Katalog

İBRAHİM YILDIRIM (.) şkımunı va'dan sckız, I lufif Mctro Gütılerı'nden beş yıl sonıa gelen bir edebı yükselis, kitabı lma Kılavıızu: Mıırat Yal çın, ilk iki kitabındst anlattıklarııım, "ima" ettıkleıınm i/ini; veni kitabında, vazısıııı derinlcijiircrck. voğ u n 1 aş, 111 a r a k sıirdıiruvor. DeHnle^ıııe vc dcrişme anla nıınchı yogunlasma rabii ki us talıkistcr. Muıat Yalçın, genç hır usta olarak basjadıuı övkücülüğünü, çok kısa anlatılarında bı lc belirgınle^en yetkin ve özel tahkiyesiyle kcnıli dorıığuna taşıyor. Nedir anlaltıkları ya da "ima" etlikleri Mıırat Yalçın'ınr* Bıı soruya "hü zün" "kaçış", "yalnız kalma korkusu", "kadanma", " baba", "hayvan imgeleri" ve "çocıılduk düşleri" diye kolayca yanıı vcrilcbilir. Ama okur, kolaycılığa kaç mamalı, kendisi i^iıı "ima" cdileni araştırıp bıılmalı; az cincc sıraladıklanmı bir ıpııcu olaıak göriip, Muıat Yalçın'ın öykülerindesaklı dııran "ima"nın izini sür meli. tyi okıır bunıı yapar, yazının izini sü rer, "ima" cdileni bulur. Dahası iyi okıır, her iyi yapıtın, yazar tarafından yalruzca kcnuisine gönderilmiş, bir ılcti oiduğıınıı bilir ve bu çok özel iletinin yazarın hayali kadar kcndi hayalini de kapsadığmın farkındadır. Dolayısıyla yazara çağrıda bulıınacak, onıın özgürlük alanını genişjetecek olan okıırdur. ü t e yandan, her yapıt "imalıdır" vcçoğıı kez, bazı koşullar gerçekleş,medikçe anlasjilnıaz, kılavıız kııllanmak gerekir. Muıat Yalçın a çagrıda bulunmak isteven ivi okur, ima Kılavıızu'nu kılavuz bellcyip, Aşkımumva'va vc Hafif Metro Ciünleri'ne ,ulıp anlamlı bir ima vüklü çok güzcl ir volculuj>a başlayabılır. (2) Muıat Yalçın'ı Aşkımumya'dan önce tanımıştım: Sanırım ilk öyküsünü, (!engiz Ondcrsever ilc birlikte çıkarttı^ımız Yaşaşın Edebıyar'ta okumuştunı. ü zanıanlaı ben kırk vaşımdaydım; Mıırat Yalçın ıse yırmı yaşııida bir delikanlı... Yasasın lidebiyat'ı çocıı^ıım gibi sever, sayfalarını sıradan yazılardan korur, kötü arkadaşlar edinip bozulmasını, ser keşleşmesini istemezdim. Dolayısıyla yayımlanacak övküleri kılı kırk yararak scçcrdinı. ÇocıiRiım gibi sevdığim Yaşasın Ede biyat ancak döı t sayı yaşayabildi, ama yine de kısacık erden ömriinde sınırlı sa yıda okura, ustalaıın ve yeni öykücülcrin iyi öykiilerini ıılaştırdı. Muıat Yal çın'ın öykiisü de bunlardan biriydi: Yazar, Yaşasın Edebiyat'ta genç usta olaıak yeı aluı. (3) Mıırat Yalçın, dcrgilcrde çok sık görünen, çok sık öykii yayımlayan bir yazar değil; aeul davranımyor, tclaştan uzak durııyor; sakin vc scrinkanlı: Anlamlı bir toplanıa ula^ınea övkülerini kitaplaştırıyor. Üç kitap da bckletılmiş, özen göste rılmış, (.lemlendirılmi^ övkülerden olııijuvor. Az once belırttim lma Kılavuzu bir edebi yiikseli^ kitabı: A^kımumyavc Hafif Metro (îiinleri'ndeki izleklcri, "ima"lar yetkinle^tirerek yııkarılara taşıCUMHURİYET KİTAP SAYI A lma" Yüklü Sekiz Not nıvor. lma Kılavuzıı'ndaki öykiiler, ürkek, cekingen çocuksu bir duvarlıkla büyüklerin dımyasına ıletıler gönderiyor. Çok sıkı dokııııınu^ olmalarına karşın zor ıletıler değıl bunlar, dikkatli, özenli bir okıır; kolayca desjilrc edebilir, haz alarak anlavabilır onları... (4) Balıaı avlaııııda, bir hayvanın ıım.ırsıy yalnızlıgını anlatan bir haber okıımıı^ tum. l'il lıalızasına sahiıi oldııgum<lan; İm.ı Kılavuzıf nıı elimealıp, kapağını iıı celeyip zoom yapılmış zuralavı görtlıı ğiimde bıı haberi hatırladım. Haber, Izmir Hayvanat Bahçesı'nıktek başına vaşamını sürdüren Ele adlı züralanın tframım anlatıyordıı: P.k\ 15 yaşındaydı, orialama ömrünün bitmesi ne çok az kalmiij olmasına karşın, bııgıı ne degın bıı başka ziirala gönııeıni.'jtı. Haberi desiekleyen fotoğrafra ıse yalnız züralanın tel öıgüden ba^ını uzatıp bir atla dostluk kurma gırişimi gösterilmiş ti. 1 layvanat bahçesi yetkililerine gore, Türkive'dc yeterli sayıda zürafa yoktu, dı^ardan gctirnıek ise neredeyse olanaksızdı, zürafaların soyları hızla tiikeniyoı du. (5) Murat Yalçın, Kartpostal adlı öykiıde bir köşkün bahçesindeki havıızu başında yaş,ayan Zürafa'yı "ima" cdiyor. Konıı edilen, bir çocuğıın mcrakını kı^kırtan yalnız bir ziirafadır: Çocuk onıı hiç görmemiştir; yalnızca anlatılanları din lcmİ!}, hayvanın sesini merak etmiş, kı şın ne vaptığını, soğuk aylarda da navuz ba^ında olup olmadığını sorııp sorıış turmuştur... İ likâyeyi Dİlenler "evet" diyegeçiştirmişlerdir sorııları. Dahası ya zar, Zürafalı Köşk'e ait bir lotoğrafa bakarak yapının ne kadar karanlık ol dugıınu da ima etrnektcdiı. Bakılan kartpostaldaki vapı ( koşk) karanlıktır ama, züralanın hıkâyesi, ner gece yastıgın altına konıılup, kışkırtıcı diişlere neden olan bir oyuneaktır... Zürafa bir giın götürülür. Çocuğıı yı kan, züralanın götürülüş hikâyesi kadar, ona "zavallı hayvancağız" deıııııesidiı. Bıı hikâyede ima edilen, yalnızca zürafanın ve fotoörafına bakılan köîjkün yal ııızlıgı degildir: Annesi öleli dokıız yıl olan, yaşı bir büyük çocuğıın, eski giin leıe, dolayısıyla annesine duydıığıı (izlenı de öne çıkar ve hikâye bir çığlıkla biter: "Uzat basjinı zürala!" (6) Saymadım ama lma Kılavıızıf nda on larca hayvan adı geçiyoı: Intilıar eden liller, balinalar ve köpeklerden söz ediliyor. Bu konuya bir işaıet koyup, işi kitap hakkında claha kapsamlı yazılar yaz ması gcrekenlere bııakıp, bazı örnekler vererek kapı açıyorıım: "Eenerbahçe bayrağına saıılan, bayıağın lacivertini kanıylayeşile dönüşrürenmartı", "Bıyık ları kanlı ve donuk kcdi leşi", "Kıç kıça çifteleşen köpekler", "Ezilmeye man kum böcek", "Denizleri bahçe yapan, çatıları denizleştiren martılar", "Siııcap dolıı eeviz ağacı' "Bir kus gibi çırpınan kalça"... Bütün bıı ııngelet, benzetmeleı, lma Kılavuzu'naşiirsel biraçılım gctirirken görselliği de güçlendiriyoı. (7) Murat Yalçın'ın üçüncii kitabı iki bö lümden oluşmuş: lma Kıhıvuzu ve Kı saltmalar. Ben Kısaltmalar'daki metınlerı, mınimalist metalor kullanılarak olu^turulmiüj "kıpkısa övküler" olarak tanımlayıiı, bu nıyetle okudıını.. Yirmi yılı a^kın bir sıiredir, tninımalist resmin ve müziğin güdülemesiyle de gcli^en bu yeni tür, Mıırat Yalçın'da bir tür Afo 719 Murat Yalçın, dergllerde cok sık görünen, cok sık öyku yayımlayan bir yazar değil; acul davranmıyor, telajtan uzak duruyor; sakln ve serinkanli: Anlamlı birtopiama ulaşınca Oykulerınl kltaplastırıyor ristıka'ya dönüşüvor. Ote yandan, gerck ilk bolüınde, gerekse ikinci bölümue yer alan bütün anlatılar; buruk, hüzünlü vc ıronik.. Yalçın, yalnızlığın bir katlanıs, biçimi oldufiunu hisscttirmeye çalışıyor bizlere: (ierek insanları, gerck fıayvanları imleyen, kitaptaki ( ister tek satırlık, ister kıpkısa, ister uzunea) her bir anlatının ince ince dokuduğu çok belli. (8) Madem bu yazının merkezinde, yal nız bir hayvan yer alıyor; öyleyse Konuşmasak da Olıır adlı öyküye gidip birkaç alıntı yapmak kaçmılmaz oldu: "Mesela hayvanlarda bilınç var... (Ta biı) lnsanm tek faıkı bilincinde oldugıınun bilincinde olması", " Hayvanlar insanları araştırsa acaba... (Araştırıp arastırmadıklarını da bilmiyoruz. Yani çok da, ışte 'biz insanız onlar hayvan' cıiye bir hiyerarşi yaratacak dıırumda değiliz) Evet, insanlarııı hayvanlardan öğrendiği çok şey var." "Zararlı canlıları yokediyoı uz ya kolayea, hayvanlar da kendilerine zararı dokunan insanları vok edebilsevdi... (Adalet yerini bulurdıı) Evet. Ama bilinçli şiddet sadecc insanda var. 1 layvanlarda ^iddet örgütlü dejjil, işkeııce yok)" ... Mıırar Yalçın, psikoloji eğitimi gör mÜ!j bir yazar, dolayı sıyla bcnim hayvanlar ko nusıında on ce Darvvin'e, a rdında n Ireud'a gidip, çözümlemeleryapma ya yeltenmeııı, ölçüvü aşmak olıır. Ben, bir okıır olarak "ima" edilenle yetiniyor, gerisini incelemecilere, elcştir menlere ve iyi okıırlara bıra kıyorum. • SAYFA 5