Katalog

kıırgulayan bilim adamı baba Marcus ve uört çocuktan.oluşan steril bir ailedir. Hiç kavgu edilmeyen, spor olarak terapiye gidilen bu aileye Irie ve Millat'ın katılması ycpycni pencereler açar ve durgıınlııkdan kurulan düzcni sarsar. Iric ve Millat da şaşkındırlar. Yahııdi Marcus ile Ingiliz Joyce'nin oluşturdukları bu "kalıp" evin duvarlarında Nobel ödüilü, DN A'nın sarmal yapısın belirleyen Watson vc Crick'in fotoğraflurı, Einstein'ın ünlü özdeyişi "Tanrı zar atmaz" asılıdır. (Oyle is»e hayatlanmız üstüne zar atan kim? LE) "Joycc Millat vc: lrie'ye tıpkı delphinium'una baktığı gibi baktı. Hastalık tesbit etmekte deneyimliydi ve burada bir hasar vardı". Böylece Irie ve Millat'ın yaşamı bir kez daha kurgulanmaya açılır. Aslında Irie'nin zaten başı dönmüştür "işte gen transteri yolu ile bu aileyle bütünleşmek istiyorum" der. Tones'lar ve Ikbal'ler çocuklarını Chalfen'lere kaptırmıslardır, hatta bir anlamda çaldırmışlardır. Alsana "Ingilizler hem malınızı calıp hem de sizi eğiten yegane insanlardır"diye tepkisini koyar ve Chalfen'lerden nefret eder. Chalfen'ler miller ötesindeki Macit'e kadar uzanırlar ve Marcus ile Macit mektup arkadaşı olurlar. Derin bir beraberlilt başlar aralannda, çünkü "mektuplar ruhları öpücüklerden daha çok kaynaştırır". Sonunda iyi bir Müslüman Begaldeş'li olarak yetiştirilmek Ü2ere köklerine gönderilen Macit bir Chalfen hayranı Ingiliz olarak Londra'ya döner. Onulmaz biçimde Millat'a âşık, onun için kıvırcıkhğını düzeltmek uğruna neredeyse saçlarından olan Irie, Chalfen'lere yerleşip, birden Marcus'un hayranı kesilen, onu bu yüzyılın dahileri Freud, Einstein, Crick ve Watson'un yanına koyan ama yanı zamanda Levi's kotunun usulüne uygun biçimde beyazlaştırılmasını adeta kutsal Dİr kitap kadar önemseyen cocukluk arkadaşı Macit'i şaşkınlıtda izlemektedir. Irie artık Chalfen'lere genetik transferden vazgeçmiştir. Chalfen'lerden anneannesi Hortense'ye savurulur Irie, köklerini aramak için. Savrulan bir başkası da Chalfen ailesinin durgun diizeninden ve Chalfenizm felsefesinden bunalan Joshua'dır. Et yiyen ailesinden, babasının genetik olarak programlanmış faresinden nefretle kendini "Hayvanlara işkence ve eziyetle savaş birlİğine (FATE)" atar. Ama asıl ilgi odağı FÂTE'in dadaist başkanının anarşist sevgilisi Joely'dir. 31 Aralık 1992 Perşembe günü hemen bütün gazetelerin ilk sayfasında şu haber yer alır; Gelecek faresini bu aksanı sergileyecek olan ür. Marcus Chalfen genetik geleceğimizde yeni bir sayfa açmaktadır. I lerkes oradadır Fareye özgürlüğünü sağlamayı amaclayan, iclerinde Marcus'un oğlu Josnua'nın da olduğu FATE, Tanrı ile yanşmayı durdurnıaya kararlı, vurucu güçferi Millat olan Müslüman Kardeşler, doğal olarak Joshua dışındaki Chalfen'ler ve artık oruardan daha çok Chalfen olan Macit, Samet ve Alsana Ikbal, Archie ve Clara Jones, Irie, sürekli kıyametin hemen yakında kopacağını savlayan Hortense ve onun vefahmüridiRyan... Gelecek faresi kendisine biçilen öykülerin hangisini seçecektir... Köklerine dönmeyi kim/kimler başarabilecektir... Kitabııı başında yer alan, Washington Ulusal Müzesindeki bir yazıttan alinan "geçmiş başlangıçtır" deyişi ne kadar geçerlidiri' Samet'in ikizleri ve özellikle Macit için kurguladığı hayatlar neden yaşanmamıştır... Kurgulandıklarının tersi yaSAYFA 6 Kökterlnl aramak tış. zinciri : W. H. Smith'in gelencksel Genç Yetenek veCommonwealth (tngiliz Uluslar Toplulugu) en iyi ilk kitap ödülleri de Zadie Smith'e verıldı. inci Gibi Dişler için Dickens'ın modernleştirilmiş nali diyebiliriz. KarakterZadie Smith'in kitabında en çok dikkat çeken unsur, yazarın ler neredeysc karikatürize cdilmiş. dili kullanmaktaki yeteneği... Mizahın çok ötesinde, ironik bir ülumsuz anlamda bir karikatürleştirme dil bu. Kitabı okurken sanki karakterler bugünkü Londra'nın değil bu. 550 sayfalık kitabın içinde geherhangi bir barından çıkıp gelmişler de, konuşuyorlar zinen onlarca karakterin, binlerce diya loöıın, en rafine hale getirilmesi demek duygusuna kapihyorsunuz. Ama Londra'nın çokkültürlü daha doğrıı olur sanırım. yapısına dair bir çerçeve kurmak bakımından, hiçbir diyalogda Smith'in başlıca iki karakteri, lkıncı özensizlik veya basitlik olmadığını da belirtmek gerekir. Dünya Savaşı'nda bir sürü komik ve tra jik velveleyi birlikte atlatmış tiplerdır. Romanda ikiside orta yaşı aşmış birer Müslüman adetlcrine göre yetiştirilmeGABRİLLE PATRİCK "ihtiyar delikanlı". Ve bu nokta da Zasini istemektedir ve Macit'i en sonunda die Smith'in iki orjinal erkek tip için bir Bangladeş'e 'paketler'. Bu arada Milat adie Smith'in ilk romanı özünde bakış açısı, bir kimlik kurabilme beceriokulun seks sembolü vc lslamcı bir miLondra varoşlanna söylenen bir sine şaşmamak elde değil. Bu beceri kalitan olur. aşk şarkısıdır. Britanya'nın moBu arada hikâyeye bir orta sınıf ailesi dın karakterler ve 'renklisiyah olmayandern çağ çok kültürcülüğünü yansıtan, lar' söz konıısu olduğundakendisini daolan Chalfenler, büyük tesadüfler sonuonu şenlendiren ve irdeleyen bir komik ha da belli ediyor. cu dahil olurlar. Chalfenizm dedikleri romandır. Romanın en büyük gücü, ü'Connell's Bilardo Salonu'nun bir bir kurallar ve fikirler silsilesi içinde yaSmith'in muazzam bir karakter galerisi mekân olarak kullanımı da kitaba hem şayan aile, liberal bir tngiliz ailesinin tüm oluşturmasında ve bu karakterieri bir zenginlik ve derinlik katan bir başka unçileden çıkarıcı' snobluğunu taşımaktainci dizer gibi yakalayıp işlemesindedir. sur. dır ve iç bayan, ağdalı 'nümanizm'lerini Samet Ikbal ve Arcnibald Jones birlikMuppet şovun ihtiyar loca ikilisini haç(ik sevdikleri Irie ve Milat'ı 'adam ette savaştıkları II. Dünya Savaşı'ndan tırlatan Jamaika göçmeni Denzel ve Clamek' için seferber etmişlerdir. sonra arkadaşlıklannı gittikçe ilerletmiş. rence, kitaba her dahil oluşan göçmeniki dosttur. Kitap, Archibala'ın kendisiBaşka karaknriır likten, göçmenlik durumunun lcendine ni evliliğinin sona ermesiyle ve kendini Bu arada başka karakterler de vardır: özgü 'ticari kurnazlığı' ve bilgeliğınden arabasında, egzozla öldürmek istemeClara'nın annesi, Hortense, tutkulu bir menkul renkli bir kişilik yansıtan salon siyle, başlar. 68'in toz dumanından geYehova şahidi; Abdul Mickey, tek bir bisahibi AbdülMickey, Samet ve Arcriye sağda solda bezgin komünlerin kallardo masası bulunmayan O'ConnelI's hie'nin mutat akşamüstü buluşmalarını dığı yıllardır. tntihar işlemi istediği gibi Bilardo Salonu'nun Arap göçmeni sahibir edebiyat şöleni haline getiriyor. yürümez ve en sonunda Clara Bowden bi; ve Neena, Alsana'nın "ailenin yüz kaBence bir mekân tasviri anlamında bir adlı genç bir Jamaikalı kızla tanışır ve evrası, lezbiyen yeğeni..." bölüm var ki, gerçekten görkemli. Milenir. Irie adında bir kızları olur. Zadie Smith'in ilk kitabı olan inci Gilat ve Irie'nin okuduğu Glenard Oak bi Dişler geçen yü, Smith 24 yaşındayken Samet ise kendisi gibi Bangladeşli olan Okulu'nun koridorlan, tuvaletleri, smıfyayımlandı. Ingiltere'de birden patlak Alsana ile evlenmiş ve ikiz oğulları, Maları, bahçesinin bölümleri, birbirinden veren bu başarı onu bir edebiyat yıldızıcit ile Milat doğmuştur. Samet 'liberal farklı öğrenci gruplarının bu bölümleri na dönüştürdü. demokrasinin' sunduğu özgürlüklerden kullanışı veya işgal edisi, herkese kendi Jamaikalı bir annenin ve Ingiliz bir badolayı acı çekmekteair. Çocuklannın lise yıllarını hatırlatacaktır sanırım. banın kızı ve Londra'nın kuZadie Smith'in kitabında en çok dikzeyinde vaşıyor.. Üc yıl kat çeken unsur, yazann dili kullanmakKing's Koleji'nde okudu ve taki yeteneği... Mizahın çok ötesinde, daha sonra da Cambridge'e ironik bir dil bu. Kitabı okurken sanki girdi. Orada Ingiliz edebiyakarakterler bugünkü Londra'nın hertından birincilikle mezun olhangi bir barından çıkıp gelmişler de, du. inci Gibi Dişler'i üniverkonuşuyorlar duygusuna kapihyorsusitedeyken yazmaya başladı. nuz. Ama Londra nın çokkültürlü yapıZadie önce Cambridge'te sına dair bir çerçeve kurmak bakımın 1996'da yavımlanan öykii dan, hicbir diyalogda özensizlik veya baderlemesindeki bir öyküsüysitlik olmadığını da belirtmek gerekir. le HarperCollins yayıneviAslında doğru tanımlama şöyle olabilir nin dikkatini çekti. İnci Gibelki: Nasılsa öyle, hatta fena halde 'öybi Dişler'i yazmak için talep ettiği 5 bin pound, yayınevi tfllencellvBhafttseyicr tarafından kabul görmeyinSon olarak, Zadie Smith'e bazıları tace başka arayışlara girişti. Ve rafından yöneltilen bir eleştiriye değinebu aravışlar, oeş yıl sonra rek bu yazıyı bitirelim. İnci Gibi Dişler, Hamish Hamilton yayıneIngiltere'deki 'ırk', 'ırkçılık' ve 'ayrımcıviyle iki roman için yapılan lık sorunsalına karşı fazla iyimser bir ta 650 bin poundluk bir sözleşvır içinde olmakla eleştirildi. Zadie meyle sona eriyordu. Smith'in fazla 'eğlenceli ve hafifseyici' Bu arada İnci Gibi Dişler bir resim çizdiği, oysa gerçeğin bundan tarn bir ödül koleksiyoncusu farklı olduğu söylendi. Zaoie Smith'in haline geliyordu. Guardian bu eleştirilere yanıtı ise, okuduklarımız gazetesinin ilk kez verdiği en itibarıyla, gercek bir edebiyatçının veriyi çıkış kitabı ödülü, Frankrnesi gerekenden çok farklı değil. Zadie furt Kitap Fuarı'nda verilen Smith, ırk ayrımcılığını hayatının her döen iyi ekitap ödülü, geleneminde iliklerine kadar hissertiğini, buneksel Whitbread ödülünü nun farkında olduğunu, ama bunu ille topladı. Son olarak da Ingilİnci Gibi Dl$ler, Ingiıtere dekl ırk', ırkçılık' ve ayrımcılık' sode kitaba yansıtmalıyım gibi bir zorunrunsalına kar$ı fazta iyimser bir tavır içlnde olmakia elestirtl tere'nin en büyük kitap sadl. luluk hissetmediğini söyfüyor. (), istediği gibi bir kitap yazdığını ve edebiyatın kendi yolunu çizen, kendine den, yaşandığı gibi hızlı, fazla derine inşamları seçen ikizlerin ve romanda hegöre tercihleri olan bir alan olduğunu sameden, her satm heyecanla yazümış belmen herkesin yaşam seçimlerinde kenvunuyor. Okuduğu her okulda hep baki de bu nedenle okuyanı hemen saran, dilerine sunulan reddetmek mi yatmaksanlı bir öğrenci olagelmiş Zadie'nin bu günümüzün dilini vc ironisini kullanan, tadır? Ya da başka bir biçimde söylenkonuda samimi olduğunu şu sözlerinyer yer anlatım hataları olan, ama özeldiğinde başkasının hatta kendimizin hatden anlamamak mümkün değil: "Kü likle tatilde keyifle okunan bir roman. ta daha da ilerisi bir farenin hayatı ne kaçükken şekerci dükkânına girerdim ve Seveceksiniz... • dar kurgulanabilir? Ruhun doğası bunu siyah bir velet olarak, bir şey çalmayacakabul edebilir mi? ğımı kanıtlamak için kendimi yaşıtlarımBu sorular ve benzerleri hiç altı çizilİnci gibi Dişler/ Zadie Smith,/ Çevidan üç ka^daha uslu davranmak zorunmeden sanki öylesine yazılmış gibi ama ren: Mefkure Bayatlt/Everest Yaytnları, da hissederdim..." Ve Zadie Smith, uslu sonradan acısı nissedilen biberter misa550 s. ve siyahi bir genç kız sıfatıyla, dünya li sunuluyor kitapta. (The Guardian Çıktj Romanı, hitbreedebiyatına son derece haylaz ve 'fırlaadve Yıltn en iyi Yazart ödüllerini kaianYetmişli yıllaraan giintimüze dek uzamış, ayrtca Orange Ödülü finalhti olmuş ma' bir kitap armağan etti: İnci Gibi nan zaman diliminde başlıca üc ailenin; Dişler. • bu kitabın dizi hakktnt da BBC 1 almtjIkbal'ler Jones'lar ve Chalfen'lerin yaTürkçesi: Atakan Koral tır). şam öykülcrini anlatan, tam demlenme Roman asla pes ctmez Z CUMHURİYET KİTAP SAYI 902