Katalog

Kendimce Denemeler Vedat Günyol Kendimce Denemeler yapıtının önsözünde şöyle demiş: Bas.langic.ta kitabıma Kendı Kendimle başlığını koymuştııın. Kitap denemeler toplamı olduğu için ona Kendimce Denemeler başlığını uygun buldum. însanın kcndindcn çıkması, dostlarına, dünyaya açılması büyük bir çaba ister. O çabayi göze almadan, insan, insan olabilir mi? însan kendi kendisiyle iken, başkalarıyla da birlikte olamaz mı? Sanal yaşamda olsun, gerçekte olsun, ve de özlemde olsun, insan insanla insanlaşır diyorum ULVİYE ALPAY Elimdc Günyol'un son yapıtı Kendimce Denemeler var. l Jsra'nın yapıtını tanıtmak, tanıtma yazısı yazmak öylc kolay bir iş dcğil. Yü rek istcr. Bıına karşın Vedat Günyol'a duyduğum büyük sevgi vc saygı beni yönlendiriyor. Kitabın kapağında zamanında Ara Gülcr'in çektiği fotoğraf var. Yüreğim değerli iotoğrai sanatçısına teşekkür ederken, içtenlikle gülen Günyol'a 'gülüşün hiç solmasın' diyorum. Vedat Günyol KenJimce Denemeler yapıtının önsözünde şöylc demiş: Başiangıcta kitabıma Kendi Kendimle baş lığını Koymııştum. Kitap denemeler toplamı olduğu için ona Kendimce Denemelerbaşlığını uygun buldum. tnsanın kcndindcn çıkması, dostlarına, dünyaya açıl ması büyük bir çaba ister. O çabayı göze almadan, insan, insan olabilir mi? İnsan kendi kendisiyle iken, başkalarıyla da birlikte olamaz mı? Sanal yaşamda olsun, gerçekte olsun, vc de özlemde olsun, insan insanla insanlaşır diyorum insan ne denli çevresine, dünyaya, topluma açılsa da, eninde sonunda, sevdikleri ilc günün belli saatlerinde birlikte olsa da yaşam, insanı yine ve yine kendi kendisiyle burun buruna bırakmıyor mu?... Edebiyatımızın ulıı çınarının, 1940'lardan beri yazın kültür ortamımızın gelişmesine katkıları olmuştur. Çe virilcri, cleştirileri ve denemeleriyle bu birikimin zenginleşmesini sağlayan ıısta bir kalem Vedat Günyol. Aynı zamanda insanın kendi başına bir değer olduğunu savıınan aydınlanmacı, dıişün, yazın adamı. Vedat Günyol'un dencmclcrini okuyup da kendini bulmayan ya da bu an latım içinde duygıı ve düşüncelerini tartıııayan var nııdır aeaba? Heptnızt Çağırıyortnrı adlı denemesiyle başlamış kitabına Günyol. / liçhir mülküm yok 7,a)nandan baska Süreyya Berte'nin bu dizeleri benim yaşantımı özetliyor, diyor, değerli yazaı Vedat Günyol ve sözlerini sürdürüyor. Evet, bugüne dck hiçbir mülküm olma dı. Beni 92 (doksan iki) yaşıma taşıyan zamandan başka. Ben bu zamanla öz deşmiş durumdayım, her ne kadar sözüSAYFA 10 Vedat Günyol aydınlatmaya devam ediyor mi ettiğim zaman kimi kcz benliğimi elinıden alıp beni yüzüstü bırakıyorsa di:a. Vedat Günvol'un yaşamına kısacık bir göz atarsak; yatırımını insana ve insancıl değerlere yapmış olduğunu görürüz. Günyol'un, tapınağı, düşünsel yolu ol muş. O bir kültür adamı olduğu denli, gerçek bir dost. insanı dinleyen, insanı anlayan, diyeeeğini yiizüne söyleyen, avcundakini insa na yatıran bir bilgc. Günyol'un her zaman diriliğini koruyan düşünsel yanı, ya şamı boyunca tüm bcnliğinin gcrcksinmeleıini doyurmaya yönelik davranışla ra itmiştir yazarı. Bugüne değin ilkesi hiimanist düşüncenin yolunda üerlemek olan ve hiçbir gücün geri adım attırtamayacağı yetkin, güzel bir insan Günyol. Yaşama gücünü vc tutkularını ayakta tutan da, zaten ondaki çalışma isteği de ğil mi? Kendimce Denemeler üç bölümde toplanmış, yiiz üç denemeden oluşan bir yapıt. Yazarın her bir denemesi, okurunu çevresinde oluşan olaylarla yüzleşmeye çağırıyor. Yaşaya Yasaya Yaslanmak: Yaşamak, "Bir ağaç gıhı tek ve hür" diyor Nâzım Hikmet. Ağaçlar yaşıyor. Yüz, bilcmcdin iki üç yüzyıl, ama sonunda tekliğine bağ lı hürlüğü ile kuruyııp gidiyor, doğa yasasının acımasızlığında. Sevgili Vedat Günyol, yaşadım yaşamasına, ama nasıl vaşadım, dive soıgulamış kendini. Ben, bugüne dek vaşadım yaşamasına, ama çoğu kez bir ot gibi az kez de yeşeren bir ot gibi. Yeşeren ot gibi yaşamak, insan olma nın yabana atılmaz, onsuz olunmaz bir koşulu değil mi? Oscar Wilde'ın "sevmek, insanın kendini asmasıdır" sözüvle sürdürürken, insanlık adına da ne gii zel mesaj veriyor Vedat Günyol. Ben bugün, yaşamanın üretmeyle ve scvgiyle eşanlamlı olduğu düsünccsinden yola çıkarak, herkese bu uoğrultuda yaşayın, diyor, yaşama selam çakıyorum. Vedat Günyol'un yaşamla bir sorunu yok elbet, ama yaşama değgin karnını ağrıtan nedenler var. Hiçbir şey üı etmeden ot gibi yaşamak, aklı başında hiç kimsenin yaşam kuralı olamaz. Olamaz diyorum ya, oluyor. Eğitimden yoksun köylerimizi, kentlerimizin insanları, akıl hoealığı yapan çıkarcı insanların güdü münde yaşayıp duruyorlar. Buna yaşamak denebilirse. Üstiinliik Altınlık: adına da sevgili Vedat Günvol şunları söylüyor. Dünyamı za şöyle bir bakıyorum da, kendi kendime, kim üstün, kim altındır diye düşü nüyorum, bir karara varamadan. Bu açıdan yola çıkınca, şah, şeyh, meyh diye bildiğimiz insanların hepsinin de, doğa yapısı, toplıım içeriği bakımından, kıl payı birbirinden üstün olmadığını görüyoruın. Tüm insanlar, büyük küçük, na ralı parasız, afralı tafralı, nep avnı yolun yolcusu, ölümün yavuklusu ve da hü ğurJu benimle Sevvileri Acıtarı Tanrıyı bile" kümlüsü değilleı mi?Bıı bakımdan, kinıse kinıseden üstün değildır diyorum. Her bir insan ana nıhmindeyken de, rahiınden çıktığmda da, ınsanlığa fırlatilnıış bir varatıktır, dalıa doğrusu bir yara tık tohumudur. Şair Ibrahim Yıldız'ın dizeleriyle de pekiştirmiş sözlerini. "Her $eyi anam do Murathan 95 adlı yapıtında çeşitli konıılara yctki vc içrenlikle tleğinen yazıları arasında, "Gençlik ve C.insellik " adlı ya zısındaki saptamaları ilgimi çektı, ılivor. tkiyüzlülüğün egenıeıı olduğu dünya mızda, doğnı bildiğini tlobra dobra tlile getirme vüreklıliğini herkese ibret ol sun diye yılmadan söylemcsine merhaba (iiyor ve cinsellik üstüne şu saptamasını kararınıza emanet ediyorum: "lnsanların birbirlerini dil, din, ırk, sınıfayrımı gözetmek.sızın sevebtldtklerı gibi cinsiyet ayrınıı gözetmeksizin de sevebilecekleri gimlerın gelecejline iıiıinıyorıım " Vedat Günyol, gençliğin ataıdamaıı nın kırklarda başlayarak, bilinçlene bi linçlene gelişip atmava başladığını, an cak, o yaşlarda, toyluktan çıkıp, lıaııya yı konyayı anladıktan sonra, gerıye dönülmezcesine katı bir yaşam kuıalının egemenliğinden de söz etmiş. Yazar, Ben kırkyaşlarda duyıımsanan, o "gençligim eyvah" teranesini hiçe sayıp, yaşlanma kaygısını bir vana atıp hep ileriye dönük bir yaşam tutkusıına bel bağJadım, divor. Kendimce Denemeler, birdcnız feneri gibi çakarak okurun yolunu aydınlatmakla kalmıyor, bir dil şölcni dc sııntıyor. Bcnzetmc ycrindeyse "Büyük usta'nın at'lan onlar. Sözcükler... Kimi adcta, kimi rahvan, kimi tırısa kalkar, kimi dört nala. Şahlandıklannda yeı ye rinden oynar sanki. Kimi coşkulu, hırçın, dikbaşlı. Kimi uysal, dingin, duygulu. Büyük usta, istediği gibi, özgüıce koşturur sözcüklerini. Onlarda binıcilcrine göre eşinirler. "Urkek at'tan, korkak in sandan yarar gclrnez." Düşünüyorum Oyleyse Yokum, kitabın ikinci bölümü yazarın Atatiırk Tiırkiycsi üzerine bir ic dökmesi, denemesiyle başlıyor. Değerli yazarın çoğu denemelerinde Bu yaşam bilgesi, us gücünü ve bedeni birlikte elc alan, sağlıklı, çok boyutlu ve varsıl bir yaşam anlayışını yıllardır okurlarıyla paylaşıyor. Günyol'un yapıtlarında insanı temel alan, lclasik tîeğer lertle uyumluluk, çağdaş insansal bilimin vurgulanması ner zaman öne çıkıyor. lşte tüm bu ayrıcalığı icine sindirmiş Vedat (îünyol, (iaha nice yıllar okurlanyla, dostlarıyla bu ayrıcalığl, ve güzelliği paylaşmasını diliyorum. Kendimce Denemeler'i okurken Vedat Gıinyol'un bunca birikiminin içinde yalnızhga düştüğünü de görüyorum. Sanki yalııızlık Vedat Günyol'a niç ilişmez gibi geliyor, onca bilgi ve birikim içinde eıir gidcr yalnızlık sanıyor insan. ()ysa hümanist değerlerine sıkı sıkı bağlı biri Cîünyol. Insani öğeleriyle öylesine örülü. Denemelerinin içinde Günyol'un yalnızlığını pek çok yerde seçiyor olmam canımı açıtsa da bunıın da vazgeçilmez değerlerimizden biri olduğunun ayrımındayım elbet. Bakalım ueğerli yazar yalnızlık için ne demiş. Yalnızlık: Saat akşamın dokuzu. Radvoda Paganini çalıyor. Ben Ali Abbas'ı bekliyorum. Ouama göz gezdiriyorum. Dört bir yanım kitap. Kitaplar rcsimlerlc sarmaş dolaş. Böyle mutluyum desem yalan olmaz. Bu evde geceleri yapayalnızım. 1 lep ür küntü içindeyim. Günyol, yalnızlığa yazgılıyim, desede Uzülmüyorıım. Yaşamı bu yanıyla olduğu gibi kabul ediyorum çünkü, demiş. Günyol'un az ve öz konuştuğunu tüm dostları bilir. lşte ÇalÇenecılık denemesi de zaten bunu vurguluyor bize. Bu sö/.iı çocukluğumdan beri hep yineler dururunı. I'ransızcada şöyle bir deyiş var: Parler, pour ne rıen dıre. Bunıın Türkçesi 'ipe sapa gelir hiçbir şey söylemcdcn konuşup durmak' tır. l'ürkçede de şöyle bir deyim var, bilirsiniz: Boş şişe çok öter. Yazar, çok vc boş konuşan insanların çokluğundan söz ederken, Karşılarında benim gibi, saygı dışına çıkmadan, maval dinlemeye yetkin enayi bulunca, konuş Allah konuş, içlerini dökerler. Adam söz ishaline tutulmuş, özel yasamının karanlık dchlizlcrinden yola çıkıp, seks deneyimlerinin aynntılarıyla kaıa şişirmeye baş koymuş, anlat anlat, bitmez tükcnmez zırıltılarına seni tanık etmek ister. Yazar Yunus Emre'nin şu deyişiyle özetlemiş nc diyeceğini: Az söz insan yüküdür Çok söz hayvan yüküdür Gençlik Dcdigimiz: Gençlik deyince, ilktcn akla cinsellik geliyor bir bakıma, lıatta çok bakıma. Vedat Günyol çok bcğendiği yazar Murathan Mungan ın, lumsal Aklın Hareketi D Mehmet UYSAL ÜŞÜNCENİN UŞUNCESI GENEL DAĞITIM KASTAŞ YAYINEVİ Tel : 0212 520 59 70 Fax: 0212 511 36 68 S A YI 7 13 C U M H U R İ Y E T K İ T A P