısmen, Tanrf ııın ölü miinün uzun süreli vankılarından kay naklanıyor. Şöhrctlerin canlaııdırdığı barok toplumsal biçimlcre takıntılı ol mamızın ncdeni, gencl bir anlam vc tutarlılık arayışı içindeolmamız. Şöhretlc rin vükseliş ve diişıişleri, sınanma ve kurtarılma hikâyelcri, örncğin Robbıc'nın sontı gclmez rehabilitasvonları vc Posh'un Bccks'c ılk göriiştc âşık olma sı, artık inandıgımız yegânc hikâycler. Ne var ki Batı'da şöhrct yükselmc ve başarıya dair kişiscl hikâyeleı den ibaıet değil. Soprano'dan Scxy Beast'c dck ıızanan yeni gangstcrlik aşkımıza ne dcmc\i? Adi suc, işleyen bir kişinin bıı şekılde yüccltilmcsi, ümmct zıhniyetli bir Müslümana aşırı hastalıklı gclccektır. Ro jek'in dc öne siirdiiğü gibi, besbclli başka türlii ilade edenıccliğimiz bırtakım tluyguları, belki dc demokrasinin, özgurliık iılealı ılc bu ıdealin kısitlı gcrçekliöi arasındaki boşlıığun bızde varattığı bazı düş kırıklıklarını Tony Sonrano nun hayat örgüsünde çözuyoruz. Bin Ladcn'in dc lslam dünyasında şüphe götürnıez bir şöhreti var: Kitaplar, vidcolar, poıtreler vc gcçen vıl Pakistan'da crkek çocuklara en sık koııan ismin bin Ladcn olması (tıpkı seksenlı vıllarda Kylie ve Jason isimlcrinin popıilcr İiği gibi). Bıınıı ncdeıı an laşılmaz buluyortız? Haydııtlar, sııçlular, sosyopatlar bizinı cğlcncc dünyamı zın parcası olabiliı ken, Bin Ladcn'in Al (.apone'dan ne farkı kalıyorr1 Maneviyat ve aşkınlığın artık jeopolıtik elkcıılcr haline geldiği bir dıinyada, bütün kiiltiiıel bi^imlcrdc tle bunların izlerını arama lıyız. Diinya sistcminıizi ivilcştirmek istiyorsak, bu sistemi yaralavan akla aykırılıkları anlamalıyız. Kendi (,ılgınhğımıza bak mahyız. Doğru biçinıdc baktığımıztla, Batılı şöhrctin sözde dinı bizi kcndi mize, başkalarının bize oldugıı kadar yabancılaştırı voı. Yetkililerin vatıştırıcı lı£ına karşın ııygarlıklarca tışmasının tazla uzak gö rünmedigi bıı anda, kcndi ötekiliğimizi değerlcnciirerek faydalı bilgiler cdiııcbiliriz. Savaş zamanında da olsa, Robbie ve Poslı işc yalayabilirler. • (Stardom, the spıce nfltbcrty, The Independent, 20 OctobcrlOOl; Yahon, htJepen dent.co.uk) C U M H U R İ Y E T K İ T A P S AY I 709