Katalog

Aşk Boyu Sürgün FAHRETTİN KOYUNCU aklı çıkmak yargılarındd yanıl mdmış olmdk sevındıriyor ınsa nı Ahmet Gunbaş'ın Sulardan Sonra adlı şıır kıtabı ıçın Cumhuriyet Kitap ta (Sayı 526) şunldri yazmıştım Sulardan Sonra, farklı boşlukları yok layan, farklı kanallan deneyen bır Ah met (,unbas kıtabı l iayata daır her şey var Sulardan Sonra da A$k var, oztem var ofke var, bır de Izmır var tabıı " Ahmet Gunbaş'ın beşıntı şur kıtabı Aşk Boyu Surgun'u okuyunca Gun baş ın şıırlerıyle ılgılı olarak yukarıda soyledıİderımde yanılmadığımı bır kez daha gordum Ajk Boyu Surgun, "Kul Yağmuru", "AŞK Boyu Surgun" ve "Portreler ve Ya nılsamaldr" bdşlıklı uç bolume ayrılmış "Kul Yağmuru" bolumundekı bazı şı ırlerde Gunbaş, hayatımızı, ruh dunya mızı dennden etkıleyen kımı sarsıntıla rı şıırleştırıyor, dcıları şıırle sararak sa ğaltmaya çdlışıyor Bunu yaparken bazen ofke one çıkı yor, bazen de huzun ve çaresızlık Ha yatımızı/hayatldrı darmdddğın eden 17 Ağustos 1999 depremının kalın tortusu şnre duşuyor, dızele^ıyor Gunbdş'ın sozcuklerıyle 'Kent Olusu"nden dıze "ler H "Aşk Boyu Sur gun" bolumunde dığer şurlerın yanın dd en uzunu beş en kısdsı ıkı dızelık on kısdşıırvdr Gunbaş bu kısa şıırlerde de çok başardı Adeta, "Kısa şıır, şurın de ddmıtıfmışıdır" so zunu kdnıtldmdk ıçın yazmış kısa şıır lerı "Şıırşeker" adlı şıır, kolay kolay dı lımden duşmevecek Onca sekerı nerden bulayım ( otuklar şnnmden alın" Kıtabın uçuncu bolumu Portreler ve Ydnılsamalar" başlığını taşıyor Bu bo lumdekı şıırlerde nuzun dıkkatı çekıyor Koyu bır huzne bazen ofke, bazen çare sızlık, bazen de ozlem, ydd etme karışı yor Duyguldr harmanıyla orulu şıırler nepsı Işte "Ey Insan" adlı şıırden dıze ler Alkıslarla kışlıyorsun kışkıslanıadan hırılerı liızla aktyorsun toprağa lutabılene aşkolsun" Bu dızelerde, duygularla bırlıkte şur dekı ses de kendını gosterıvor Gunbaş'ın urettığı bıleşık sozcuklerın de Aşk Boyu Surgun'dekı şurlere onem lı bır katkısı var O sozcuklerden bazıla rı şunlar "olukent, ağrılıyeşü, kabılekulu, duş sıcağı, ucuzınsanlık, yurekkentı, kuşevı, balkonfener, salkımçocuk, zorulke, go kağacı Bu soztukler dılı ve şurı çoğdltmaya, ınceltmeye ydrıyor Son olarak şunlar soylenebılır Aşk Boyu Surgun, dırı sozcuklerle yazılmış duru şıırler kıtabıdır Okur, Aşk Boyu Surgun'de hayatın kuytularında da gezı nebılır, orta yerınde de Yolcu olan Ken dısı • "Kent oldu Bıttun ktvrımlanyla çekıldık hayattan (joçtu ne varsa yarım yamalak tutundug'umuz El surulmedık sevdalar bıraktık şatrlere Aymaz bır ağustostu kucağında durduğumuz" Kosova'dakı korkunç ama her savaş gıbı anlamsız ve sdah tuccarlarını keyır lendıren savaşı yureğınde duyumsayan Gunbaş, "Kusova" adlı şıınnı şu dızeler le noktalıyor Doğrul yerınden ey bezgtn ınsan Çunku anayett gordun" Şaır, ınsanı, tnsanlığı uyarıp savaşı la netlese de hamamda ve tasta değışıklık olmuyor galıba Insanoğlu nıce cindyetı gorse de ıçındekı "oldurme uru"nu yok edemıyor Gunbdş, "Zonguldak Denınce" adlı şıırde uçluk bıçımını kullanıyor ve olum le randevusu bellı olmayan Zonguldak'ı, komuru, emeğı şıırleştırıyor 'Yeraltt gurbetıdtr dığer adı Gençlığı lavrulan çocukluğun Komur karasından bayramlıg'ı" Kıtaba ddını veren "Aşk Boyu Sur gun" bolumundekı şıırlerde, sozun ıb resı lırı/mı gosterıyor Bu, otekı bolum lerde lırızm yok, anlamına gelmez elbet Ancak "Aşk Boyu Surgun"dekı şııler ınsdnın en masıım, en coşkulu, doldyısıy la en ınsanı yanını/yanlarını dıllendıraı ğı ıçın oncekı bolumdekı şıırlerden fark lıdır 'Sdlkım Sdçak" şıırınden şu alıntı, soylcdıklerımı ozetlıyor ' Bulduğum en son yeşılı gıyındım ozt nlc Lflatun koprulerın bastnda Uıs kakış Yol açıyorum ıslak guluşunun sesıne" SAYFA 16 nın gunumuze dek vdptığı volculuk an ldtılıvor ve bu sureç ıçınde Beethoven ın yaşddıöı donemden gunumuze, molekuler bılımın muzıöın ve kışısel dramların ovkulerı dktarılıyor Paternıtı ıse benzer bıçımde kurguladığı 'Eıns teın ın Beynı' adlı romanında, unlu fızık (,ının gunumuze dek korunan beynının yolculuğunu aktarıyor Her ıkı roman da, zıhınsel gucunun sınırlarını zorlayan ınsanoğlunu ve tum bu zıhınsel edımle rın yanıbaşındd gelışen kışısel trajedıle rı ırdelemesı ausından, oldukçd ılgınç dnldtı duzeneklerıne sahıp Lııdwıg van Beethoven ı herkes, bu yuk bır mu/ık dehası olardk bılır Bu un lu besteunın vaşamı bırçokları ıçın son deıece ılgınçtır Neredeyse tum yaşdmı boyunca hastalıklarla mucddele etmış olan Beethoven, son gunlerınde gıderek sağırlaşır Hastalıkları onu ıyıce perışan edeı Fakat dehasından hıçbır şey yıtır mez Belkı de kendısıne evrensel bır un ka zandıran nıtelığı ışte budur Martın Russell'ın kalemınden çıkan 'Beethoven'ın Saçı' ddlı roman, yalnızca gorunurde bır tutam saçın çevresınde gelışen tuhaf oy kulerden oluşmuyor Beethoven'ın yaşa dığı donemın sanat dunyasını, otekı bes tecılerı, Ikıncı Dunya Savaşı'nın ınsan lık dışı eylemlerını, Yahudıfer'ın kaçışı nı da, surukleyıu bır kurguyla anlatmdk tadır 'Beethoven'ın Saçı', son gunlerde yazılan bıyografık ve tarıhı romanlar ıçınde, konu aldığı donemı buyuk bır ustdlıkld ışleyen dz sayıda yapıttdn bırı olma ozellığını tdşıyor Ludwıg vdn Beethoven, 1827 yılında olum doşeğınde yatarken, genç bır mu zısyen olan Ferdınand Hıller, buyuk bestecıye son gorevını yerıne getırmek tedır O gunlerde, olen kışının bır anısı olarak başından bır tutam saç alınırdı ve Hıller de Beethoven olduğunde boyle yaptı Beethoven'ın gomulduğu gun, unlu bestecının başı, saçından bır tutam saç dlmak ısteyen hayranlarının talanına uğramıştı Bu, onun muzığını duyanların, ondan ne kadar etkılendıklerını gostermektedır Bu saç tutamı, bır yuzyü boyunca Hıller aılesının en değerlı var lığı olarak korundu Pakat saç tutamı, her nasılsa, Nazıler'ın ele geçırdığı Danımarka'dakı Gılleleje kentıne geldı Ikınu Dunya Savaşı'nın en karanlık gunlerınde, bu saç tutamı, olabıldığın ce fazla Yahudı'nın yaşamını kurtarmak ıçın çabalayan Kay Premmıng adında bır doktora verıldı Fremmıng'ın olu munden sonra saç tutamını kızı sahıp lendı ve bu saç tutamını 1994 yılında bır açık arttırmada satışa çıkartmak zorun da kaldı Saçı dlanldr, en son teknolojıyı ve ge netık bılımını kulldnarak, Beethoven'ın gercek olum nedenını bulmaya çalıştılar Ilk Kez bu kıtdptd açıklanan sonuçlar son derece şaşırtıcıdır ve dunvanın gor duğu en buyuk mıızık ustdsının herkes ten soyutldnmış bır ydşdm surduğunu gozler onune sermektedır Mıchael Patemıtı'nın 'Eınsteın'ın Beynı' adlı romanında da, benzer bır kurgu ızlenerek olay orgusu Eınsteın'ın olumunden sonra çıkartıldn ve yıne bır kdlıt ışlevı kdzanan beynı çevresınde ge lışır Lınsteın 1955 yılında Prınteton da olduğunde, Dr Fhomas Harvey, dâhı olaraKanılan unlu bılım adamınınotop sısını ydpmış ve bu ışlem sırdsında Eıns teın'ın bevnını çıkartmıştı Dr Harvey daha sonra, bu bevnı kendı elınde tııt muş ve korumuştıı Ilgınç bıçımde Eınsteın'ın go/ doktoı ıı da bu otopsı sı rasındd bılım addmının gozlerını dlmıs tı Beethoven ın olumunde anı olatdk kesılen sdçları Lınsteın ın avnı drruçld çıkartılan organlaıı1 Bııbıııne oldukça koşut fdkdt bır o kdddr da karşıt olan bu ıkı yakldşım değer verdığımiz ınsanların olumlerının drdınddn sergıledığımı/ psı koloıık tutum ve ddvrdnışlarımızın bır açıklaması olabılır mP Bu, belkı de ger çekten uzerınde duşunulmesı gerelcen bır konu YazdrPdternıtı'nın 'Eınsteın ın Beynı adlı romdnındd vdptıklarına gerı done lım Unlu Hdrper's Bazadr deıgısınde bu konuyld ılgılı bır ırukdlesı çıktığında, Paternıtı odullendırılmış ve ovguleı al mıştı Yazar claha sonra bu konudakı draştırmdlarını genışletmış ve bu ılgınç konuyu romanldştırmış Romdnddkı kdhrdmdnla çoğu kez benzer olayları yd şdmış Eınsteın'ın bevnı onun çok ılgısını çekmış ve yılldr once otopsıyı vdpdn Dr Harvey'ı bulmaya karar vermış Dr Har vev'ın karıyerı, Eınsteın ın beynını al dıktan sonrd buvuk olçude kotuye gıt meye bdşlamış ve kendı koşesınde çekıl gın bır yaşam surer olmuş Romandakı başkahraman da, arabasına dtldyıp on ce Dr Harvey'ı buluyor ve sonra dd dok torla bırlıkte, arabayla bır Amerıka tu runa çıkıyor Elbette kı arabada başka bır dostları dahd var Eınsteın'ın beynı, tum o baş dondurucu duşuncelerı ve kurdmldrı ıçeren beyın1 Bu ılgınç yol culuk, Eınsteın ın Calıfornıa'da yaşayan torununa kadar surer Eınsteın'ın Bevnı, sıradan bır gezı guncesınden farklı olarak, baş kahrama nın yaşamındakı onemlı bır donum nok tasında, yaşamını anlamlandırmayd çd lıştığı gunlerde, sıradışı bır şeyler yap mak adına, Amerıka'da Eınsteın'ın bey nı ıle dolaşmaya çıkan, arayış ıçındekı bır benlığın oykusu Beethoven'ın Sa çı'ndd olduğu gıbı, bu romandd dd zd mansal gerıaonumler sayesınde, okurldr unlu bılım adamı Albert Eınsteın'ın, ozel yaşantısı ıle ılgılı bılınmeyen yon lerını de oğrenmış oluyor Eınsteının dağınıkhlığı ve pasaklılığı, kadınlarla olan ılışkılerı, akademık dunyada ydŞd dığı ılgınç olaylar, romana serpıştırılmış renklı ılgı odakları Pekı gerek Beethoven'ın saçının, ge rek Eınsteın'ın beynının bu zaırun ıçın dekı yolculukları çevresınde gelışen oy 3 kulerının ışlevı, anlamı ne olabılır Amaç, bu kalıtların sahıplerı olan deha larınyaşamlarına ışık tutmdk mı yalnız ca? Yoksa ılgınç tarıhı romanlar mı yaz mak> 'Eınsteın ın Beynı'nın yazdrı Mıc hael Paternıtı, bu konuyu nasıl ve neden seçtığını soyle anlatıyor "Bu konuyla neden ılgılendığımı ben de kendıme çok sordum Oncelıkle, Eınsteın benım ku şağım ıçın bır peygamberdı Bılımsel alandd kendınce bır mdnıfesto ydyınld mıştı ve evrenı kenduıce yenıden tdnım lamıştı Onun beynı, dının ve bılımın buluştuğu bır teknevdı " 'Beethoven ın Saçı nın yazarı Russel Martın de, romanını yazarken benzer amaçlar gutmuş olmalıydı Unlu beste cının olumu sırdsındd kesılen bır saç buklesının, zaman ıçmde yaptığı yolcu luk yalnızca bestecının bu dunyada bı raktığı ızlerın ve etkının bır oykusu de ğıl, aynı zamdndd bugunle ıç ıçe oldn ın sdnlıîc tarıhının de bır ızleğını oluş turuyor • Einstein'ın Beyni / Mıcbael Paternıtı /Çevıren Vtku llban ( o^kunoğlu / Bılgı Kultur Sanat Yayınları / 25ü s Beethoven'ın Saçı / Rus\tl Martın / Çevıren Aysın Vıaınlı / Bılge Kultur Sanat yaytnı / 222 s CUMHURİYET KİTAP SAYI 633 Sıradışı şeyler Son görev ^ıtr/Bılgı Yayınevı Aşk Boyu Surgun / Ahmet Gunbaş/ Iki roman GÖKÇEN EZBER G unumuzde bırçok okur tarafın dan ılgıyle okunan tarıhı roman ldrın buvusu, sonsuzluğa ımzası nı atmış geçmıştekı dehaların ılgınç bı yografılerı ıle bırleşınce, ortaya 'kalıt ro manlar' olarak adlandırılabılecek, tarıh sellığın ve bıreylerın geçmış yaşantıları nın bır ardVd geldığı yenı bır tur ortdyd tıkıyor Russell Martın'ın 'Beethoven'ın Saçı ve Mıchael Patemıtı'nın 'Eınste ın'ın Beynı' ddını taşıyan ve Bılge Kul tur Sdndt Yayınları tarafından yayımla nan ıkı romanı, 'kdlıt roman' adını vere bıleteğımız bu kdtegorıye sokabılırız Her ıkı romanda da yaratıulığın ve ııs tun dehanın son sınırlarınd ulaşmış un lu bırının yaşamı eksen olarak dlınmış Russell Martın ın romanındd unlu bır bestecı Ludwıg vdn Beethoven ın oldu ğunde bdşından kesılen bır saç buklesı