Katalog

lıklı başlamaya yatlun ozelhklerıyle 7 urk yıtmaz'ın yapıtında vaşdmın ta kendısı gı oı durmaktadır rısklı heyecanlı ve za lım, kıırallaıı olan ancak, kurallara uyul duöundd bıle dışında kalma rıskj taşıyan, dana şanslı olanın oncelıklı başladığı, an cak şans etkenının büe her zaman yeter h olmadığı, hıçbır zaman tumuyle hesap lanamayan Sezd Pakcrve Muruvvet I urkyılmaz ın sergı genelınden avnlan ortuk anlamları ye&leyen çalışmdlarının çağdaş ınsanın baktığında kendısını gorebıleceğı bır ay na gıbı ışlev gorduğu soylenebdır Bugu nun homeless'ı ne şıır gereksınmektedır, ne de melek gıbı bır kadın, ona gereken herhangı bır rehber değıldır Yıyecek, sı cak bır kafede bır fıncan kahve, barına cak bır evdır gereksındığı Herkesın po tansıyel bır homeless olduğu rısk toplu mıında, oynanan oyunlar bıle cehennem sı yaşamın eğretılemesı değıl mıdır^ Bu gunun evsız Darksızının, kafedekı 195O'lı yıllara aıt bır pıyango ahşının (Double Chance) ıddıa ettığı gıbı, ustelık de "çıf te" şansı var mıdırr1 Bıvodengenın bozul masından ışsızlığe, çarpık eğıtım sıste mınden ennasyona, yukselen mıllıyetçı lıkten F tıpı cezaevıne karşı çıkanların va tan haını ılan edılmelenne u/anan bır ska layı goz onune aldığımızda Paker'tn ve Turkyılmaz'm çalışmalarının hıç de "aşı rı yorum" olmadığı bııgıın kazandığımız mesafeden çok dana rahat algılanmaktadır" Tüm yapıtları ardı ardına yayımlanıyor Şiirden öykiiye Sıikran Kurdakul Şukran Kurdakul'un tum kitaplarının yenı basımları Evrensel Basım Yayın'ca yapılmakta. "Toplu Şıırler" dizısınde yeniden basılan altı kitap; Nıce Kaygılardan Sonra, Acılar Dönemi, Bır Yürekten Bır Yaşamdan, Ökselerin Yöresinde, Ölumsuzlerle, Ihtiyar Yüzyıla adlarını taşıyor Toplu Oykuler'ın ılk cildinde Tanığın Bıri ve Beyaz Yakalılar; ikınci cildinde Kurtuluştan Sonra ve Onların Çocukları yer alıyor. ONER YAĞCI ucunuz varsa sızın/ Soz .cuğıı tutuklayın / Oğren cı,Tcıtap turkçe/ Ln gu zel kavrdmı dılımın/ ozgurluğunu tutukla yın/ Gucunu/ varsa artık/ Usumu tutukla yın / Gucunuz varsa sı?ın/ Olumu tııtuk (ayın " (Şukran Kurdakul, Ağıt Değıl şırın den ) PLN Yazarlar Derneğı'nın onensı vc UNLSCO'nunondyıyldbeşyıldırtumdun yada duzenlenen Dunva Şıır Gunu "2002 Şıır Buyuk Odulu" Şukran Kurdakul'a ve rıldı Bu odul, geçtığımız yıllarda 50 Sanat Yılı'nı ve 70 Yaşı'nı coşkuyla kutlayan Şuk ran Kurdakul'un 75 yaşına da armağan ol du Ikı yıl once 19 TUYAP Istanbuf Kıtap Fuarı'nın "onur konuğu" olan Şukran Kur dakul, edebıydtımızdd kararlılığm, dıren cın, edebıyatın yaşamla butunleşmesının gunumu/cîekı değerlı sımgelerınden bıri Şukran Kurdakul deyınce akla, yaşamın edebıyatla guzelleştırılmesı, edebıyatçımn yaşamdan sorumluluk duvmdsı gefır Şukran Kurdakul ıçın ılk soylcnccek şey onun bır "kararlılık ve dırenç anıtı oldu ğudur, yaşamıyla ve yurcğıyle dırenen bır anıt, dusunceferı doğrultusunda yaşayan, duşuncelerınden odun vermeyen, duşuncelerının eyleme ve yaşama geçırılmesı ıçın orgutlu savaşımlarla dolu bır anıt Bu anıt acıyla, dırençle, sevgıyle, coşkuyla ve bılınç le yukselen bır anıttır Bu anıtı tanımak ıçın, genç yazarların, şaırlenn ornek alması gere ken yaşamından yola çıkmak en doğru yol dur Bu dırenç ve kararlılık anıtının, bu şa ırlığı, oykuculuğu, edebıyat tarıhçılığı ağır basan bır yaşam ustasının kımlığıne baktı ğımızda gorduöumu? şunlardır 1927 doğumlu Şukran Kurdakul Attılâ llhan'ın "Kırk Karanlığı" dedığı gunlerde yıne onun deyışıyle "Pedaıler Mangası nın bır genç savaşçısıolarak henu7 19yaşınday ken (1946'da) TCK'nın unlu 142 madde sınden tutuklanır 142 madde bılındığı gı bı Turkıye solcularının on yıllarca başına bela olan bır maddeydı, "komunızm propa gandası" olarak bılınırdı, duşuncc ve du şunceyı aktarma ozgurluğunun savunucu su olan solcuların başında "demoklesın kı lıcı" gıbı dururdu hep Kurdakul'un bu tu tuklanması belkı de yarım yuzyıllık bır onur ve dırenmenın habercısıdır Bır yıl sonra tahhyeedılırveoğrencısıolduğu Izmır Kar şıyaka Lısesınden Bakanlık kararıyla çıkd rılır CıcnçKurdakul'un Mahpushanesak sılarındakı baharı benden sor' dedığı bu yaşamındakı /orluklar baş f 'iınlt ı dt n sonra zorbalıkla savaştır bu aynı ar Zorlukla ve /amanda 1948 den 1950yekadaı Maraş 'surgun aldyı ndddskeıdır 1953 te 141 maddeden vargıldiııı vt 1955 e kadar Harbıye ceza evınde tutuklu kalır Acıldrın sutuyle bu yuttuğu umutlar/ Mahpııshane avlularında boy verır der (1956 da akldnır ) 1951 1952 yıllarındakı Yervu/u (15 gunluk, 11 sayı) vc 1952 53 yılJdnndakı Berdber (15 gunluk 9 sayı) dergılerıvle başlayan dcrgı cılık de va/geçılıne/ bır tutkusudur onun 1957 80 arasında çıkardıgı Yelken (58 62 drdsı vonetıcılık) 1962 64 arasındd sahıbı vevd/ı ışlctı muduruolduğu Ataç (aylık 30 sayı) 1964 tc çıkardıgı ekonomık toplum sal sıvdsal araştırmalar dergısı "Lylem' ıle suren dergıcılığımn y.ını sıra 1962 de kur dııgu kulturumuzeonlarcd kıtap armagan eden Ataç Ydyınevı ıle de yayıncılık vaşamı vardıı Kurdakul un Bunlara, Fan gazete sındekıgeceduzeltmenlıgını Sosyalıst Kul tur Ansıklopedısı (1978 80) Genel Yayın Yonetmenlığını ve Selmd Kurdakul'laevlı lığını eklersek Kurdakul un yaşamının bır bolumunu ıvetlemış olurıı/ Kurdakul un yjşamını anlamada bu o/etleme yetme/ elbette Rır başka açıdan baktığımızdd onun orgutçuluğunu goru ru/ Onun orgutçu bır edcoıyat adamı ola ıak tanınmasının başlangıcı 1964 te Furkıye tşçı Partısı (IİP) uyelı^ıyledır tkı yıl sonra paıtının Balıkesır ıl bdskdnlığınd ve Ge nel Yonetım Kurıılu veoek uyelıgıne, ar dından da 1967de Merkez Yurutme uye lıgıne secılır Orgutçuluğunu edebıyat or gutlerınde surdurur ve 1964te I urk Lde bıyatçılar Bırlığı Cjenel Sekreterlığı ne seçı lır 1976dan sonra, I urkıye Yazarlar Sen dıkası (I'YS) ıkıncı başkanıdır ve 12 Lylul donemınde yıne 141 maddeden TYS da vasından yargılanır PtN Yazarlar Derneğı nın kuruculugu (1988), ıkıncı başkanlığı ve genel başkanlı ğı (1991 1997 arasındd), Nâzım Hıkmet KulturveSdnat Vdkfıyonetıcılığı, 1995'ten ıtıbaren Ozerk Sanat Konseyı ıle Ulusal Sa nat Kurulu'nun da kuruculuğu ve ılk baş kanlığı da Kurdakul'un yaşamının done meçlerındendır Şukran Kurdakul'un yaşamında suren yalnızca bunlar değıl elbette Oncelıkle bır şaır yaşamı vardıı onun Ustelık, şure çok erken yaşta başlar 15 yaşındayken Yedı gun dergtsınde T aruk Nafız Çamlıbel'ın yonettıfiı genç şaırler koşesınde ve Yarım Ay, r ıkırler dergılerınde sıırlen yayımlanır Şı ırlerının bu ıkı dergıde vayımlanması genç Kurdakul u heveslendırır, cesaretlendırır ve 1943 te 16yaşınddbırlıseoğrencısıyken Tomurcuk adlı ılk şıır kıtabını çıkdrır Ol çulu, uyaklı, duygusal şıır denemelerıdır bunlar "Hasret acısıyla ıçım urperır" der orneğın O yıl tanıdığı "Istanbul" ve Servetı Fu nun Uyanış dergılerının yanı sıra donemın solcu ya/arlarının, saırlerının çıkardığı " Yuruyu% dergısını de ızlemeye başlama sı, Nâ/ım Hıkmet'ın şıırlerıyle karşılaşma sı ve kıtaplarını okuması "Garıp" dkımı dı şında bır baska yenılığın dahd olduğunu oğretır Kurdakul a Bu yenı buluşmalar Kurddkul un genç kafasındakı değışımı hız Kındırır lçındc "memnunum buhayattan/ fd geçtığım sokak/ Kuçuk çocuklarla dolu camı dvlusu/ Yıne orava buraya çarparak/ Dokuluyoı su gıbı duygusal ve kaygılar la dolu çocukca dı/elerın yer aldığı 'Zevk lcıın ve HulyalarınŞıııleır (1944)adlııkın cı şıır kıtabınıertcsı yıl çıkarır Kendısı, yıl lar ve yıllar sonra Bu ıkıncı kıtabımda, bugun de 'ne ıyı etmışım de yazmışım de dığım kımı parçalar var " der (Alpay Kaba calı ıle soylesı, ( umhunyet Kıtdp, 2 Kasım 2000) Bu daım aynı zamanda onun çağdaş edebıyatımızın kapılarınddn bakmava bas lamasıdır Sonra hapıshane deneyımının de verdığı şıırdekı drdyışıvld Na/ıml Iıkmet ın soylemıne yakın dı/eleı kıırar Anıa o/gıın bır şaıı elkıleıden kuıtubnak /orundadır ve bundan kurtulmak ıçın çok /orlandığını soyler kendısı Suıgun alayında askcıkcn Mıllı Lğıtım Bakanlığı Kldsıklerı ve dıvan şı ırının yanında askerlıkten sonra tıyatro yap mak ıstıyorum dıyerek konsevatuvarın tı yatrodızısını.okur Askerlık donuşıı "şdiı lığe en ydkın olan bır ış bulma olanaklarını /orlar " Şııre yeniden vogunlaşması 195O'lı yılld rın başındadır Bu donem ya/dığı şıırlerın çoğıı ıçıne sınen bır yapıda degndıı Daha sonrd, bu şıırlerı ıçım, tonlunısal duydrlı lıkları olan dızclerın yer aldığı şurlerde ken dı sesını bulduğu soylenınce çok sevınır Cezaevı yıllarındakı çalışmalarının bıı kıs mı "Gıderdydk ta (1956) yer alır "Karanlıkta Aydınlık Duşunceler dırbu kıtabındakı şıırler "Bu uzıın kaybolmaldr gecesınde/ Sen vdrsın, ben varım, ozlemm var / Karanlıkta aydınlık duşunceler ıçın de " Şıır sankı ozgurluk doğa, dostluk, sevgı ozlemıyle kuşatılmıştır ve bu kuşatma ya karşı bır dırenış boyvermektedır surek lı "Kapadı penceremı kdranlıkldrın sısı/ Gozlerıne kapanan butun kdpılar/ Kork muş, sınmış bır msanı goremedı sende/ tş te tukenmedık, ışte yıtırmedık kendımızı ' Umut ve sabırla çoğalma vardır ve yenı bır şıırın habercısıdır bu /engınlık "Soyle yın değışen bır şey yok hayatımızda/ Kay bolup gozukmeler var " Içerıkle bıçımın butunleşmesının Kurddkul şımndekı ılk or neklerıdır bunldr ve 40 Kuşagtnın, o feda ıler mangasının bır er daha kazandığını gos termekte ve kendı şıırıne doğru onemlı adımlar atmaktadır Cıddı hucre çalışmala rıdır bunlar ve bu 1942 52 donemını ken dısı şıırının çıraklık donemı olarak tanım lar lyımserlıkle, aydınlıkla dolu Nıce Kay gılardan Sonra' (1963) adlı kıtabıyla ısc şa ır kımlığını dctfurmdya başlar "Izmır'ın fçınde Amerıkan Neferı" (1965) ve " Seslennız gelıyor ozgurluk alanlanndan/ Bır bayrak yarışı bu mutlaka geçeceksınız/ Guzel ba^ladınız çocuklar gu zef bıtıreceksınız " dızelerının de yer aldı ğıyla "Halk Ordulan" (1969) adlı şıır kı taplarında şıırını toplumsal ve sıyasal kav ga ıle buluşturur Kurdakul Yukselen top lumsal muhdlefetın safldnndd ve onlerın dedır şaır olarak da Onun şınnın doruguna çıkmaya başlaması, bır şaır duyarlılığının ve ınadının olan ca gorkemıyle ortaya çıkması, 1970'lerden sonrakı şurlenndedır Usta saır urunlennı, orneğın "Sozcuklerle buyuduk, ezgıler ya rattık/ Duşlerle saltanat kurduk, benzetıler yarattık/ Kurtuldum sandığın gun P«r Sul tan'dan/ Sevdamızla Yunus, huznumu/le I uzulıler yarattık " dızelerıyle karşunıza ge tırmeye başlar "Acılar Donemı" (1977) Iştc Kurdakul'un bu donemınden onu tanımlayan bır dortluk ' Armağan' şıırın den "I3i7 kı acılar donemınden/ Lllerımı zı kırletmeden geçtık/ Dırencım scnın ol Sonuç Glbl Sanatın ve Stnyolojtmn Ruh llalfnc ılışkın bu okuma, olası okumalardan sade ce bırıdır ve bu satırların yazarının sıya sal bılım ve sanat kokenı nedenıyle soz konusu ıkı dısıplının kesışımı çerçevesınde okunup değerlendırılmıştır Çok yon lu okumalara açık olan yapıtın referansları bır yazının sınırlarını çok aşacağı ıçın 'farklı eksenlerı ızleyerek okuma ve de ğerlendırme farklı dısıplınlerden okurla rabırakılmıştır" 1 Örgütçü edeblyat adamı Ruh 2 Alı Akay, Sanatın ve Sosyolojının Halı, Istanbul Bağlam Yay, s 7 Akay, s 8 Akay, s 8 'Akay, ss 1112 Akay, s 12 "Akay.s 11 7 Akay, ss 1920 "Akay, s 21 Akay, ss 2223 | Akay, ss 2728 "Akay, ss 27 28. 1 Akay, s 30 " Akay, s 30 "Akay, s 30 "Akay, s 30 ' Akay, ss 33 35 Akay, ss 3637 '"Akay.ss 3747. "Akay,s 115. 20 21 Uttasalr Akay, s 116 Akay, ss 116 117 "Akay, ss 115 120 2> Akay,ss 142143 Akay, s 143 Akay, s 143 ~ " ^ Akay, s 144 Akay, ss 144 145 " Ayşegul Guçhan, Platon'dan Gunumuze, Golgeden Gerçeğe, Cumhurıyet Gazetesı, 10 Nısan 2000 7 Guçhan, ya g y "'Guçhan,ya g y " Ayşegul Guçhan, Gundelık Yaşam dakı Cehennem, Cumhurıyet Gazetesı, 19 Şubat 2001 " Guçhan, y a g y " Guçhan, ya g y (*) Yrd Doç Dr Yedıtepe Ümversıtest GuzelSanatlar Fakultev SAYFA 14 Hoşumagıdıyorbu denı/ "Kaçıncı de sun/ Sevgım senın olsun "Sozum var sozcukler dergâhından ge lır ' dıyenŞukrdn Kurddkul daha sonra çı kardığı ve 1983 Nevzat Ustun Şıır Odu lu nu alan 'liır Yürekten Bır Yaşamdan' (1982) 'da " Al Benı Sevecenlığıne' der ve yı ne kendını koyar ortaya 'Ben sevddyım, dl benı sevecenlığıne/ Ben gulum, dallaıına dşıla benı/ Çocuğum ben goğsunde buyut/ Umudum ben duşuncende gehştır/ Acı CUMHURİYET KİTAP SAYI 633