Katalog

0 K U R L A RA Murat Yalçın parlak bir gelecek vaat cden öykücülerimizdcn biri. 1970 dogumlu olan Yalçın ilh öykü kıtabı" Askımumya'yı 1995 yılında yayımladt. Uzun zamandır "Kitaplık" dergisinin Yayın YönetmenliVi'ni de sürdürcn Yalçın'm ikinci kitabı "Hafif Metro Güulerı" 1WX, "bna Kılavuzu" ise 2001 tarihini tasıyor.. Oykümüzün bu genç yctcncgini tanıtmaya çalıstık sizlcre. Sadık Ycmnı Hollanda'da yasayan ve yapıtlarını bu dilde yazan bir Türkyazan. Önccki kitaplan da Metıs Yayınlan tarafından Tiirkçe'yc çevriltilerek yayımlanmış ve Türk okurun bir hayli ilgisini çekmişti. Yemni'nin son romanı "Çözücü" bu kez Evercst Yayınlan tarafından okura sunuldu. Mine Aydoğan Yemni ile bu son kilabını konustu. Çeviri ve Çeviribılim alanındaki Türkçc yapıtların sayısı hızla arlıyor. Bunlara son kalılan kitap ise F. Sakine Eruz imzasını taşıyan "Çeviriden Çcviribilimc" Ayşe Nihal Akbulut Eruz'un bu önetnli çalısmasını degerlendirdi. Neşe Yaşın'ı hep siirleriylc tanıdık ve çok: sevdik. Bu kez bir anlatı ile karsımızda. "Üzgün Kızlann Gizli Tarihi". Hasan Erkek,Yaşın'ırı bu çalışmasım degerlendirdi. Bolkitaplı günler... SUMAN KAFAOĞLUBÜKE Mozart ve Deyyuslar "Scvgılı babacığnn! Duy&ulıirımı siırlc aktaramam, yıir dcgılnn, keııdnm çnîgclcr ıw ışıklıi ifadv cdam'tn, rcssaın dc&ilim; diişitncclerımı harckctlcrU' de açHayanmm, damç dcgılıın. Aıııa hunlartıı hepsini rnüZİklc yapıihılırnn Hen bir ıniiztkçıyıın \V(j//g<ıı/£ Aıııadcııs Mozart M ozart babasına, doğum gününii kıılhınıak için vazdı£ı mcktubunda, miizikle ilışkisini böyle dılc ge tiriyoıdu. Onun içiıı ıııüzik, anlatıııak istcdiği hcr şcyı anlatabilcccği bir dil idi. Bu sözlcrinck.11 baska scvlcr dc çıkarimak miimkün, o ifacie ycılu olarak nıiizigi scç ınişti anıa ınüziğin liinı dııv^ulan vc diişüri" celcri anlatmak ı«,ın bir aıaı, olduğunu dü şünüyordu; duyguları, düşüncclcri vc kcndisi nakkında edinebileceğimiz her bilgi müzigindc saklıvdı. Hcr sanarçının eseri, onun hakkıııda cdinınck istcycbilcccğiıiiiz her türlü bilgiylo dolıı buna görc. Sanatlara bu gözlc baknıak, sadccc bir saııat escrini ta nırnak açisından dcğil, ardındaki insanı tam anlanııyla insaııoğlunu anlanıak anlamına gcliyor. 55Oesersayılı "füpiter" adlı 40. senfonisinin ya rattığı duyguları sözcük leıe dökmeyi denenıi^. "Denemiş" diyorum çiinkü bir sonıaki bo lumde kendını Anthony ve Burges^ adı altında iki kişiye bolup bu bölü mii tartışmı^: "Olümiınden iki yiız yıl sonra ne kadar ilahi bir nıüzi.syen olduğıı dışinda, söyleye Cek pık lııı ^ey yok. Tanıısal mü/.ik bestelemisti. Bu saçma tabii. Buvıik bir nıüzısyen olduğuna^üphepıizyok. Ba^aıısınııı biıyiiklüğünü tartışmak istersek eserlere ınmek la zım. Ben eserleri aııali/ etnıeve lıa/ırını eıı azından bir kısmını (bıraz fazla yaznıış) ama analiz nıüzikologlaıııı i^i, biziııı buradaki kaygımız sıradan insanın hayranlığını açıklamak. Bu da aneak savuşlurıııakla va pılabilir. Adamın kendisınden bahseılebilı riz ama adamın besteciyle alakası ncdiıV Yazmaya çalıştığım o kiiçük, aptal opcra bııffa librettosunda eanlandııdığım kııkla Mozart da diğer bütun parndıler kadar i§ görür. Yani adamın kendisinden bah.selmek istiyorsan. Ama benee miizık yetmeli." "Mozart ve Üeyyuslar" biçem olarak roman mı sorusu çıkıyor karşımıza. Bence de ğil. Son on sayfası tamamen Mozart ın müziği üzcrine yazılmış bir deneme şeklınıle, ıli ğer bölümler de kitabııı soııundaki bu denemeye hazırlıyor okıırıı.. lıaşka hıçbır katkı da bulunnıuyorlar. Aral ta geçen prolog, ardından bir opera bııffa librettosu, bir senlo nitıiıı analizi, bir tilm senaryosu ve cn sonunda da bir deneme.. bıınların bir araya gelmelcri bir roman oluşturmaya elbette vermiyor. Ne bir gelişme, ne tle gerilim, sadeee müzik dinlerkeıı yazılan bilinçakışı. Mozart hakkında bir roman okııvacağını sanan kişj için bir hayal kırıklıgı ama di£er taralta da sözii geçen mtizikleri dinleyerek ve yazarın izinden giderek, bunları bir bilinçakışı olarak okumak keyifli olabilir. Ancak aynı müzik her zihinde (arklı görsel izlenimler yararacağından vazarın bilinçakışı okurunkin den baska olacaktır. Melih Cevdet Anday yıllar önce gazetede çıkan bir yazısında T.S. F.liot'un neden "1 Iamlet"i sevmedigini yazmıştı. Eserin kusursuzluğu, aynı Leonardo'nun Mona Li sa'sı gibi, geçen yılJar içinde "Hamlet'in yıpranmasına neden olmııştu. Burgess de Mo zart'ın eserlerinde, özellikle 40. senfonide bu tiirden bir yıpranmışlık göriiyor. "Kötii lenmesine neden olan da bu mükc.mmellig'idir" diyor romanın sonunda. Burgess ayrıea kitabın sonlarınıla "Sanat kariyerime keııdi keıuliııi yelişlirmİ!} bir besteei olarak başlatlım ama kabılıyet ek sikliğinden ve söyleınek islediğim şeyleri müzikle söyleyenıedi ğimi farkcttiğim için neredeyse orta yaşta, ifade imkânları daba çok t)lan bir zanaati icra etmeye başladım. Yıne ile mii/ik geçnıi sjiıııi geride bııakmadım; kendı me koyıltığıını standartları bü yük yazarlardan ziyade büyük besrecilere borçluyum." Burgess, yazının başında alıntı yaptığım Mozart'ın mektubuııa getirmiş olayı. Bir sanatçı için yaptıgı sanat sadeee bir araç mı diye sormamıza neden oluyor. Amaç kendini ilade etmek, araç ise, sanateıyı yctcnekleri hangi yola sürüklerse, o. Bu kitabın Burgess'in yeteneklerini öne çı karmadığı kesin, bu yüzdeıı araç (sanat tiirii) ıvi kııllanılmadığın da amaç da eksik kalıyor. www.yazinsanati.com [email protected] Mozart ve Deyyuslar / Anthony Burge'is / Çcv.. Aslı Biçvn / U BankastKültür Yayınlan/ 200 i / /«/ say/a SAYFA 3 Bu kitap roman mı? sını yitiren Mozart'ın hüzniinii yanMttıkları içiıı önenılidirler, l>esteeinin yaşamövkiisünü bılmek bu eserleri dinlerkeıı ayrı bir önem ta ijir. TÜRHAN CÜNAY Imtiyaz Sahibi: çağ Pazarlama Gazete Dergi Kitap Basım ve Yayın AŞ'Yi temsllen Cumhurlyet vakfı adına llhan Selcuk ocenel Yayın Yönetmenl: Ibrahim Yıldız Yayın Yönetmeni: Turhan Cünay Sorumlu Müdür MehmetSucu Cörsel Yönetmen: Dilek Akıskalı Baskr Basın Yatınm Sanayil ve ricaret A.ş. Esenboğa YoluANKARA idare Merkezl: Türkocağı cad. No: 3941 Cağaloğlu, 54 334 Istanbul. Tel:(212)512 05 35 Merkez Reklam Cenel Uüdür Yardımcısi: Tülay Mutlu Dölen Reklam Crup Koordinatörü: Funda Turan " Müşteri Temsilcisi: Işıltan Kökdemlr U M H U R İ Y E T K İ T A P KtTAP Anthony Burgess'ın de trajikomik yaşamı eserlerine vansır. Daha bir vasında iken anMozart (,ok sayıda mnıan vtoyunun kah nesinı ve kızkardesini lspanyol gribinden yi ranıanı olmıış bir bıstrcı. Yaşam öyküsii dc tirmesi, 1959 vılınciabevin tümörii teşhisi (bir oktıyuculaıın hcp ilgisini çt'kııii^tir, cn basj yıllık ömrü kaldığını sanarak beş roman ya ta çocıık vaşında konçcrtolar, stnfoniKr zar anıa sonunda İ i vıl daha yaşar) sonucunbestelemesi, tam anlanııyla hi(,bir cğitini al da kansına geliı sağfamak için yazmaya basjmamı^olrnası (tckc^itmcni babası I.eopold laması, alkolik karısının genç sayılacak yaşta olmııştıır) ve onca yctcncğinc rağmcn yokölümii, hep ıomanlaıının arkaik toııunu olu;j sul bir yaşam stirtniiş olması, bir trajcdi kah turıır ve bazıları başyapıt sayılırlar. ranianı gibi ctkiler bizleri. "Mozart ve Deyvuslaı" ku^kusuz Bur Pctcr Schafcr'ın "Amadcııs" oyunu gess'in sevılen yapırlarından biri değil, kitap (1C>7C)) vc daha sonra Milos Forman'ın avtıı çıktıfiında lngiltcte'dc çok olunısuz eleştiriadlı filmi (19S5) bızc Mozart'ı ve Salieri'yi ler almıştı, fakat romanda beiıce çok hoş "K. (,'ok gcni^ kitlclcrc Lamimıştı. 19S>l'dc, Mo550" ba^lıklı bir bolünı yer alıyor. 15 sayfalık zaıt'ın 200. ölüııı yıldönünıü iı^in Anlhony bu kısa bölümde Burgess, Mozart'ın Köchel Burgcss'in yazdığı "Mozart ve Dcvynslar" adlı roman ise beninı hiı,gö ziime çarpınamıştı, son vıllarda çok çevrılen ve vayınılanan Burgess'in kitabını biiyük bir heyecanla aldıııı eli me, aıııa ııe va/ık ki onun ronıanlarından alısık olıltığuııı ladı alatnadını. Ilk başta roman, piyes şek linde vazılmıs ve birbirınden kopufc sahneleı, perdeleı biı luitün sağlayamamış. Mo/art'tan ba^ka, Beethoven, Salieri, Clcrshvvin, Schonberg, aklınıza kim geliiNe karakterler arasında yer alıyor aıııa hiı,biıi eıı sııadan lıalle rinin ötesinegeçcmiyor, basıt ilkoki.il aıibiklopedilerinde bu besteciler hakkındakı bil giler ışığında yazılmı^ sanki. Prokofyev'in Stalin ile aynı gütı ölnıesi, Salieri'nin kıskançlığı, Beethoven'in sağirlığı gibi konulann dısına çıkmamış, müziklerindeki de rinliği es gevnıiş. Aslında bestecilerin (ya da tütn sanatcıların) yaşamöyküleri eserlerinin derinliği sa vesinde anlam kazanır. Orneğın Mozart'ın Paris'tebulun dugıı dönemdc bestelcdiği eserlerin ayrı bir özellıgı var B u k j t a b ı n Burgessin yeteneklerini öne cıkarmadığı kesln. bu yuzden arac (sanat dır, bu eserler Paris'te anne turü) lyl kullanılmadığında amac da eksik kalıyor S AY I 7 19 Blr trq|edi kahramanı