Katalog

Askın Yedinci Ytizü BAHAR TANRISEVER I sveç temsıkı mız Curhan Uçkan'ın ku reselleş,menın ku şattığı dunyadaoz gurce yaşanama yan bır aş.K oyku sunu anlattığı yenı kıtabı "Aşkın Ye dıncı Yuzu' cıktı Kıtabını "toplum sal gerçekçı aşk ro manı dıye tanımlavan Uçkan, "Yaşa dıklarımı/ın ne kadarını tam olarak ne kadarını yarım yaşıyoru/ bdmıyoruz kı Bence hıçbır şey tamamlanmıyor Ya şam, tamamlanmavan çemberlerden ıbaret' dıye konuşuvor Isveç'ın GotlanJ Adası ndakı Vıs by'de bırı orta yaşın aJtında, otekı ustun de ıkı ayrı dunyanın ınsanı karşdaşırlar Goçmen kuşları uğurlamaya gelen "Ku zeylı' ıle başına buyı uk kadın yazar Ser çın arasında doğan aşkı anlatan Uçkan, kıtabında "Yeterlı mı ıkı ınsanın bırbı nnı sevmesit' Sevmekle bıtıyor mu her şey? Mutlu olmak var mı?' sorularına yanıt arıyor Uçkan'ın kahramanları apayrı koşullar altında yaşıyor ve kureselleşmenın gı derek daralan ağını ışyerlerınde ve ev yaşantısında ağır bıçımde hıssedıyor Uçkan yaşamı da sorgularken kıtabında "Insanların nasıl hep basmakalrp değer yargılarına gore davrandıldarını, yorum yaptıklarını duşundum Kımbılır ne çok şey kaçınyorduk bu gonullu tekduzelığımız yuzunden Işın en kotu yanı, her an bızden beklenen rollerı benımseme ye ha/ır olmamızdı " dıyor Uçkan, her an mutsuzluğa alışan bır ınsanın "bıı kez daha tepe ustu duşmek tense" yaklaşan mutluluğu kabııl etme ye yanaşmadığını ancak yıne de bırden rarklı bır adım atabıldıgını anlatıyor "Işte o zaman venı vurumeye başlayan bır çocuk gıbı bocalıyor 1 ' Uçkan'ın erkek kanramanı evldığı ve a^kı arasında kalıyor "Artık en zayır yerını, karnını dışarı açıp da oraya tekme yıyen kedı durumu na duşmek ıstemıyordum Kedı karnını ancak guvendıklerıne okşatır Bır baş kası dokunmaya kalkışsa canına okuı Ama bır de guvendığı kışı ona ıhanet ederse, bır daha kımseye açmaz karnını, herkese dış gosterır, hırlar "Aşkın Yedıncı Yuzu" Gurhan Uç kan'ın aynı zamanda ılk romanı Dene me, şur, oyku, araştırma ve çevırderle bırlıkte 25 kıtaba ımza atan Uçkan, bu kez konu nedenıyle roman turunu seç tığını soyluyor Uçkan, "Once bır oyku olarak duşundum Ama ımkanı yok, ko nu genışledı Kadın kahraman bızzat ka famda belırdı ve kendını zorla yazdırdı dıyebılırım Konuyu yalnızca roman kal dırırdı" dıye konuşuyor Kıtapta doğa betımlemelerı de dıkkat çeluyor 3 yıl once butun bır yazı ış saatlerı dışında doğa ıçınde fotoğraf çelcerek geçırdığını anlatan Uçkan, şunları soy luyor "Insan yoldan uzak bır yerde 10 dakı ka oturursa bırden etrahndakı dunya nın, yaşamın tarkına varmaya başlıyor Isveç, kuzey ulkesı olduğu ıçın kuşların gelmesı ve gıtmesı de buyuk onem taşı yor Orada 'Bak bahar gelmış olmalı tur Î nalargelmeyebaşladı' derler Stockholm gıbı buyuk bır kentte turnaların geldığı nın farkına varabılırsınız Ama ben An kara'da artık guverunden başka kuş go remıyorum Eskıden oyle değıldı bız at maca bıle gorebılırdık Kızılay'da " Uçkan kıtabını "toplumsal gerçekçı aşk romanı" dıye nıtelıyor Belırlı bır ya ı gerıde bırakan ıkı ınsanın bağımlılık an nedenıyle "flort eden gençler" gıbı olamayacağına ışaret eden Uçkan, şovle konuşuyor "Kuşların her yıl ızledığı bır çember var Ama ınsan hayatı hıçbır bıçımde bır çember değıl Yaşadıklarımızın ne kada tı varım kaldı nekadarıbıttıbılmıvoru/ kı Hıçbır şev tamamlanmıvor Insanın kendı yaşamındakı gerı adıınları nerede başlıvor nerede hıtıvor'" Insanın tıım ılış kıleıı, vaşamı tamamlanmayan çember lerden ıbaret ' • Aşkın Yedinci Yuzu/ Curhan Uçkan/tıuldıkent Yaytnlart/217 s Toplumsal Değişme ve Üniversitelep ABDULLAH TEKIN nkara Unıversıtesı Oğretun Uye lerı'nden Prof Dr Taner Tımur 12 Eylul askerı darbesınden son ra bu gorevınden ayrddı ve çalışmaları nı Parıs'te surdurdu 1992 ydında tekrar eskı gorevıne donen Tımur, araştırma ve çalışmalarını ulkenın sosyo sıyasal so runlarına yoneltmıştır Tımur ozellıkJe Osmanlı çalışmalan ıle unludur ' Os manlı Toplumsal Dıı/enı' bu çalışma lardan bırıdır Prof Dr 1 ımur'un son kıtabı 'Toplumsal Değişme ve Unıversı teler' adını taşıvor I ımur kıtabının on sozunde "Bır oğretım ııyesı olarak uzun vıllar vaşadığım ve kendımı ıçınde "su dakı balık gıbı hıssettığım bu kurumu ıyı tanıdığımı sanıyordum Ovsa kısa /a manda yanıldığımı ve bu konuda ozlu bır bılgıye sahıp olmadığımı anladım Duş kırıklığım pek de boşuna olmadı ve benım ıçın olumlu bır motıvasyon yarat tı Aynı vesdevle başka bır 'balık' dızesı aklıma geldı ve 'ol mahıler kı derya ıçre dırler, dervavı bılmezler' dıye duşun dum Gerçı çevremde de durum pek farklı değıldı ve bu konuda ımrendırıu bır bılgı nazınesıne sahıp olanlara rast ladığıtnı pek soylevemem Fakat bu el bette kı tesellı konıısu olamazdı " (s 9) buyuk kentlere uzatılacak çızgıde bır çok yorede artan bır bıçımde perdelen mış medreselere rastlamak olasıdır Cumhurıyet donemınde bır çok kurum ve kuruluş bu tur ıkılı gorunumlerının laık olmavan boyutunu sındırmış, Ata turk'un olumunden ve çok partılı yaşa ma geçış aşamasından sonra ortaya çıkıp yaygınlaştırmışlardır Ulkemızde pek fazla kullanılmayan bır yontemı uvgulayarak epıstemolojdc bır çalışma yapan (bılımı sorgulamada kullanılan duşunce egzersızı) Prof Dr Tımur ulkelerının bevnı olma durumundakı bır kurumun getırddığı noktayı şoyle anlatıyor "1981 Unıversıtesı tum aka demık ozgurluklerın askıya alındığı ve daha çok 'kışla'ya ben/etılmeye çalışı lan bır kurum konumuna duşmuştur Burada sadece ıkı noktava ışaret edelım Bunlardan bırıncısı yenıden kurulan unıversıtenın uretmesı beklenen oğren cı prohlıdır Bu konuda 1946 dan ber unıversıte vasalannda olan ve bılmın evrensellığı ne ters duşen onerıler daha da kolaylaş tırılarak yasava eklenmıştır Bu şekılde unıversıte eğıtımının I urk olmanın şe ref ve mutluluğunu duyuran mıllı kul turunıııze orf ve âdetlerımı/e bağlı' oğ rentıler yetıştıren ve 'mıllı bırlık ve be raberlığı kuvvetlendmu ruh ve ırade gu cu kazandıran mülıyetçı bır eğıtım ol ması beklenmektedır Oysa bu gıbı ıfa deler uvgar bır ulkede, unıversıte kanununda değıl ancak legdlıtemn sınırlarında dolaşan aşırı sağ bır partının progra mında yer alabılır I urkıye'nın bugun varmış olduğu uygarlık duzeyınde de boyle bır esprı sauece bır olağanustu re jımın baskı ve teroru altında egemen kı lınabılır îkıncı nokta 12 Lylul reıımının unıversıtelerde yaptığı tasfıyeuır" (s 346) Prof Dr Tımur un kıtabıyla ılgılı ola rak 7 Eylul 2001 tarıhlı Cumhurıyet'te bır değerlendırme yapan Server Tanıllı unıversıte sorununun sosyal sınıflar ve sıyasal ıktıdar sorunu olduğunu belırt mektedır "Boylece en başta halka daya nan ve onun hızmetınde bır ıktıdar ya pısı kurmaya bakmalı, demokratık oz gur ve yaratıcı unıversıteyı o kuracaktır Ulusal kalkınmacı ve barışçı bır polıtı kanın mımarı da o olacaktır' Unıversıtelerın bır bunalım ıçınde ol duklarını belırten 7 ımur bu soylemınde haksız değıldır Ulkenın ıçınde bulundu ğu ekonomık tablonun aydınlık olmadı ğı nokta, unıversıtelerı hareket geçire memektedır Teknolojı varatamayan, ka /ancının buvuk kısmı rant gelırlerınden oluşan bır bur)uvazının kulturel planda yaratıcı olamayacağı ve çağdaş 1 urk unı versıtesını oluşturamayacağı nokta ıle unıversıtelerın stabıl vapısı bırbırıne uvum sağlamakta ve bırbırını tamamla maktadır Bu kısır dongunun çozumu aşamasın da Tımur unıversıtedekı bunalıma yone lır ve kıtabı noktalayan şu cumlelere yer verır "Knzın çozumu veya en azından çozum ıstıkametı dar goruşlu YOK yo netımının değıl ulke yonetıcılerının elındedır bakat bu konuda ıvımser ola bılır rnıyız' Ulkenın nasıl vonetıldığıne bakarak 'çağdaş bır unıversıte bekleye bılır mıyız? Şunu da ekleyeüm Unıver sıte sorunu tamamen unıversıtenın dı şında da çozulemez ve bu davada oğre tım uyelerıne, bellı koşullarda tayın edıcı danı olabılecek bır gorev duşmekte dır Eğer rastlantılar ya da çeşıtlı bıhm dısı durtulerle unıversıte karıyerıne su ruklenmedılerse eğer akademık unvan larına gerçek aşkıyla beslenen bır çalış nu verıne burokratık bır redaksıyonun solıık urunlerıyle ulaşmadılarsa unıver sıte mensupları ortaçağ kalıplarından sıyrılmalı, karporatıst bır ozerklık anla yışını bır tarafa bırakmalı vehoşgoruden ozgurlukten gerçek anlamda reformcu bır devlet desteğınden yana olmalıdır lar "(s 367) Yenıden yapılanması koşul olan unı versıtelerın ozgıır ve çağdaş anlamda oz erk kuruluşlar olması duşuncesını taşı yanlar bu kıtabı mutlaka okumalı ve bu büımsel çalışmaya yenı ufuklar yenı bo yutlar kazandırmaya yonelmelıdırler • (*) Ö$r (Jor Akdemz Umvemtest Toplumsal Değişme ve Üniversitelet/ıaner lımur/ tstanbul, tmgeKıtabc vı 2000/ 184 s Ortadoğu'nun Solan Renkleri MEHMET FARAÇ erkesler nerede yaşar, Bedevı kı me denır, Nusayrıler nasıl bır top lumdur, Durzı utanılacak bır ta nımlama mıdır Ye/ıdıler Satanıst mıdır^ Çoğumuzun belkı de sadece adını duyduğumuz bu ısımler Ortado ğu dakı toplumldt Her bırının geçmı sıbınlerceyıloncesınedavanıvor Buvuk bolumunun I urkıve dede onemlı u/an tıları var Bır bolumu artık I urkıye top raklarında sembolık gruplar halınde va samaya çalışıyor Kımılerı de baskılarla bırlıkte ulkemızı terkedıp Avrupa ya ka çıyor I aık Bulut, araştırmacı gazetecılığın yuzakı ısımlerden bırı Onlarca onemlı eser vermış Ortadoğu toplumlarının va şamlarını, geçmışlerını ve kulturlerını çok ıyı bılen Bulut medyadakı kırlen meden uzaklaştığından bu yana boş dur muyor Her bırı ozel ınceleme ısteyen konulartn uzerıne eğılıyor, çok onemlı urunler ortaya koyuyor Bugun onu Or tadoğu konusunda uzmanlaşmış bırkaç kışıden bırı yapan haklı gerekçeler var Bu gerekçelerden bırı de, yıne Ortado ğu ıle ılgılı yaptığı son araştırması Atlas dergısı ıçın roportajlar yapan Bulut, bundan yola cıkarak Ortadoğu dakı toplumların oykıılerını ardarda sırala mış Sonuçtaortaya 'Ortadoğu nun So lan Renkleri Bedevıler, Çerkesler Nu sayrder, Durzıler, Yezıdıler' adlı kıtan çıkmış Kıtap ıçındekı oykulerden çok onemlı bır gerçeğı de gozler onune serı yor Yuzvıflardır savaşların bıtmedığı kanın durmadığı bır coğratvada hıç bu şeyın toplumların kulturunu vok ede medeğı gerçeğı Bu gerçek bıle valnız başına kıtabı okıımava değer kılıvor Ç Kısır döngö A Unıversıteleıı gerçekleıı arayan, bı lım ureten ve onu yayan kurumlar" ola rak tanunlayan Prof Dr Tımur, Karo lenj'lerden başlayıp Enderun'a uzatüa cak çızgıde unıversıte yaklaşımına uza nıp Vakıf ve Lonca turundekı kurumla rı ınceler Hem Batı'da hem Doğu'dakı unıversıtelerı tarıhsel bır çerçeve ıçerı sınde ırdeleyen Tımur Mekteb ı Mulkı ye ve Galatasarav gıbı ıkı onemlı kuru luşu mektep ve medrese ıkılemıyle vo rıımlar Aslında bu vaklaşım Cumhurı yet donemıne geçışten gunuınuze uzatı lacak boyutta yok edılmeven bır para dokstur Mektep kurulurken ınanılmış tır Mektep kurulmuş ama medrese kal dırılamamıştır Gunumuzde koylerden Blllm üreten kurumlar Araşuım ının ne denlı zorlu bır ış ol duğu da bu kıtapla bır kez daha dışa vu ruyor Bır konuyla ılgılı derme çatma, kopuk kesık bılgılerı nırarava getırmek kıırgulamak onu akicı bır dılle yazmak ve kıtap halıne getırmek gerçekten bu yuk ozverı ve emek ıstıyor Bulut, bu ça basını derın kultur altvapısıyla harman layınca ansıklopedı değerınde hazıneler ortaya çıkıyor Kulturlerın, savaş ve ka nın gırdabında yaşam mucadelesı verdı ğı acılı bır coğrafyaya hâkım olan Bulut kıtabı ıçın merceğı yıne Ortadoğu uze rıne tuttuğunda pek zorlanmıyor Kıtap okunduğunda bır bılgı bombardımanıv la karşdaşdıyor Orneğın çoğu ınsanın sadece Turkıye ve Kafkasya'da yaşadığı nı bddığı Çerkesler'ın aslında Ortadoğu çollerınde de, kulturlerını yaşatmak ıçın buyuk çaba verdığı ve bunda da başarı lı olduğu oğrendıyor Bulut'un da deyımıyle gerçekten "Bu yuk surgun adı verden 1864 ten berı top raklarından kopan bu ınsanlar yanı Ço lun Çerkeslerı ne âlemdeler5 Soruya yanıt vermek ıçın Istanbul dan harekete geçen vazar, ıpın ucunu Ur dun'de yalcalıyor 'Çerkeslerın çoldekı varlıkları yenı değıl, kadım zamanlara uzanıyor MO 65 ve MS 23 ydları ara CUMHURIYET KİTAP SAYI 627 Anslklopedi değerlnde bllgller SAYFA 16