Katalog

Kapak konusunun dcvamı. olası değildir. Özellikle yazarlar görselin yazıya (dolayısıyla içeriğın okurca algılanmasına) bir engel teşkil ettiğini, öne çıktıöını dtışünerek bu konuda tutııcu tavırıar sergilerler. Savaş Çekiç'in kimı çalısmaları da bu sekter ve önyargılı tavırdan nasibini aldı ilk zamanlar. Ama her öncu çalışmanın kaderi değıl midir bu! Tasarım üretiminin tek ve biricik amacı gören ve gösteren arasında samımi bır ilişkidir bana kalırsa. Bildiriduyurunun doöruluğu, seçilen anlattın dili ve hedef kitle daha sonraki kaygılardır. Gören ve gösteren arasındaki ilişki, reklamın başarısının ya da başarısızhğının göstergesidir. Hedef kitleyi ve ürünü iyi tanımak, estetik yargıları ve mesleki deneyimi olmak bir tasarımcıyı başarıya ulaştırmaya vetecek şeyler değildir. Reklamda işin ahlaki boyutu büyük önem taşır. Mutlak ve yetkin bır güzellikten çok gösterilecekduyurulacak ürünün kendısi ve sunuluş bicimi yani gösterilme biçimidir önemli olan: Gerçeği görmek ve gerçeöi göstermektir tasanmcının işi. Başlı başına bir propaganda faaliyeti olan reklamda tasarımın taşıdığı ahlaki sorumluluk, sanatsal işlerde bambaşka görev üstlenir. Sanatsal venmleri tasanmla destekleyerek sunmak, bir duyurubildiri olmaktan çıkmaya, yapılan sanatsal üretime sanatsal bir katkıya dönüşmektedir. Işte bu noktada Savaş Çekiç imzasının ayırt edici özellikleri daha da belirginleşir. Edebivatta kitap tasarımı, dergi tasanmı ve dızi tasarırnları (kitap ve süreli yayınlar), plastik sanatlarda katalog, kitap, sergi afışi ve davetiye, tiyatroda afiş ve program dergilerine imza atar Savaş Çekiç. Tümü bizzat sanat malzemesi ve kendi sanatsal ürünlerini sunan bu türlerde yaratıcı tasarımcınm işi bir kat daha zordur. Çünkü sanatsal ürün her ne kadar reklam malzemesi de olsa, üretilen sanatsal 15e, duyuru anlamında da sanatsal bir boyut eKİemlenerek reklama dönüşür ve de dönüşmelidir. Yani sanat yapıtını duyurmak için üretilen tasarım işleri de, sanatm üretimi denli zor bir serüvendir ve tuzaklarla doludur. Savaş Çekiç'in üretimleri arasında sa•" Muhalif kimliğini tasanmlanna yansıtıyor Savas Cekic ze çarpar. O kadar ki kimi afişlerde konsepte uygun olarak kullanılan görsel malzeme ya da tipografik seçimlere bakmak yeterlidir. Yalnızca bunlara baksanız bile tasarımcının konu ya da olay hakkındaki yorumunu anlamanız olasıdır. Çağımızda sanat yapıtlannın yalnızca duvuTar, duygular ve alcılla üretilmediğini biliyoruz artık. Dünyadaki büyük sa ' natsal eyleme cklemlenmenin yolu konseptten geçiyor artık. Yani yaratının bildirisinin, dünya bilincine ve söylemine katkısı noktasında tüketilıyor sanatsal yapıtlar. Sanatsal ürünü oluşturan sözün, sözcüğün, çizginin, ezginin, eylemin ya da görüntünün yapıtı oluşturması yaratıcı sanatçının disiplininde asıl araçların kullanılmasıyla bir yerde son bulur. Artık yapıt üretilmiştir ve kitlelerle ilışkisini kurmak için duyuruya gereksinim vardır. îşte bu noktada, sanat yapıtı gören tarafından içsel bir duyuru zemini oluştursa bile, diğer görsel ve duyusal üretim imgelerinden ayrı bir bicimde sunularak, çoğunluğun ilgisini de derleyebilecek bir zemine taşınmalıdır ki, sanatsal yapıtın söz'ü amacına ulaşabilsin. Sanatın propagandasının başladığı nokta budur işte ve tasanmcı bu anda sahneye çıkar. Savaş Çekiç ülkemizin sanatsal ve kültürel, yapıt ve etkinlikler olmak üzere tüm alanlarında işler üretmiş bir tasanmcı. Özellikle afişlerinden örnekler vermekle yetinece^im, diğer alanlarda önemli işler üretmiş olsa bile. İlk örneğimiz Çağdaş Repertuvar Tiyatrosu'nun oynadığı Edward Albee'nin Hayvanat Bahçesi adlı oyun için tasarladığı afiş. 1996'da tasarlanan bu afiste, Savaş Çekiç'in 2000'e kadar getirdiği ve birçok afişinde rol verdiği konuşan figürler yer alır. Çağdaş tiyatronun en önemli yazınsal metinlerinden biri olan bu oyun saçmanın, umutsuzluğun ve iletişimsizliğin de oyunudur aynı zamanda. Biri oturan, öteki ayakta duran, konuşan iki siyah figür, öncelikle bir konuşma (yani diyalog) oyunuyla karşı karşıya olduğumuzu işaret eder. Oysa Hayvanat Bahçesi adlı oyunda kahramanlardan biri niç konuşmaz. Afişebaktığımızda iki figürün de ağzı açıktır ve konuşmaktan çok bağmşıyorlar gibidirler. Aradaki konuşma ya da bağrışma eyle • riyetle birlikte başlamış, bizden bir önceki kuşak ıle kendini tanımlamış bir meslek dalı. Parlak bir geçmişi yok. îhap Hulusi, yakın zaman içinde kaybettiğimiz Mengü Ertel, Yurdaer Altıntaş ressamlıktan grafikerliğe geçiş sürecinde, Bülent Erkmen, Cemalettin Mutver, Sadık Karamustafa grafikerlikten tasarımcılığa ya da iletişim tasarımcılığına geçiş sürecinde önemli tasarımcılar. Gelecekten bahsedebilmek için geçmişin önemli olduğu tartışılmaz bir gerçek. İşte geçmişi iki satır ile bahsedebildiğimiz bir ülkede tasarımın geleceğine kafa yormak elbette zor. Grafik tasarım toplumların gelişmesi ve duyarlı olması, ya da tam tersi uyutulup, duyarsız ve bencil olmasını belirleyici en önemli meslek dalı. Çok etkin bir silah. Tasartmct olarak luennizin hem bir sanat yapıtı hem de belli btr sektörün taleplert doğrultmunda, daha çok da reklam ve pazarlama sektöründen gelen sıparıder üzerine olujmast kuskusuz bir ikilem olujturuyordur Bu konuda ncler söyleyeceksiniz. Tasarımın oluşabilmesi için mutlaka o tasarımı talep eden kişi ya da kurumlara ihtiyaç vardır. Bizden istenilen; bir mesajın ya da ürünün hedef kide ile arasındaki iletişim problemini çözmemiz. Bu problemi çözerken sanatın bütün elemanlannı (renk, biçim ve tarz vs.) kullanırız. Bunları kullanıyor olmak yaptığıCUMHURİYET KİTAP SAYI 806 Aflşe atmek natsal ürünlerin afişleri denli, politik ve sosyal propaganda malzemesi olan duyuıu afişleri de önemli bir yer tutarlar. Sosyal propaganda afişlerinde gorulen en önemli özellik, üreticinın dünya görüşünün, olaylara bakışının, hatta politik seçimlerınin direkt ofarak üretilen işlere yansımasıdır. Kimi siyasi bır partinin, kimi de toplumsal bir olayın sözcülüğünu et mekle eş değerlidir onun işleri. Özellikle toplumsal sorunlara yönelik ürettiği işlerde yoğun bır içerik, güçlü bir gözlem ve tutarlı bir dünyaya bakış göze çarpar. Bir konsept üreticisidir Savaş Çekiç ve ürettiği konseptlerin hemen hemen tümünde şiddetli bir görsellik, kısa ve öz söz söyleme becerisi ve belki de en önemlisi şidI detli bir kestirme kullanma becerisi gö Sanatın propagandası Dünyanın evrensel dili kodlardır ENVER TOPALOGLU österen Sava$ Çekıç!" kıtabıyla bir grup tjlerıntzt bır araya getıratnız... Amactnız neydı, bedefımze ulaşabildiniz mı? Aslında bir grup afişlerimi bir araya getirdim. Ülkemdeki bütün tasarım okullarını gezdirmek istediğim, öğrencilere yönelik afiş sergisi, aynı zamanda da söylesi projem vardı. Bu projemi desteklemek için afişlerimle ilgilide bir kitap çıkarmayı düşünüyordum. Mali nedenlerden dolayı bu sergileri hâlâ gerçekleştiremedim, fakat kitabı gerçekleştirme fırsatım oldu. Bu kitabı çıkarmaktaki amacım ise; tasarlamak her zaman kolay, yazmak ise zor. Toplumlann bellekleri ve kültürleri ise yazıldıkça oluşuyor. Bu ülkede tasarım konusunda kitaplara, makalelere, eleştirilere rastlayamıyorsunuz. Bu koSAYFA 4 "G nular üzerinde çalışan kimse yok. Her şey sezgilerle yaratmyor. Yapıyoruz oluveriyor. Sorumluluğumuzu ise sadece kendimiz ve işimize olan saygımız belirliyor. Yaptığımız işler için kımselere hesap vermiyoruz, kımseler de hesap sormuyor. Bu durumlardan rahatsız olduğum için, bu tür etkinlikleri hep tasarlıyorum ve gerçekleştirmeye calısıyorum. Oluşmuş birikimlerimi bu şeldlae değerlendırmek ve genç tasarımcdarla paylaşmak istiyorum. Siyasi ve kültürel olarA bir şeyler yapmayı hep deniyorum. Hedefime ulaşıp ulaşamadığımı sanırım zaman gösterecek. İşlertnizin hemen hepsinde ilk göze çarpan özellik yapıtlanntzt imzalamasa ntz btle bu tasartmlartn sıze att oldug'unun anlajilabılır olmast. Bununeyebağlıyorsunuz? Süreçle beni tanımlayan bir söylem biçimim oluştu, bu söylem biçimi bütün yaptıftım işlerime de yansıyor. Benden istenileni tasarlarken cîikkat ettiğim kriterler (hedef kitlenin analizi) ve söylemek istediğimi olanca çıplaklığıyla söylemek (yalın, doğru, süssüz vs.) beni doğal olarak hem diğerlerinden ayırıyor nemde tanımlıyor. Türkiye'de genel olarak grafik sanattna baktfi nastldeğerlendiriyorsunuz;geçmişi ve gelecegUne ılijkın ne düşünüyorsunuz? Türkiye'de grafik tasanm cumhu