Katalog

oy dolandmcının hikâyesi B Janet Maslın C huck Palahniuk'un yeni romanındaki kahramam Victor Mancini seks bağımhşıdır, aklı siıreldi annesindedir ve kendi hayat hikâyesini anlatırken kendisini kitnsenin tanımak isfemeyeceği bıri olarak anlatacak kadar da müstehzıdir. Aynı zamanda en olmayacak zamanlarda harckctc geçer (örneğin can sıkıntısını bir uçagin tuvaletindc seks yaparak geçirir) ve kitabm bir bölümimde kendisinin tannlık vasfinn sahip oldujjjuna inanacakkadar da debdebeli bir karaktere sahiptır. Eğcr yerişkin bir erkeftin nıh halinin düzgün bir tanımını isuyorsanız, Bay Palahniuk'ı bcrtaral ctmek gerçekten zor. Yazarın vahşi ve iğneli görüşümi ortaya koyan ve son yılların en hayret verici filmine konu "Dövüş Kuliibü"ndebu durum gayet açıktı. Fütüristik "GösteriPeygamberi" vc çirkinleşen bir mankcnin anlatıldığı "Invisibbk Monsters" romanlannda Bay Palahniuk kitlesinı genişlctti vc komik acayipliklcrc olan bağını daha da guçlcndırdi. Ama/on, com'a görc Palahniuk, tuhaf duruıııiaru vc kasvetli komediye aynı oranda bağlı olan Trvinc Welsh veJ. (î. Ballard ıleortak okııyucularasahip. Bu da bizı 'Tıkanma" romaıuna ve kuhramanınıız Victor Mancini'ninhayatını nasıl kazandığına getiriyor: tıkanarak. Her gece tarklı bir restoranda boğazına yemek kaçırıyor ve farklı bir gönüilünün kcndusini kurtarmasıru beküyor. Yani Victor her seferinde kendine yeni bir veli buluyor ve onu kurtardığı için kcndini çok ivi hisseden bıı şahıs daha sonra da Vtctor'a ufak maddiVardımlar yaparak, destek oluyor. Victor geçimini bu şekilde sağhyor. Ufak bir yardun aldıktan sonra "Nankör biri deftilinı ama bana sadece clli papeJ yollayacaksmız bir dahaki sefere buakın da öleyinı. Tamam mı? Ya da en iyisi bir kenara çekilin ve bırakın da gecenin kahramanı zengin birı olsıın," diyor. Tiim geçimini henüz bıı şekilde sağlama yolunıı seç nıemiş oîan Victor, 1734 yılinuı Amerika'sının sergilendiği bir açık hava müzesinde, îrlandalı bir hızmetkârı canlandırarak da para kazanıyor. Artık Victor'm kim olduğımıı ve bu hale nasJ geldiğini biliyoruz. kitabm buşında açıkladığı gibi Victor redavi gören bir bağımlı ve tedavi programının bir parçast olarak hayat hikâyesini yazıyor. Ve bir seks ba^ımlısı olarak anlatacak gerçekren çok ııç birçok hikâyesi var. Bay PaJahniukgarip biçimde komik olan detaylan bol bol vcriyor. Örneğîn, Victor tıp konusunda, arkadaşı Denny isc sanat konusundaki bilgilerini striptizci kız Cherry Daiquiri üzerinde çalışıyorlar. "Tıkanma"nın en öfkeli kısımları, ogiunun hayatına bela olan genç bir anne ve daha sonra da bir bakımevmde kalan, uklını oynatmış yaşh bir kadın olarak karşımıza çıkan Victor'ın annesinin anlatıldığı bölümler. Bu bakımevi korkunç bir yer olarak tasvir cdiliyor ("Burada üzerinde cn azından bir düzine insanın ölrnediği tek bir çarşaf bile yok") ve Victor'ın duygulannın en öfkeli şekilde karrnaşıklaşlıgi rnekân olarak karşımıza çıkıyor. Orada Victor herhangi bir kimse olabiliyor çünkü annesi her şeye inanıvor ve bakımevindeki kadınlar geçmişlerindeki çesitfi rolleri ona yüklüyorlar. Gcrçi bu sahneler had sarnada kara komedi tarzında yazdmı^lar ve neiret dolular. Burada karşınnza Paige Marshall adında çekict ivileştirebilece^ıni söylüyor. Bunıın ivi bir sebeoi olabibıaesi getektiğiııi düijünüyorsanız, ''fıkanma" size göre bir roman değil. Kitabın sonundaki unıut işareti insanı duvgulandınyor, ancak oldukça belirsiz ve kitabın basından sonuna kadar anlatılan hikâycyle iliş.kilendirilemiyor. "Tıkanma"yı dikkat çekici kılan nokta, kişisel hıkâyelerı besleycn saf hayal gücünün anar^ik kudretidir. Victor'in annesi gençliğinde "Amacım, insanların yasamında heyccan motoru olmaktır," şeklinde bir açıklama yapıyor. Ve eğer Bay Palahniuk un yaraucı bir lermanı varsa, o dalmdur. Sonuç olarak "Tıkanma" gayri muntazaıu ama yine de taze ve catıh bir kitap. Eğer yazann şoke etme düıtüsünü sevimli buluyorsanız, günahkârlığını da hesaba katmanız gerekiyor. Çoftu annenin sadece hayal ctmekle yetindiği şeyleri gerçekten düşünen bir oğlamn annesinin anlatıldıg^ bir kitapla karşı karşıyayız. Dr. Marshall'ın Victor'ın annesıne ilişkin olarak söylediği cümledeki gibi: "Annen o kadar delimüş ki, Isa nın senin hedeninde ikinci kez d ünyaya geldıgine gerçekten inanıyor,"* btraz? Asla oturup bir bölümü ya da sahneyi bıtırcnc kadar yazmam Boş bir ekrana bakmak anlamsızdır çünkü. Her an dklıma bir fıkırgelır Çoğu fıkırde fi zıksel olarak aktillieıı gelir aklıma; spor yaparken, jrkadaşlarımlayken, bahçey le ılgılenirkeıı, o yuzden yanımda kâğıt ve kdlem taşırım. tlk taslağı her zaman elde yazarını. Bir düzine bölümü bitırdikten sonra, pro)eyı bıtırene dek dıır ınanı. Sık \tk Don DcLtlIo ve Kurl Vunnc gut ılc kıyaslanıyoruimtz vc Brct Easton Hllı v ve Irvıne Welsh g/hı; ıiğdıtş yazarlar lü aynı gruba dabıl cdılıyorsunuz Bu tur grııplaynahırla ılgılentyor nıusımuz, yok sa bu sıznı ı^iıı \advıc bir eleştırmcnm yaznı veya yayınmtın kitabm arkasırıa ğ rıotlan rm ıbarct? Bcnce bıı insanı smırlayan bir durum. l'llısı okudunı. DeLillo'dan sadece Creat Jones Street'ı okudıım Ve Slaughter hoııse Five'ı da okudıım ama bcnce eserlerım daha çok Amy 1 lemple, Thom Jones ve Maık Richard'dan etkilenmiştir. Belki bu isimler pıyasada çok da önemli ısımler olmayabilirler ama benim favorilerım bıınlar sunuz? Siz hiç C.T) eskittıniz mi:* Oyleyse bi lirsıniz, bir korku romanı yazarken NlN'ın "Fıxed" CD'sini eskıttım. Arka daşlaıımın yaznu^ oldugu varım duzine roman mıısvcddesı ve bırkaç senaryo okuyorum. Herkcs ilk taslağı bitırır bıtirmez, bana gönderiyor ve geri bildirim istiyor. . Tıkanma aşağı yukarı Victor'ın dördünc u basamak tctn luttug'u bafcımlılıfcına ılışkın gunceunden ıbaret Bırnı sızınkı nı bulsaydı, neyle ılgılı olurdu bu gunce 1 Benim dördüncii basamagım bah çem olurdu: buraya kaç pak'et çimento, tonlaıca kaya, bitki, gübre getirdiğimi anlarırdı Pekt sırada ne var? Ya da sıradakınden hahsetmek ıçııı çok mu erken? Anıan Tanrım. Bir yığın kitap var ve her gun bırılerı yeni bir kitabın bir par çabi için veni bir Hkir veriyor. Içerigi, konunıın bir bölümünü ve konuya ilişkin okumanı gereken düzyazıların neler olduöunu bılıyorum. Ama şimdi bahçeme gidip çalışnıam lazım. • PopMatters Books and Fılm Critic dan kaynaklanıyor. Fakat "Tıkanma"da bu durum biraz değişiyor. Karakterleri tekrar tekrar anlamsız hayatlan icin a^ laşıyorlar ve bir süre sonra bu durum hüsnü tabirin tam tersi bir hal alıyor. Tıkaıuna'da 25 yaşındaki Victor Mancini'nin hikâyesi anlatılıvor. îsmınin aksine Victor Colonial Dunsboro adırıdaki turistik müzede "îrlandalı hizmetkâr" olarak çalışan, üptan tetk bir zavalh. Boş zamanlannda scksüel bafiımlılık destek gruplaı ıı ıdaki kadınlarla birlikte oluyor, bakımevinde kalan ve ölmekte olan annesini ziyaret ediyor ve yerel lokantalarda deftışik bir yemek gösterisı sergiliyor. Bu sonuncu eğlence kitaba ismini veriyor: Victor yemeği boğazma takılmış numarası yaparak rcstorandakilcre kendini kurtarma şansı tanıyor. "Siz onların cesaretinin kanitisınız. Bir zamanlar kahraman olduklarının kanitisınız..." şeklinde açıklıyor durumu. Victor bunu para için yaptığını söylüyor Bu olaylardan sonra kurtarıcüarı içinde çekler bulıınan yaş günü kartları gönderiyorlar. Fakat Victor'ı rnotive cden sadece para deöıldir. "Tıkanma" Victor'ın perspektilinden anlatılıyor ve hikâye boyıınca Victor seksi estetik olmayan ve duysulan reddedcn bir süreç olarak nitclendiriyor. Aslında seks partnerlerıyle kurduğu ilişkiler, olabildiğince teknik ilişkiler; partnerinden ayrıldığı anda birbiılerinden neiret edeccklerini ve hatta birbirlerinin yüzlerine bile bakmak istemeyeceklerini söylüyor Victor. Victor'ın yalancıktan boğulma gösterileri ise bambaşka bir hikâye. Yabancının teki Victor 'ı ağzındakileri boijaltana dek sıkıyor, sonra da bagnna basmalar, sulu okşamalar ve taahhütler başlıyor; "Biri kuiaginıza her şeyin duzeleccğini fısıldarken hıçkırırsınız," diyor Victor. "Yıllar geçtikçe bu msan sizi arar ve Komik Nihilist • G. Beato huck Palahniuk'un ilk romanı "Dövüş Kulübü"ndc bcccriksiz bir mesıh kendini öldürerek dıırumu toparlıyordu. (]huck Palahni uk'un ikinci romanı "CTÖsteri Peygamberi"nde beceriksiz bir mesih kendini öldürerek dururnu toparlıyordu. Chuck Palahniıık'un son romanı "Tıkanma"da beceriksiz bir mesih, tedbirli optimizm beyanatları yaparak durumu toparlıyor. Bu değişıklİK, eıı a2 Brad Pilt'in bir insanın hayatına yapacağı pozıtif etki kadar iyi bir yol. Brad Pitt in başrolünde oynadığı "Dövüs Kulübü" vizyona girdikten sonra binlerce yeni hayran kitlesi Palahniıık'un eserlerıni keşfctri ve es kiden teknisyen olan yazar ilk kez işinden istifa ctmeyı başarabildi. Peki başarı Palahniuk'un dünya görüşünü nasıl aydınlattı? Umut ışığı süzülen sonu hariç, aslında, "Tıkanma"da yazann diğer eserleri kadar karanlık ve aykırı. Palahniuk'un perspektifinden dünya "her küçük esintinin konserı fısıldadığı" bir yeı aslında. Palahniuk durum komedisinin kahkahalannı sağıyor, Isa'nm sıinnet derisine ilişkin bir konu oluşturuyor ve "kolorcktal yabancı maddelenn yöneümi"ne ilişkin girdileri ve çıktıları detaylandırıyor. Fakat şimdiye kadar ilk kez Palahniuk uyduruyormuş gibi görunüyor. Her daim mühtedilik eğilinü göstermckle birlikte, en iyi yapıtındaki komik nihilizm, kendi vantrlog doktrinuıden çok, karakter ve durıırn C Popüler müdğe aül... llserlerınizdc /mpıtlvr muzığe atıfta hulunuyorsunuz ve kıtaplarınızın bazı bölümlerı Nirvana veya Radıobead veya Nıne Inch Naıls plaklarının kardeşi gıbi gürünüyur. Mıizıkyazıtitzcı ne kadar etkı edıYazarken dinledigim müzikten bahsediyorıım, ama kıtaplarımın hiçbirinde hcthangi popüler bir şarkının sözünu yazmadım veya atıfta bıılunmadım. lıkanma'dan bir tane Radtohead referanst var, turtst müzede çaltşanlardan btrı bir Radtohead şarknıntn bas rıttnım çaltynr Kahretsin! Dunesboro'daki müzık rcferanslarını unutmuşum! Beni yakala dınız. NIN, Marilyn Manson ve Radiohead dinlemek benı her zaman etkiler. Kendinıe dair gerçekleri itiraf etme özgürluğünü verır bana. 1 ıkanma'da bu turden stzi temsıl eden bir orıu'k var mı •> En iyi örnek Radiohead'in Creep şarkısı olurdu şimdiye kadar kaydedilmiş en mazoşist erkek ^arkısı (ve muhtemelcn cn dürüstü de). Ve Trent'in bir cümlesi: "Hepsi senin olsun, günah imparatorlugum da..." Öfkeli ama kendi kendine karşı koyan bir müzik. Şu anda ne okuyorsunuz, ne dinliyorC U M H U R İ Y E T K İ T A P mektublar yazar... bu insan sızı sever." Takdir etlilen bu kıymette belirli ölçüdc hor görmeyle birlikte içten bir arzu da vardır. Victor'ın kurtarıcilannın Victor'ı sarıdığı kadar sevip sevmedıkleri pek açık değil, ancak Victor'ın öyle olduğuna inanmak istediğı çok açık. ''Dövüş Kulübü"nde Palahniuk'un beceriksiz nıesihi Nietzsche vari bir karakterdi; "Ciösteri Peygambeü'ndeki karakter kazara ünlü bir tanrı olmuştıt; ama bu seferki kahramanunız kendisine kurtuluşu sunmak isteyen, Isa vari bir figür. Bu anlamda boğulma bölümleri bir çeşit ters komıınyon görevı görüyor. Tiim. bu yöntemleıiyle boğulma numarası üzerine bir roman yazmak aslında büyük bir fantezi, falcat bu da Palahniuk'un uydurduğu çoğtı fantezilerden birı olup çıkıyor. Bu iantezilerın bazısı ümit vaat ediyor, bazısı biraz tlaha az ümit veriyor, ama Palahniuk bu fantczileri ne tam olarak keşfediyor, ne de yükselen bir drama yaratmak için bıınlan bir arada kullanıyor. Victor'ın annesinin hipnofahişe olmasma ilişkin bir şasırttrıaca ise Palahniuk'a arzımun boş ve bencil doğasını ortaya koyma fırsatı veriyor ama Doubleday bir şekilde bu bölümü kitaba koymayı unutsaydı, yokluğunu kcsinlikle hissetmezdiniz. Aynı durum tecavüz ve Colonial Dunsboro bölümleri için de geçerli. Yanı "Tıkanma" bir romandan çok, birbiriyle azıcık ilgisi olan makalcler ve kısa hixâycler koleksiyonu gibi. • The Washmgto» Posi SAYFA S SA Yl 72 1