Katalog

Türkiyc'de okuma alışkanlığınm yay^ınlaşmasındaki katkıları çok büyük olan ucuz ve kiiçiik cep kitapları günümüzün öncmli yazarlarının ilk kitaplariyla yayın yaşamına başlamışlardı. Bııgün sadcce kitap mcraklılarınm ilgisini çckcn yanıtlara bu kez de Alaattin Bilgi ağabcyimiz bir yaklaşım dencnıcsindc bulunuyor. ALAATTİN BİLGİ Bir zamanların cep kitapları lü bir anı kitabı. pck'dcn,W. Whit Orııcgin, 18 Ka mann'dan, I Ic sım 1950 tarihli mıng\vay dcıı D Vatan ^azctcsindc güıı için çok ycnı Ncyzcn I'cvlik olan kitaplaı vaı. ^öylc yazıyor: Ayrıca şiir antolo "Yaprak'ından isjilcrı, halk türkülc tifaüccttiğimizvc ri, EşrePten Hicrımli dal ansızın viyelcr gibi dcrlckırıldı.düştü; top nıclcr dcbıı tlizidc rapa, tabiatın tâ yayımlanmiş. kovnuna girdı. () Bııraya, Yeditedılın nıcvyclcri pe nın diinya gövcryiizündc vcbc rüşıinü dc yansı şcrin clindcdir. tan, o gün için Boşıına l>ıışckıldc güııccl vc bııgiin kuıutnıaya tc^cl) dc, elli yıl sonra, büs cdcnlcr lnı zoraki giindcmdc lıınsada ünıidimiz tutulan "ilcıigcvc tcscllimız dalı ri" sorununıı l'a kırık ağactadır. lih Kıfkı Atay'ın Çıınku, ağacın "Çile" başhklı kı köklcı i cok sağtabında; Mustala lam vckııvvctli.. Baydar'ın Atatürk'lc Konuşma1953 yılı mavıs "Ya$ar Nabi Nayır. Husamettln Bozok ve Sallm avında yayınıla Sengll Islmleri, edebiyat ve sanat duşkünlerinln lar dcrlemesindc her zaman minnet ve saygıyla anımsamalart nasıl clc alındığını rıan John Stcin gereklr dlye düşunuyorum" dlyor Alaattin Bllgl göstcrcn iki parag bcck'ın Kasıınrafı aktarmak istıyoıum. patları ııı Mcmct Fııat çcvirmiş vc kita lıa dizının cditöıü Hüşamctlin Bozok 1;. K. Aıav'ın, 1951 Marr'ında yazdıgı geniş sayılalıilccck liır Onsöz yaznııs vc Kadın başlıklı yazısınm son paragrafı 19 sıra sayılı bu kitahm ikinci baskısı şövle: "Türklcrin başında şapka olduk 196i yılı mart avında yapılmış. ça, Ttirklcr yeni yazı ilc yazdıkça, kadın tam hüı kaldıkça irrica Türkiye'yi ycni 1955 yılı başlannda yayımlanan kitajı dcn batırmak vazifesini başaramaz. sayısı 15()'yc ıılaşmış; bizim yazarları()nun için bilhassa bu üçiinc dikkat cdi mızdan Oktay Kilat'ın, Halikarnas Ba niz. Hanımlanmızın da bilhassa kcndilıkçısı'nın Mclih'in, (). KemaJ'iıı Bckir lcıini, hürriyct vcşcrcflcrini hedef tutan Sıtkı'nın, (]. lıgal'm, llhan Bcrk'in, Ak irtica kımıldanışları önündc daha titiz bal'ın, K. Bilbaşar'm, (',. Kudrct'in, T. davranmalarını istcrim. I lürrivct ve hak Bıığra'nın, Kocagöz'iin, N. Üstün'ün, I'. larını Atatiirk verdi isc dc, korumak cn R. Atay'ın, Mııstafa Baydar'ın vc daha lazla onlara düscr." ııck çok üıılü yazarıııuzın, çoğu ilk kitap laıı Yeditepe Yayınları arasında çıkmış. Mııstafa Baydar, Atatiirklc Konuşma(,oğu rcsimli, karton kapaklı bu kitap lar derlcmcsinc yazdığı ()nsciz dc, 1leri ların fiyatı bir lira olarak bcliılenmiş. ve Geri Kuvvetler Mücadelcsi başlığı allıııda, aılcla dcrlcmcnın özctini vcrir Yabancı yazarlardan çcvirilcr arasın ccsınc şunlaıı yazıyor: "Halkımızın ço da, Saroyan'dan, CaldvveH'den, J. Longunluğu inkılâplarımızın şuııruna vaıdon'dan, A. Çehov'dan, Karel (v^a Kitap larihimizdcn B ugün, yalnız benim gibi yetmişi aş mış, "olgunluk çağını" yaşayanla nn, getıçliklerinde, edebiyat zevklcri, likır oluşumları üzcrindc etkili ol nıakla kalıııayıp, bizi izleycıı kıışaklaıın da hcm bızinı edebiyatımızı hcm diinya edebiyaiını tanınıalarını sağlamış olan bir kitap dizisınden. "Ccp Kitapla n"ıi(Jan söz etmek ısrıyoıum. Beninı anımsadıgım kadarıyla 1950li yıllarıla lstanbul'da vayıml.ınan Varlık ve Yeditepe dergıleri ilo Ankara'da vayımlanan Seçilmiş Hikâyeler vc Dost dettgileri, cep kiraplannın vavınıında oncüluk cden organlar olmıısjaıdıı.} lep anımsa rız, Yaşaı Nabi, Varlık m hcm kıırııctı su, hcm vazarı, hcm de heı şeyi idi. Bu nitelemelcri Yeditepe'nin editörü Hü samctıin Bozok ılc, Seçilnıiş Hikâyeleri'n editörii SaJinı îjengil (Salım Amca) için dc söylcmcmiz geiekir. ()ncc bugiin dc vavımını sürdüten Varlık'ın cllilı yıllarda üııcüsü oldıığu Cep Kitapları'na bir göz aralım. Varlık Yayınları'mn bcnde bulunan ] nıımaralı Cep Kiıabı, Romen yazarı l'a nait lstrati'nin, "Sokak Km" başlıklı 110 sayfahk yapıtı. Kitabı Yaşar Nabi Türkçeye çcvirmiş; aynı yazaıdan diliınize 12 yapıı daha çevriJnıi.s,. Sokak Kızı, 1954 Haziran'ında vayımlanmış. Haa unutmadan, her kitabın liyatı 1 lira! Ki lapJarın sonraları 2., 3. baskılan yapılmış. Varlık Yayınları 1966 yılı oıtalannda 1200 kiıabı j>eç,miş. Çcviri ve ycrli 100'e yakırı roman vc öykü yayımlanınış. Hoıneros'dan, Dostoyevski'yden, Prost'a, Dickcns'e, Hawthornc'a, Gogol'a, Bronte'deıı, Gidc'e vc daha pck çok klasigc, Taraııcı'darı, Orhan Kcmal'c, Yakup Kad ri'dcn Falilı Rıfkı'y.ı pck çok yazarın şiiı, ro ıııaıı vcövküsiı bu dizıdc vcr aimıştır. I'aydalı Kitaplardızı sındc: Biiyük Koıııpo ziıörlcr, Yazarlar, San.ıi 'I'arıhı, Kcssamlaı, I lcy kcltııa^lar; altmısa ya kın çcşitlı dallaula ansiklopcdilcr bu dızıdc ycralmıştıı. Bu kiiaplaıııı livatları da 6ılcX lı ra arasında değişiyor.. Ycditcpc Yayınlan'nın ilkkıtaplan 195Î vılı baslaıında, anımsabaslaıınd dıgım kadaııyla Samim m kaday Sam Amca'sı, I)aglaı<.a'nııı Sivaslı Karınca, I 'nıı.ın dıgı, inkılâplanmız bııyük ölciidc şckil dcn csprivc geçtiği anda ıııcdcnivct davamız nafktlilmiş olacakıır I lcpimizin benimscdiğı dava bizim olur. Bizim olan dava yiiıüı. Bugtın ilcri vc gcrı kuvvet ler mücadclc halindediı. Bu mücadelede, zamanın ilcriyc doğrıı akan coşkun seli ve gelişen olaylar ileri kuvvcllcri nııı zaffer kılacaklıı. Zalcr ilcri kııvveilcıin dir, aydınlı£ındır, hakikatiıuliı. Aklın vc medeniyetin lıâkimivctıne lahammül edcmeycnlcr ya bir düşmanın hâkımıyctinc tahaınmiil cdcccklcr veya ınah volup gidccekleıdit." Işte elli yıldıı sürcgclcn 'bıtnıcyen kav ga' o günlcrin cep kitaplaı ııııla böylcver almış! Varlık ve Yeditepe dergileri tstanbul'lıı dcıgilcrdi. Her ikisinin dc yönc tim ycri, pek çok gazcte vc dergı gıbı Ankara Caddcsi'ndc, Nuruosmaıııyc ci varındaydı. Şinıdi kısaca gorcccğımız Seçilmiş Hikâyeler ve dcvaını olan Dost dergilerı ıse, lıalis mulılis Ankaralı dcı gilerdi. Yönctım ycri, Ankaıa'nın Babı âlisi' diycbilecegiıniz, Ulus Mcvdanı ci varındaki Rüzgârlı Sokak ulı. ( Aiınhuri yctin ilk yıllarından beri yayımlanan. Ulus gazctcsinin matbaasi ile yönctim ycri bu sokağın başında itli. İki vanında iıili uiaklı basımcvlcrı ılc kcıeslc depolarının bulunduğu Rüzgârlı vazın lozuy la, kaşın çamuıuvl.ı unlıı bir sokaktı. 1950 vılıncla iilkemizcDemokrat Parti ile birliklc dcmokrasının vc özgüılü ğün gelmcsı iizcrine C^HP'nin mallarına el konınuş, bu arada Ulus Matbaası da clden gitmışti. Bıınun üzcıınc Ulus bu kez de Rüzgârh'nın sonımdaki biı haııııı ikinci katına taşınınış, bir sürc sonra da üst kata yerlcşcn Salim Amca'nın Seçilmiş Hikâyeler dcrgisi ile altlı iıstlti ol muşlardı. Ankara (laddcsi üzerindcki kohne es ki biryapının ikinci katındaki uzuıı bovluların eğilerck dolaştıkları basık bir bü roda 'icrayısanat' cden Yeditepe Yayıncvi ilc karşılaştırılırsa Seçilmiş Hikâyeler'in bürosu bayağı şık ve albenili savılırdı. Iç içe iki odadan, girıştckı bölme de tezgâhın arkasındaki ınasada sckıetcr Şükran I lanım oturur, abonc işlcri nin yanı sıra, gclcn giden hikâyeciler ilc ahbaplık edccek dereccdc sanat olavla rı ilc içli dışlı idi. Salim Anıca'nm ocfası, üzeri kilinı kaplı sediri, dııvarlaıdakı modcrn rcsimlcriylc biı sanat ortamı havasındaydı. Buıaya şıııuı da sıkıştırmak isterim: Salim Amca'nın, yayımlanan va zılara az ılaolsabiı ücrel (klcmcgıbı, bu gıin bile pek uygıılanmayan "acayip" biı .ılışkanlıgı da vardı. Bu kadarcık "nostal )ik lakılıııavı " ıımarım okıırlaıcskıbır "Anga lalı " olmanıa vcrırlcr \c bcnı bagışlaılaı. ( îc leliııı Seçilmiş Hikâyeler vc Dost Yayınları ı ı a . Seçilmiş Hikâyeler "Sokak Km" B • I I D U I ıınca MAHMUT MAKAl SlSHANEYt YAfılYORDU VAHUK VAVINtAftl VAf.UIIP ÎAUMUR yıuılanMn Orlıaıı Vcli İçin başlıklı kitap, uç yıl oncc HKasım 1950'dc kayl)ctligiıııiz şairimizin ardından yazılany azılan da içcıvrı huziınSAYFA 10 Nazıl'ııı Gar Saati olnıalı. Avnı yılın s o n l a ı ı n d a , kasiın a v ı n d a ya BİR TAKIM İNSANLAR Seçilmiş I likâyeler Dergisi (Sl İD) kıt laıı yauılmıvorsam kez 195 i yılıiRİa yayımlanmava başladı II lıan Tarus'ıın Karınca Yuvası, Vüs'at (). Bcncr'in Dost'u, I iikmct I'.ıhan ın Acemiler'i ilk çikan kitaplaı arasın da. ( )rhan Keıııal, Al lilâ llhan, Mchmcd Kcmal, Sııat 'l'aşer, 'l'a ıık Dursıın, Ualım Yaf^cıoğlu, Nezihc Mcıiç, Orhan Asena, II han Bcrk, (). 1'. Toprak, Metin F^Ioğlu'nıın kit.ıplarının ilk baskı rı dizısmdc yayımlan mış C U M H U R İ Y F T K İ T A P S A YI laıı tla b u C e p KitaplaD o s t Dergisi ilc 7 0 9