Katalog

0 K U R L A RA 2002, Nâztm Hıkmet'ın dog'umunun yuzunıu yılı Nâzım'la ılgılı etkınlıkler yıl boyu surup gıdecek Kıtaplarının yem baskıları yapılacak, yem yem kıtaplar yayımlanacak belkı 2001 yılı Nâzım'la ılgılı kıtaplar açısından çok nnemlı bır yıl oldu Memet Fuat'ın olağanustu "Nâzım Hıkmet" kıtabından sonra, Saıme Goksu ıle Edıvard Tımms'ın haZirladıklan "Rotnantık Komumst"w de dılımızde yayımlanması, geçmıs yıllarda yayımlanan bu tur kıtaplar da goz onunde tutulunca, neredeyse eksıksız bır Nâzım Hıkmet bıyografısı çıkardı ortaya Neredeyse dedım, çunku Memet Fuat'a kuluk vermek gerekıyor "Nâztm Hıkmet'ın yaşamöykusu yazılırken belgelerın ayıklanıp değerlendırılmesı, toplanmasından dahafazla ozen ısteyen bır ıştır Kanımca once şaırtn butun yapıtlan, mektupları dıkkatle okunarak eleştırel bır değerlendırmeden geçırılmelı, kışılığı uzerınde sağlam bılgıler edınılmelı, ruhsal yapısı tyıce anlaşılmalı, bunlardan sonra başkalarının tanıklığından yararlanma yoluna gıdılmelıdır Başka bır soyleyışle, yaşamoykusu yazarı ılkın Nâzım Hıkmet'ın yapacağı / yapmayacağı ışlerı, soyleyeceğı / soylemeyeceğı sozlerı ayırabılecek auruma gelmelıdır Anılar ıse yazanlannm ya da anlatanlannın ruhsal durumları goz önunde bulundurularak değerlendtrılmelıdır Yaşamoykusunun amacı da yazacak olanın eğılımlerıne gore belırlemp kıtabın onsozunde okurlara açıklanmaltdır " Dog'umunun 100 yılında Nâzım Hıkmet'ı sevgıyle ve saygıyla bır kez daha anıyoruz Şakir Eczacıbaşı "Gülen Düşünceler" adlı Bernard Shaw kitabından sonra Oscar Wilde'dan yaptığı seçmelerle de bu kez bir Wilde kitabı oluşturdu. Wilde'ı tanımak için kaçırılmaz bir kitap "Tutkular, Acılar, Gülümseyen Deyışler". REFİK ERDURAN Şakir Eczacıbaşı dan bu kez de bir Oscar Wilde kitabı Oscar. Mâzım ve Aziz Bugunku du/enın vanlış e^ıtımındc konu larla duğıu durust başe demedıkkıı vaşlarda <,o cuklaıın akıllaıı Hansı/ ve Ingılız savaşlarının acı ması/ katlıamları, barbat ca dovuşlerı ve Avrupa Taııhı denılen o utant, takvımıyle dolduıulu vor vet, bır bakıma romantıktı Oscar Wılde Ama bır bakıma da ınanılma7 deı ecede ger^ek ciydı Toplumculuğa ve toplumculaıa kendını hıç kandırmadan, aşırı lyımserlıkle gozlcrını buğıılandırmaddn bakabıldı Geleceğı gordu Rusya'dakı denemenın ters vanlarını, denetım sız otorıtenın tehlıkelennı, burokrası egemen lığının sonuçlarını, despotluk facıasını sanlcı yarım yuzyıl sonrakı gelışmelere tanık olmuş gı bı anlattı "Nerede merkezcılık varsa, orada buclalalık vardır Modern yaşamda ınsanhk dışı olan bu rokrasıdır " "Otonte, uygulayanlar ı<,ın de, uygulananlar ıçın de aşağılayıcıdır " "Bır ınancı ya da bır sistemı açıkça benımse yerek aklının gelışmesını durdurmak yanılgısı na hıc, duşmedı o "Ne kadar çok ceza verılırse, o kadar çok suç, uretılır " "Sosyalızm otorıter olursa, hukumetler var olan sıyasal guçlerı kadar ckonomık guçle de donatılacaklarsa, tek sozleendustrıyel bırtıran lık belırecekse, o 7aman ınsanogiunun son dev letı, ılk devletınden de kotu olacaktır " "Kendını halka adamış gosterır, bır saravda yaşar, sosyalızm ustune vaazlar verır, koca bır yoreyı geçındırecek kadaı aylık alır 1 " "Hıç onemh değıldır ınsanları sosyalıst yap mak, ama buyuk bır şeydır sosyalı/mı ınsancıl yapmak Ve bence ustunde en dıkkatle duşunulecek, en değerlı, en umut verıcı so7iı " Yaşam, (îerçekçılık'ten hı/lı ıleı lcı, ama va şamın hep onundedır Romantı/m " Kendıleıını heıkesten gerçekçı sayan uz manlar" bıle onceden goremedılcı geçen vuz yılda olup bıtenlerı Yaşam onlaıı her /aman solladı Gelecekten umut kesmemızı on)e>en ıse hepımızın ıçındekı romantızm kaJıntısı ol du r ler şeye karsin ınsanın ınsanlaşmasının su receğıne, sonunaa ruhsal hayvanlıklardan mut laka sıyrılacağımı/a guvenımi7 O tııı tuldugu tahttan 64 vıl kalkmavaı ak Ingılteıc tarıhmde uzun saltanat teko rıı kııan Kralıçe Vıctoııa gunumu/de 'kasıntı dedığımız tıpleıdendı 'Ben so7cu öıınu kulLınmayı hukumdarlık gorkcmıne av kırı sayaı 'bız' dıyt so7 ederdı ktndındcn Haylı cahıl, ama aynı olçııde ıddıalı o yu?dcn deçclışkılerıçinckvdı Ozgıırlukçu ve"lıberal geçınırkcn heryenılığe ducnırdı ınatla (kadın lara oy hakkı verılmesıne dc karşı çıkmıştı) Aşırı "ma/butluk" meraklısıydı, "ıgrenç bıı şey" dedığı cınsellığe dıışmandı Sarayında ın san bedcnının yarı nelınden aşağısındakı her hangı bır u/uv ya da bolumıınun adı aği7a alı namazd^omeöın "bacak" ya da "dız" demek yasaktı Oyleyken Kralıçe Ha/retlcıı Avrupa nanedanlaıından ıthal ettığı yakı^ıklı Prcns Âl bert'den dukuz çocuk doğurmayı başarmiştı Onun damgasını vurduğu donemde tngıli7 toplumıı da bır çeşıt şızofrenıye sııruklenmış tı Bır yanda buyuk bılımscl ve kulturel atılım lar, cıvıl cıvıl yaratıcılık, sosyal adalet sınırları nın zorlanması, ote yanda açık scçık emperya lızm haydutluğu, barbaılık kalıntılan (XIX Yuzyıl'ın ılk yarısında çoc uk yaşta ınsanlar hır sızlık suLiından Londra mevdanlarında asılıı ken lcydıler suslu aıabalarla seyre gelırlerdı) alabıldığlne"onuılıklıustsınıflardanerturden cınsel sapıkJık saJgını, vb Ingıli7 emperyalı/mının en kıdemlı kurbanı lrlanda'dan Londra'yJ KO<,en ıkı delıkanh, Ber nard Shaw ve Ostar Wılde, bu hensâmenın or tasına tomahavvk hı/elerı gıbı daldılar Yakla ijim ve ııslupları farklı, ama başlıca sılahları ay nıydı Mı/ah Ycıleşık du^uncelerı, basmaka lıp ınan^ları, mu^mın yatlunlıkları tepetaklak edıveren 7ckâ urunıı paradokslar ve nukteler le İngıli7 toplumunun dumanını attılar Ken dılerıne en ağır elcştırılerı yonelten bu "^aka" salvosu karşısında serseme donerek sırıtakaldı "Londra sosyctcsı" Şakır Lczacıbaşı oku! arkada^ımdır ()nun la ancak ellı kusur yıllık dostlann anlavabılc ceklerı gıbı anlasıı, antak okııl arkadaşlarının yapabıldıkJerı gıbı kavga ederız Son yıllaıda ba!}ka ugraşlarının yanı sıra, o ıkı lrlandalı va zarı tum cvellıklerıyle kamuoyumuza derınle mesıne tanıtmayı da ıs edınmış gorunuvor CJLI len Dıı^unceler kitabı Bernard Shaw ustunc J urkıye'de değıl, dunyada ya/ılmış en dovuru cu ıncelemelerden bınydı Sonra aynı çabayı Oscar Wılde ıçın haıcadı Sonu<, urun şınıdı elımi7de J utkular, Acılar, Gulumseyen Deyışler (Remzı Kıtabevı, 530 sayfa Ne yalan soyleyeyım, koskocaman ve dış go runuşuyle de gunguzel kitaba ılk goz attığım da olumsuz bır du^unte geçtı aklımdan "Turk toplumunun yetı^tırdığı Şakır neden bızını gecmışımi7dekı kultur ha/ınelerını ele aJ maz da ıîle Batı bınkımlerını değerlendınr^" Ama uç gunumıı verıp kitabı satır satır ve yu tar gıbı heyecanla hatmettıktcn sonra dus,un cem değı^tı Gıınumu/ Turk toplumuna (,ok yararlı bır temd hi7mette bıılunmu^ yazarı Bakın neden I n eğıtılmış kesımımı/de bıle "Oscar Wılde nasıl bır kı^ıdıı ^* konuluara^tırma yapsanı/, şoyle bır ortak goruşlc karşıla;;irsıni7 " t stetık merakından elınde 7ambakJa gezen, kâh ro mantık, kâh alaycı şeyler ya/an bır eşcınsel " Oysa bu Molıere'ı "Kral'ı guldurmek ıçın ko mık şeyler ya/an, kansını boşayıp kızını alan bır kadın bııdalası" dıye cwetlemeye ben/er On ceeşcınsellık konusunu aradan akaralım r ler hangı bır tutku kısının tum o/ellıklennın onu ne ge^ıp onu topfuma 7araılı kılarsa, oıneğın hı/ duşkıınu bırı merakını ^ılgınlığa donuştu lup kent yollaıını altust ederse, durum elbette olumsuzdur Ama o kışı genel dengesını koru yabılıyor, gıtgıde daha guçlu denız motorlan dı zayn edıyor, lcaza yapmadan okyanuslarda hız 622 Şaşılası kehaneti lanıyorsa tııtkıısunun yaralı oldıığu bıle soyle nebılu Oscar Wılde temelde eşcinsellığının dunva goruşunu % ya da bu yonde değıştırme u sıne ı/ın vermedı lersine, o sayede kendını hep farklı gormeye alıştı baştan ben Kabul edılebı lır, doğal, ' normal" savılan her şeye elejtııcl gozle bakma yeteneğını bıledı Sonuncla oıaga nııstu zekâsı tum duygu ve duşunce kalıpları na amansızca ı^ık tutan muthı^ bır projektor gu cu kazandı O guç hepımıze hızmet ettı ve edı vor VMIde'in "ideolojlsl" Pekı, neydı Oscar Wılde'ın temeldekj dunya Komunıstlıktı desem gulersınız belkı Oylc ya, romantık bıreycı, paradoks ^ampıyonu, dı sıplın du^manı, elı zambaklı komunıst olur mu' Unutun o konuda ^ımdıye dek edınmış oldu ğumuz tum 'bılgı" veulenımlerı,ge(,en yuzyıl da yaşanmış olayları, Rusya'yı, Stalın'ı Kayna ga, o/e donelım, en valın kapsamıyla Ncydı he deP Alabıldıgıne romantık bır umut doğrultu sunda ınsanların mal mıılk değıl de yalnızca onııt peşındekoşacakkadarınsanlaşması Ure tımın sınnsızca bollastırılması ve sınıı sızca pay laşılmasıyla, zengınhk kavı amının bır yaı ış kıs tası olmaktan çıkması "Mevkı" olı,usu dıye onun yerını hı/met kavramının alması Dısıplı ne gerek kalmayınca cJcvletın erıyıp yok olma sı I lerkesın kcndı kışılığını dıledığı gıbı gelış tırcbılmesı anlamında tam bıreycıîık, tam oz gurluk Isteyenın elınde zambakla, ısteyenın ke ^ıboynuzuyla dolaşması tşte o hedef çerçevesınde hem romantık, hem de bıreycı bır toplumcuydu Oscar Wılde Bu yurun, bu konularda kendı kalemınden duşun celerı (Şakır Lczacıbaşı'nın çevınsıyle) "Modern yaşamda sti(,un olaöandışı kayna Ğını oluşturan kıskançjık, mıılk kavramıyla sı kıca baglantılı bıı duvgudur, sosyalıznı ıle bı revcılığın egemenlığı altında ortadan kalkacak tır " lnsanın gerçckten sahıp bulunduğu şeyler, onun kcndı ıgndekılcrdır, dışinda bulunanla rınsa hıçbır onemı yoktuı \ In,bır şeyı vok, ama her şeyı var gıbı goru nuvor Başka ne ısteyebılır ınsan^" "Mulkıyetın buyuk ayncalık, yuksek sosyaJ konum, onur, saygı, unvanlar ve buna benzer başka hoş şeyler sağladığı toplumlarda, doöuş tan ıhtıraslı olan ınsanogiu mulk toplamayı ken dıne amaç, edınır ve ıstedığınden, kullanabıle cefiınden ya da tadını çıkarabıleceğınden, hat ta bılebıleccğınden de fazlasını yorıılarak, sikı larak bırıktırır " ' BaşkaJdırı, tarıh bılenlerın gozunde ınsa noğlunun doğuştan ozgun erdemıdır llerleme ler başkaldırıyla gerçekJeştınlmıştır Başkaldın ve ayaklanmayla Eczacıbaş ı'nın yaptığı Bbo gsHncB... Kendı toplumumu/un kultur dağarcığında Oscar Wılde mırasıyla kıyaslanabılecek ne var'' Guncel bır sorun bu benım ıçın Yem bıtır dığım bıroyunu tasarlarken yıl boyunca Nâ/ım Hılanet'ın ve Azız Nesın'ın butun yazdıkJan ıle onlar hakkında yazılmış hemen her şeyı yenıden okudum Gordum kı bırıncısının temel ozellığı sarsılmaz ıyımserlık ve romantıklığı Omrunce hemcınslerınden gormedığı ıhanet, gaddarlık ve bın turlu alçaklık kalmadığı hal de soyut bır ınsana ne guvenını yıtırmış, ne sev gısını Ikıncısı ıse onun dunya goruşunu ve de ğer yargılannı paylaşıyor, ama ınsana bakışı 180 derece lcarşıtı onunkının Hınzırca alaycıfığı ıle hemcınslerınden çoğunun ne rezıl yaratıklaı olduğunu ve herhalde daha çok uzun zaman oyle kalacaklannı vurgulayıp duruvor Şakır Eczacıbaşı'nın "Bır Yaşam Tutkununun Renklen ve Çılesı" başlıklı, neredeyse ay rı bır kitap olabıîecek gınş yazısından Oscar Wılde'ın dramatık yaşamoykusunu ve toplu deyışlerını okuyunca şunu farkettım Bu lrlandalı dâhının kışılığınde Nâ/ım Hık met'ın ınsancıl romantıklığı ıle Azız Nesın'ın şeytanca gerçekçılıöı bırleşmış, gunumuz dun yasını pırıl pırıl aycîınlatan bır ışık oluşmuş Kitabı mutlaka okuyun Kendı renklerımızı ve çılemi7i de daha net gorebılmek ıçın • Oscar Wilde Tutkular, Acılar, Gülümseyen Deyişler/ Şakır Eczaubaşı/ Remzı Kıtabevı/ 530 s SAYFA 3 TURHAN GUNAY Imtıyaz sahıbi: Çağ Pazarlama Cazete Dergi Kitap Basım ve Yayın AŞ yi temsllen Cumhuriyet Vakfı adına llhan Selçuko Yayın Danışmanı Turhan Gunay sorumlu Müdür: Fikret llkız CörselYönetmen Dilekllkorur Baskı Sabah Yayıncılık AŞ o Idare Merkezl Türkocağı Cad No: 5941 Cağaloğlu, 34 334 IstanbUİTel (212) 512 05 050 Reklam PubliMedia CUMHURİYET KİTAP KtTAP SAYI