Katalog

reya'nm Yeditcpc'dc cıkan "Rıın" adlı şiirinin Üvercinka adlı kitaba alınırken İKİ dizesinin baskı dışı tutulduğu haberini de verir.' Baylanin en önemli özelliği:Çok farklı alandaki sanatçılaıın aynı masa çevrcsmde toplanmış olması ve bizlerin salt ede biyatla değil, lesim, müzik, sinema, karikatür, tiyatro ilc iç içe olmamız anlamına gcliyordu. Rıı da benim açımdan, günümiiz sanatçısınm olmazsa olmazı olan çok yönlülüğünün kapılarını aralıyordu. Istanbul Lıselerı KüJtür Kolları'ııın birlikte düzenlediği cdcbiyat matinclcri ıle yaşamımızda ıınııtulmayacak güzellikte sanatsal coşkular tattık. Tck perdelik oyıınıım "Telefondakiler " lıseikincı sınıfra yazılmıştı. Freud'un Totem vel'abıı adlı ya pıtıntlakı bir suvmdan vola çıkıyordu oyunum. Psikoanaliz o viflar bır rııtkııya dö nüşmüştü bendf Dostum Fikret Hakan, Muammer Karaca Tivatrosu salonunda, Saat Altı Tivatrosu'ntı kıırmııştıı. ()yuııu oktımuş, sevmiş, sahneye koymak üzere almıştı benden.. Saat Altı Tiyatrosu'nun ömıü.oyunıın gerçekleştirmesine yetmc di. Yazdigım tek oyun Telelondakilcr oldu. O yıllar, dönemın ÇORU genç kuşak va zarını olduğa kadar, psikoanaliz ile bırliktc varolusculıık da etkılemışti benı. I)öne mın yayınları da vaıoluşçuluk ağırlıklıydı. Sartrc, Carnus yapıtlarıyla olduğu kadar, tartışmalarıyla da giindemimize girmişti. Ayrıca onlar icin vazılaıılar da gündcmımizdeydi. Baylan bırlıktelıklerımize o yil lar varoluşçuluk ağıılığmı koymuştu. Ozellikle Ferit Edgü, DemirOzlü ılesohbctlerımizde varolıışçulıık hemen ötıe çı ktyordu. Çok başarılı bır lıse ogrencılığı yaşamış tım. l'eıı kolıımı dokuz onda yedi gibi bir ortalamaylabitirmiştim. Bıı dabanasanat alanında farklı bır özgürlük alanı sağla mıştı. Başarılı öğrencinin özgürlüğü farklıdır. 1959 yılında, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgileı Fakültesi'ne geldiğimde, iist sınıftaki şaır vc yazar arkadaşlar, Cenıal Süreya'dan aldıkları bilgiyle beni bir sanatçı olarak karşıladılar. Fakültcdc gcrçek anlamda bir edebiyatçı gurubumuz olıışmuştu.Içimizde en iudialı olanı da rahınctli Ergin Günçe idi. O yıllar Erdal Öz de Ankara'ya gelmiş, Sergi Kitapevi'ni açmıştı. Ayrıca Ankara Radyosu'nda "Bizim Sanatçımız" adı altında edebiyat p.rogramları yapıyordu. Bu yıllar Erdal Öz'îe yoğun bir dostluk başladı. Gerçek.içten, sevgi dplu bir edebiyat dostluğuydu bu. Erdal Öz'iin sanatçı kişiliğimin gelişimindc büyük ctkileri olmuşrur. Şiiri, öyküyü, romanı, resmi onunla konuşmak, qnu dınlemek bir mutluluktu benim icin. Ote yandan Turgut Uyar'ın çalıştığı Seka'nın Ankara Bürosu da, bizim edebiyat okulumuzu oluşturuyordu. Bunun dışında Piknik, Sanatseverler Kıılübii, sanat ve sanatçi çevremizin olabildiğince genişledigi mekanlardı.1961 yılında Erdal Öz'iin öncülüğünde Değişim dergisi çıkmaya başladı^ ğuıda ( bir yıl çıkabildi). Edebiyat dünyasında gerçek anlamda olay yarattı. Salt karşı çıktığı değerler acısuıdan değil; getirdıkleri açından da olay yaratan bir dergiydi. Ama Erdal dergiyi bırakınca.dergi başlangıçtaki düzeyini sürdüremedi. Yine iyi bir dergiydi. Kanımca yaymlanmış edebiyat dergilerı icinde en güzel üç dergi içinde Değijjim bence her zaman yerini kesinlikle almıştır. Artık Degişim yazarıydık. Orada yazmak bir ayrıcalıktı. 'I'ürk Dil Kurumu'na da üye olabilmiştik. Bunda Salah Bırsel'in payı çok büyük olmu^tur. I'ürk Dili Dergisi'nde de şiirlerim yayımlanıyordu. Dost, Değişim'den sonra şiirlerimın yoğun ularak yayımlandığı bir dergi olıııu^tur Iürk Dili. 1962 yılı sonıında Turgut Uyar, Asım Bezırci, I Iüseyin ('öntürkbiılikte Döneın dergisini çıkartmaya başladılar. llk sayının orta böliimü Edip (^ansever'e ayrılmıştı. Derginin orta bölünıü şaire ayrılmış özel sayı niteliğindeydi. tkinci sayının CUMHURİYET KİTAP SAYI 698 orta bölümüne, Turgut Uyar benim şiirlerimi koydu. Bıınlar gerçckten çok büyük mutluluklardı. Yirmi üç yaşınua genc bir şair icin önemli mutluluklardı bıınlar. Ankara yıllarımda Tıırgııt Uyar'dan, gerçek anlamda, ^iirin ne oldugunu öğrendim diyebiürim. Önceden de söylediğim gibi, Ikinci Yeni akımınuı hem kuramsal yazarı hem de ^airiydim o yıllar. Dönem Dergisinde, şi irler yanında, kuramsal yazılann Turgut Uyar tarahndan özellikle istenmcsı, benı o Konııda çalışmaya yöneltmişti. Sanıyo rıım sanat yazarlığımın kökeninde de bu yazılar yatar. 1962 yılında ilk Şiir kitabım "Bozguıv da" yayımlandı. lzmir'de Kovan Kitabcvı (rahmetli Bcsim Akımsar'ın) vayını olarak çıktı. Kıtap oldukça ilgi uyandırdı. Ote yandan Mehmet Fuat, ılk çıkan "Türk Edebivatı" (1963) ylllığında, kıtap tan Yorgıın Uzanışmdan Kalan 1/ ^iirime yeı vermişti. (îenç bir şaır olarak bövlesı bır seçkidf yer almak büyük mutluluktu. Kitap icin çıkan tanıtma ve ele^tiri vazıları, bir ılk kitap içın azımsanmavacak bıı boyııtt.ıvdı Daha sonra ki vılar da, şiirlerimın vayım landığı başlıca cfergıler: İ'apiriis, Türkive Ya/ılan, Okışum, Sovut, Yazko, Sanat ofayı, Cjösteri, Yusufçuk, Cîergedan oldıı. tkinci îjıir kitabım "Ben Severek Büyürünı" 197î yılında, Ankara'da Dost Yayınları arasından çıktı. Uçüncü ^iir kilabım " Yüzün Senin " yine Ankara'da, 1983 yılında, Dayanışma Yayınları arasından çıktı. DÖRİüncü ijiiı kitabım "Cîece ve Clcnç Kız" ilk üc kitapla birlıkte, tümii "Kıışla rın (iöçcrken Çızdiklen" adı altında FE Yayınlannca yine Ankara'da yayımlandı Son şiir kitabı, konuşmanın ba^ında sö zünii ettiğımiz.ıkili biı kitap.Benim Çocuklugum I'eslegen Kokar (toplu ^iirler 195')2()()2) Barok Esintiler (resimleı 2001 2002) Bilim Sanat Galcrisi tarahndajı, 2003 yılında bir koleksiyon kitap olarak, özel bır baskıyla yayımlandı. Ş, iir kitaplan dısmda, İ969'da, Mehmet H. Doğan ile birlikte, Cemal Süreya'nm Papirüs Dergisi özel sayı olarak hazuladı ğmıız "Ikinci Yeni Antoloiisi" yayınlandı. Yine Mehmet H. Doğan'la Andrey Voz denensky'den çevirdiğimiz "üza" adlı ^iir kitabı ük baskısını 1980 yılında Ada Yayınlannca yaptı. Dördüncü baskısını ya pan kitap tükendi. Benim Abdülvchap El Beyati'nin şiirlerinden oluşturduğum kitap İyi şeyler yayınevi tarafından basıldı. Arapça'dan Türkçe'ye çevirilerde Nusret Merdan yar dımcı olmuştu. öza denilince Turgay Gönenç, Mehmet H Dogan anılıyor Bu kitabın çeviri şiır ki taplart araunda farklı biryen var. Oza'da çeviri, anlam iletmenın çok ötesıne, şıırın tüm duygulart etktleyen katmanlanna ulaşıyor. Öza'yı farklı kılan neydt? Dergiler ve şîir kitaplan Farklı bir özgürlük Kitabın içeriğiyle birlikte, Mehmet H. Doöan'la uyumlu çalışmamız. Yıllarca süren Dİr çalışma, çeviri kokmamasına gösrerdiğimiz özen sanıyorum. O yıllar, Sovyetler Birliği'nden Svctlana Ütugari Iz mir'e gelmıştı. Samim Kocagöz ile roman, benimle de Ikinci Yeni şiir üzerinc konuşrnalar yaptı. KonıışmabitimindeOza'dan söz cttim ona. Voznezensky'i çok yakından tanıyor, Oza'yı da neredeyse ezbere biliyordu. Çeviriyi gözden geçirince, asltndan hiçbiı sey yitirmedifiini, adeta. Türk dilinde yazılmi!; bir şiir oîdıığıınıı söyledi. Çok mııtlu olmuştum. 1980 yılında Ferit l2dgü lzmir'de evime geldiğinde, Oza'yı gtJstcrdim. Avnı şeyleri söyledi, Ada yayınlarında iist iiste İkİ baskısını yayınlandı. ()za biı bakıma Mehmet H. Doğan ile birlikte, ıkimizın deşiin sayılabilir. Oza yayımlandığı günden bugüne sürekli, ve çok tarklı yerlerde karşıma çıktı. 26 mavıs 2003 j>ünü. F.vime resım iizeri ne konıışmaya gelen bir bavan, birlikte Oza'yı getirmış."Bu benim bu gııne dek başııcıı kitabım oldıı. dıyordu co^kuyla. Evet. ()za salt bir çeviri değil; ijiirımin de ayrılmaz bir parçası oldıı. Dergılerdekı .^ıırler, şiir üzerine yazılar, şiir kitaplan,çeviri şiir kitaplan, böylece özetlenebilir. I )ergı ve gazetelerdeki, şiir ve şiirle ilgili yazılarımın dışındaki düz yazılarım, bunlar sonucunda olıışan kıtapların serii venını, lzmir'de çıkan Ciece Postası gazetesinde, 1955 yılında yayımlanan ılkdenemelerımle başlatabiliriz. Bıından sonra, Istanbul' da, I laydarpa^a Lisesi'ndeki öğrencilik yıllarımda, Şukran Kıırdakıırun îsteğı, yönlendirmesi ile Yelken dergisinde yazdıklarım sıralanabilir. Düz yazılarımın yoğunluk kazanması 1980 yılından başlar. Sanat (^evresi dergisinde yayımlanan Tarihsiz Günlükler bir bakıma yazarlığımın donum noktasını olııştıırıır. I'ark lı, her tür okuyucuya seslenen, etkilevici yazılar olmuştur bunlar. Bu yazılar yaklaşık beş' yıl süresınce, aralıksız her ay yayım landı. Tarihsiz Ciünlükler 1989 yılında.Sanat Çevresi yayınlarından, Bıırhan Uygur'un kıtap için yaptığı resimlerle, Za manın Sulannda (Tarihsiz Günlükler) adıyla yayımlandı. Benim en çok ses getiren kitabım, Zamanın Sulannda olmuştur. Sanırım kitabın hacmi kadar, kitap için yazı yazıldı. Okıındıığıı her kesimde bir başucu olma özelliği gösterdi. Genişletilmiş ikinci baskısı 1999 yılmda, Boyut Yayvnları'ndan çıktı. 1990 yılından başlayarak.Tarihsiz Günlükler'in yerini Gösteri dergisinde yayımlanan Değinmeler aldı. Tarihsiz Gürilükler'in bir uzantısıydı bıı yazılar. Değinmeler kısa aralıklarfa kesilse de, daha geniş bir boyutta, yine Gösteri dergisinde düzenli biçimde süriiyor. Tarihsiz Günlükler, Değinmeler, 1996 yılın sonunda.öykümsü tatıar içeren denemclcrc dönüşerek, Yeni Yüzyıl gazetesin de, 1996 sonunda köşe yazıları niteliğinde yayımlanmaya başladı. Yeni Yüzyıl kapanana dek sürdü. 1980 lı yilların başla rında Milliyet Ege ekinde de köşe yazılarım çıkmıştı. Ama geniş bir zamana yayılan, benim açımdan olması gerekene uy gıın köşe yazılarım, 1996 ekiminde.Yeni Yüzyıl gazetesinde yazdıklarımdır, Böyle ce, 1955 yılındaki ilk köşe yazarlıgı dene mesinden kırk bir yıl sonra, tutkuladığım türden bir köşe yazarlığına ulaşıyordunı Köşe yazıları, Tarihsiz Giinlükler kadar etkin oldu, ses getirdi. Bu yazılar ile Gösteri'de yayımlanan kimi Değinmeler iki ki tap oltışturdu. ('an Yayınlan'ndaıı "Beni Irmak Boylarına Götür Anne" (1998) ve "Taşın İçinde Gızlenen" (2000) adlarıyla yayımlandı. Sanırım resim eleştirileri, sanat yazarlı ğım dışında, okııma ve yaznıa serüvenim bövle özetlent'bılir Zumanııı Sıdannda, In'tıı Irınak HoyLı rtna (îtitür Amn\ Ya^ın lı,ıııde Cıizloıoı. yıriaduıdah dıa vazdarddiı ıdıt^an bıı kıuıp larıntz urastnda bır anlatım \iırcklılığı var KıtaplardakıçokJarklıncrıklcrckarşın, bıı Mİrckliliği oluşturan ncdır^ Tek Tümceyle: Yazım teknikleı ıııın ay nı oluşu. Benim bunlarda yazdıklarımm tünıü, insana ve sanata küçük yolculuklar Küçük; ama ilk kez çıktığımız yokıılaı gi bi. Okura bir yol gösteci değil, bir vol arkadaşı olmaya çalışan biriyim ben bu ya zılarda. Benim tüm sanat dallarında göıdüğüm bir özellik var. Sanatçının ustalığı, kusursuz yapıtlar üretmekten çok; kusursuzlıığıı aşan, larklı bir bitmemişlik izleninıi veren yapıtlara ulaşmaktır. Resım sanatında, bürün ustalaıda görürüz bunu. Ben okuyııcuyu yabancılaştıran, vapıtın dışuıda bııakan biryazıdan süreklı'kaçmı şımdır. Benim tcmcl amacım ya/dıklan ma, okurken biı şeyleı ekleyen, yazının karşısında edilgen değil, etken bır okıır olıışturmaktır. Okıırıı.okuduğuyla, biı ya zar gibi düşündüren bir yazı tekniğidır bu. Bu nedenfe okur, yazara hayranlık duy maktan çok, yazarla koşut, kimı zaman da yazarı aşan bir düşüce ile, yazıvı çoğaltır. Kesin doğrular, öğütler yoktur yazdıkla nmda, sorgulamaıar, sergilemeler vardır. Yazdıklarım benden bağımsız, kentlinc özgü bir varlık olmahdır. Bıı zorlu oluştuı ma süreci, benim var oluşumu en güçlü duyumsadığım yaşantıdır. Ama tüm bunlan başanlı Llabılmemiz için, malzemenin doğru kullanılmış olması gerekir. Yazarın malzemesi de anadilidir.. Bir yazarın kusursuz, şiir yüklü bir anadile ulaşmasından daha büyük bir mutluluk düşünemiyorum. Düzyazı şiirimi ne denli engelleniyse, şairliğim düzyazıma o denli katkıda bulunmuştur. Düzyazılarımın okunurluğunu arttıran budur kanımca. Bunu özellik le, genelde az okıınan, okuyucunun "nasılsa anlamam" ön yargısıyla kaçtığı rcsim yazılannda gördüm. Ancak, dilin doğru kullanıldığı, şiirsel tatlar içeren resim ya AnlaOm süreMiliği Turgay Cönenc, Hlkmet Slmşek(Yanda) ve Avnı Anılla (üstte). SAYFA 7