Katalog

Kapak konusunun devamı. '*" sa, bir tuval resmınin ya da geleneksel biı resmin benzerini bilgisayaıda yap mak anlamsızolurdu. Buolgıılargözönüne alındığmda : Bilgisayar ortamında yapılan; ama bilgisayarın yapmadığı yeni bir tür resimden söz edebıliriz. liurada lcknuloji ve sanat konusu gündcmc geliyor. Evet. Günümüz bilgisayar tcknolojisi, özellikle rcsim sanatında yeni dallar, ye ni rcsim dillcri oluşturmada büyük olanaklar sağlıyor. Ama burada dikkat edilecek nokta: ortaya eıkan yapıtın, doğrudan programın niteliklerinden değil, sanatçının varatıcılıgından kaynaklanmış olması. Bir lıaşka anlatımla, yapıta baktığımızda programı değil, sanatçının biçcmini, yaratıcı gücüııü duyutnsamamız. Bilgisayar tcknolojisinin sunduğu programları doğrudan kullanmakla, özgün bir sanat yapıtına ulaşılacağına inanmıyorum. Barok Esintiler'in tümü bu düşüncc vc kaygı ile oluşturuldu. Ayrıca, bu resimler 31 aralık 2002 den başfayarak, üç ay süreyle www.lebriz.com sitesindesergiJenip, internet aracılığıyla izlenebildi. Salt izlenmekle kalmayıp, izleyiciler görüşlerini elektronik posta aracılığıyla siteye iletebildiler. Böylesi bir olgıı da teknolojinin, sanatın iletişim, yayılabilme boyutuna neler kattığını görmek için yeterli. Ürneğin benim yakın dostlarımdan yurt dışında yaşayanların çoğuna, sergim ulaşabildi. Turoav Gönenc Sanatın gizini araştıran bir yazın ustası Sanat yasamımzı V)55 msamndaki rcsim sergisiyle başlatıynrsunuz Simdi salt bilgisayarda rcsim yaptıg'ınaı söylüyorsunuz. luvalın ycrıni hilgisayarı mt aldı? Hayır, benim koşullarımın gerektirdiği bir zorunluluk bu seçim. Gerçek an lamda bir tuval rcssamı olmak: Atölye zorunluluğu yanında, resmin tek uğraş olması zorunluluğunu da gerekOrtaokul son sınıf öurencisiyken açtığı sergl, Gece Postasındakl köse yazıtirir. Orhan Peker: "Ressaları, Atllla llhan. Nahit uivl Akgiin.. Necati Cumalı, Samim Kocagöz, Kemal Bllbaşar glbi ustalaria tanı$ıp, oniaria süren birllkteilği. lisede unlü kılmıstı ının paleti kurumamalı", derTurgay Cönencl. di. Sanat yaşamımın başlangıturuyordum artık. sı engellenemiyordu. cını : 1955 nisanında, Izmir Yeni bir atölyem olmuştu, var gücümle Bu durum gerçekten I lalk Eğitim Merkczi'nde açtıçalışiyordum bu atölyede. Kimi zaman, hüzün veriyordu bağım ilk kişisel sergi oluşturıır. yazılarımtn aksamasina neden olacak yona. Tilkilik Orta Okulu 3. sınıf öğöunlukta. Tuvalin kurumasmdan kaynak2000 yıh ortala rencisiydim. Otuz resimden ofulanan hiiznün yerini alan,farklı bir coşrında bilgisayarla şan bir seıgiydi bu. Çini mürekkuydu şimdi yaşadığım. tanıştım. 0 güne kebi, yağlıboya, kolaj tekniği Ue Dosroyevski'nin "Yer Altından Notlar değin bilgisayara vapılmış resimlerdi bunlar. Ogün" kitabında yer alan bir tümcesi sürekli clim değmemişti. kü güç ekonomik koşullarımız usumdadır: Salt kendime müiçinde, evin beklcnmedik gereksi" Ben sizin yanm bıraktıklarıruzı tamamnimleri için ayrılmış parasını.anlıyorum." hilmck için aldınem, resimlcrin çerçevelenmesi için Ortaokul sıralarında yazdığım bir şiir ğım bilgisayar bana vermişti. Oysa, o paranın her de, bu tümceyi bir dizc gibi kullanmıştım. da, iarklı biı rekuı uşuna.o günlerde öylesine gerekYaşamım boyunca bu sözii yinelemiş olsim dili oluştusinimimiz vardı ki! sam da: Hic bir zaman, lıiç bir kimsenin rulabileceğinin Haydarpaşa Lisesi'ndeki öğrenciyanm bıraktıklarını tamamlayamadım. ayrımına varlik yıllarımda (19561959).yaşamıma Ama, kendi yarım bıraktıklarımı tamammak, yeni bir yön veren iki insan, gerçek anlamıyla lama tutkusıı hiç eksik olmadı benden. coşkuya yol elimden tııttu, güç verdi bana: Resim Simdi, böylesi bir mutluluğu yaşıyorum. açmıştl benöğrctmcnim Mehmet Pesen, Edebiyat Intenette açılan sergim, Basak Sigorta gade. liıval öğretmcnim Nahit Cemal Toker.. Liselerisinde doksan iki rcsimden oluşan son resminden nin resim atölyesinin anahtarını bana sergim, kuruyan palctin acısını bir bakıma uzaklaşmış vermişti öğretmenim Mehmet Pesen. gcride bıraktı sayılabilir. o 1m an ın Geceleri ya da boş zamanlarda, atölyede üdebıyat Aıısıklopedı ve sözlüklerinhüznünü resim yapma ayriealığı olan bir öğrenci dc, sizin şiirinizin rcsimlc içiçcolduğuyar' uiuu 'v'uri"w»'ıaîü£ ~~~~~ g ı d e r e n, olarak, durmadan tuval resimleri çalışıyorgnı egemen. Örncpn, Bchçct Nccativil ^ıj.o.jiö*'" yeni bir atölye dıım. Bir yandan da, bakır kabartma veba"Edebiyatımızda Isımler Sözlüğ,ü"nde: açılmıştı bana. Günde ortalama kır lorınlar. "ikind yeni dcneyini bilinçlc özümseyişi, on saate varan çalışmalarda: Özgün bir Eise yıllarımda edebiyat ve resim çalışresim renk ve biçım pçkistirmcleri vc anbilgisayar ortamında yapdmış resmin yolmaları birlikte hız.kazandı. lam dengesini sağlayrs gibi özelliklerle ilgi larını arıyordum. Bu resim bilgisayar dışıntopladı." diyor. Bu yaklaymlar şürinizin geAnkara Üniversitesi Siyasal Bilgilcr Fada oluşturulan resimlerden farklı ve bilginel çtzgifim açıkltyor mu? kültesi'ndeki öğrencilik yıllarımda (1959sayar ortamı dışında yapılması da bir ba1963), fakültcyıırdundakalmam nedeniy Son çıkan bu ikili kitaptaki resimlcrkıma, teknik açıdan olanaksız olmalıydı. le, tuval resminden ıızaklaşmaya başlamışde, müzikten ne denli yararlanılmışsa, şiAncak bu iki koşul, böylesi bir resmi kentım. Ancak talillerde, lzmir'deki evimde irlerin çoğıınluğunda da rcsimden o dendi içinde farklı ve tutarlı kılabilirdi. Bir sütuval resmi çalışabiliyordum. Palct gidcrck li yararlanılmıştır. Ozellikle vurgulamak rc sonra, bilgisayar ve bilgisayar programkurııyordu. Eakülte sonrası, evliliğin ilk istcdiğim bir nokta var: Benim şiirimdeki larının mantığını çözmeye başladım. Bana on yılı içinde resim yeniden, edcbiyaUn resim, doğrudan şiire özgü bir resimdir. en büyük yardımt, resmimi engelleyen mayanında, ayni hızda gündeme gelmişti. Bir ressamdan, bir resimden yola çıkmış tematik sağlamıştı bu aşamada! Teknik ek1968 yılından sonra, yaşamımı salt mategibi gözüktüğü anlarda bile, o resmin ansikliklerimi anlayıp.onları gidermeye baş matik dersleri vererek sürdümıem, gidelatımı, alt yazısı değildir. Bir bakıma,yola ladığımda, alışılmış, hazır resim programrek artan öğrenci sayısı, günde on dört saçıktığı görsel malzcmcyi şiir dilinde, farkları dışında, kendi resim atölyemi oluşturate çıkan dersler, paleti yinc kurutmuştu. lı ve yeniden bicimlcndirme peşindedir. dum bilgisayarda. Bilgisayar resim yapmıArada resim yapsam da, palctin kurumaÖrneğin, ressamlarla ilgili şiirferim (Chayordu; ama ben resmimi bilgisayarda oluşSAYFA 4 İlk klşlsal S8mi gall, Duffy, Klee, Orhan Peker, Nedim Günsiir, Neşet Günal, Nııri tvem) o res samı ya da onun resimlerini anlatmava yö nelik değildir. Onların resim dünvalanna koşut, şiiıin kendi üst dili ilc, yeni bir düıv yayaratnıa çabasindadır. Bu olguyu 'Mııs sorgski "Bir Resim Scrgisinden Tablolar" adlı yapıtı (yapıt solo piyano için yazılmiş, sonrauan Ravel taratından orkestralamasıyapılmıştır) ileaçıklayabiliriz. Mııssorgski bu programlı miiziği, yakın aıkadaşı ressam ve mimar Viktor Hartmann'ın 187Vde ölümiinün acısıyla ve Hartmann'ın anısına açılan sergi sonucunda yazmıştır. Mussorgki bu programlı müziğinde, sergideki yapıtların görselliğini, geniş f antezisi ve düş gücü ile işleyerek, farklı, şiir yüklii, müzik resimlerine ulaşmıştır. Ama, buradaki şiir yüklü müzikresimler, yola çıktığı Hartmann'ın rcsimlcrinin doğrudan anlatımı ya da yorumları nitcliğinde değildir. Müziğin içerdiği resimlcrin içcrikleri, bir bakima resimlerin içerikleriyle koşuttur. Ama bu müzik resimler, müzik düinde yaratılmış, Mussogski imzası taşıyan, müziğe özgü yeni ve farklı resimlerdir. Mussorgski'nin bu yapıtını 1959 yılında anlamaya çalıştığımda, onun müzikte yaptığı müzik resim ilişkisinin, şiirde bu denli nasıl yapılabilcceği sorusu, usuınu zorlamaya başlamıştı. Sanırım bu düşiince, benim şiirimdeki resim ve ressam iliş kisinin çıkış noktası olmuştur. Klee, Dufy, Chagall gibi şiirler, ressamların kimi resimlerinden yola çıkmış gibi gözükse de, gcrcektc o resimlcrin, şiirde kurduğum imgelerle yeniden biçimlenip, farklı şiir resiınlere ulaşıldlğını gösterir. Orhan Pcker, Nedim Günsür, Neşet Günal, Nuri lyem şiirlerinin yapısı ve kurgıısu ise, Mussorgski'nin müziktcki kurgusunıın.şiirimdckarşılığınıaramaçabasından kaynakJanmıştır. Reumle tç ıçe olmanız:l ')(>()'h yıllarda baslayan rcsim cleitirmenlig'i, sanat yazarlığt, Ege vc Dokuz Eyliil Ünıversitclerindc verdiğintz sanat tarihi, 20. Yüzytl sanatı ve estetig'i dersleri siirlcrinizdcki resmin nedenlerı sayılabilir mt? Sorunun yanıtı, hem "Evet", hem de "Hayır". "Evet." Çünkü rcsim sanatını gerçek anlamda bilmeden, şiire özgü, şiir dili içinde yaratılmış bir şiir resmine ulaşılamaz. "Hayır." Çünkü şiirimdeki resim, bir sajıat tarihi yolcııluğu, bir resim eleştirisi ya da yorumu niteliğinde değildir. Bir res min ya da resimlerin karşısında, onlardan yola çıkarak, şiire özgü bir üst dilde, tarkIı, özgün bir şiir resim yaratma tutkusudur. Ya şnrtnizde müzik • * Ben şiirdeki müziği, salt şiiıin yarattı ğı sese dayanan bir müzik olarak görmüyorum. Doğal olarak her şair kendine özgü se.s ya da sesler oluşturma çabasuıda dır. Bu yadsınamaz. Ancak, benim 1962'den sonraki şiirlerim, müziğe farklı bir açıdan yaklaştı. Bir bakıma, müzikte ki kimi biçimler, şiirimin kurgulamasında tetnel oluşturmuştur. Bu konuda benim açımdan iki önemli örncği vermek isterim. Yaşamları müzik üzerine kurııkı, Sn. Leyla Pamir ve Sn. Leyla Pınar, toplu şi irlcrimi okuduktan sonra :"Sizin şiirlerinizin çoğunda, sanki bir füg yazımı var." de mişlerdi. Bence çok önemli bir yargıydı bunlar. Şiirimde, peşinde koştuğum müzik yazımına ulaşma çabasını açıklıyorlar dı.Evet, salt sözcüklerin alıenginden oluşan bir müzik değil, müzikteki kimi biçimleri, siire uyarlamaya ulaşma çabası da, şiirimdeki müziğin karsılığıdır. Mehmet IIDnğan'la hırlıkte V)fr)'da Ikinci Yeni Antolojiii'nihazırladınu, ayrıca l V621964 yılları arasında, ozellikle Donem dcrgisinde Ikinci Yeni üzerine kuramsal yazılar yazdıntz. Oeünleri ve günümüzü göz önüne alırsak, fkınci Yeni siire yaklaşımınız neydi ve bu konudaki görüşlerıniz ne yönde gclisti? Sanıyorum îkinci Yeni ve eeleceği ile ilgili ilk düşüncelerimi 1960 yılında îlhan Berk'in "Çivi Yazısı" kitabı üzerine yazdıJ CUMHURİYET KİTAP SAYI 698 Yaratmatutkusu