Katalog

muyor. Düzyazıda olur, şiirde olmuyor. Bir deftere notlar alırım. Şiir derken, fark "Opera'ntn ikina kitabı üzerinde epey h dillere sıçrarım aynı parçayı sökmek dir çalışıyor olmalıstnız. Yaklaşık bir tarih için. Kâğıt üstünde çeviri denemeleri yavar mt kafantzda, ne zaman tamamlana panm, bir dizeyi tam yerine oturturum cağı konusunda? yeniden okurum. Bir müzik yapıtıyla ilişkisi varsa okuduğum metnin, o parçayı • En ufak bir fikrim yok. tek bildiğim, defalarca dinler, ulaşabiliyorsam farklı ikinci cildin birinciden çok daha fazla beversiyonlarına uzanırım. Nasıl okuduğuni zorladığı. Belli ki, üçüncü cilt daha da mun göstergesi nasıl yazdığımdır bazen: zorlayacak. îşte "Gesualdo" kitabım örneğin. Yatay, Ne türden zorluklar bunlar? dıkey, çapraz, sarmal ilişkiler kurarak ger Saçma gelebilir vereceğim karşılık: çekleşir okuma serüveni. Yoksa, tüketici Yazı zorlukları, diye özetleyebilirim anokur olarak kahrsınız, hızla sayfalan yucak. Biliyorsunuz, epik metinler bunlar, tarak yol almak değil benim gözümde her birinin çerçevesi, ana izleği olabildiokumak. ğince açık ve net biçimde tanımlanmış durumda. Oysa, her bölümün dokusu, Heryazar "iyi okur" olmuyor ama, dezaman zaman baş edilmesi olanaksız göğil mi? Okutnayan yazarlardan söz edilir rünen sorunlar dayatıyor bana, içimin tühep. kendiğini hissediyorum. Okumayan yazar pek yoktur, saçma bir yakıstırma bu. Şüpnesiz her yazar "iyi DBnomo OKUPU Izninizle, sıze btrkaçgenelsoruyönelt okur" olmayabilir, o ayn, yazdıklanndan bunu anlayabiliriz kaldı ki. Bir de, "iyi mek istiyorum. Bunlardan biri şu: Şiir kiokur"u tanımlarken ölçülerine dikkat ketaplanmzın deneme küaplarınızdan daha fazla okunuyorolmasını nasıl açtklıyorsu silmek gerekir. Çok okumak, her şeyi okumak bir oburluk göstergesidir. Denuz? yim yerindeyse, "iyi okur"un sonuçta îki nedeni olabilir. Birincisi; sadık, tir"gurme" olması önemüdir, ağız tadı geyaki şiir okur nüfusu deneme okurunkinlişkin, haz almayı bilen biri. "İyi okur", den fazla sanıyorum. Deneme, Türkibirkaç ayını Shakespeare'in tek bir oyuye'de en ele avuca sığmayan yazın türü. nunu okumaya ayırabilir sözgelimi. Aynı Gerçek okuru çok az bana kalırsa. Kaldı anda komşusu sekizon kitap yutuyorki, gercek deneme yazarı sayısı da çok muş, negam! düşük bizde. ikinci neden, benim dene okuma yolu değildir bu. Pekâlâ "içindekiler"le de yetinilebilir. Her iyi okurun, eline aldığı lcitaba kendine göre hakkını verme biçimi farklıdır. Okumanın, tıpkı yazmak gibi değişik yoğunluk, irtifa, rakam denklemleri vardır, çeşitli tabakalar, katmanlar ile karşılaşılır bu bağlamda. "Endülüs Şiirleri"ni yazdığım sırada, hem Lorca'nın şiirleriyle okur olarak, hem kendi şiirlerimle yazar olarak, bir soruyla yüzleşmiştim: Bu şiirlere yaklasmak için Endülüs'ü görmüş olmak gerekli midir? Hayır demek doğal, kplaydır, bir yanım hayır diyor nitekım. Öteki yanım "acaba" demeyi sürdürüyor hâlâ. Bir siir, bir kitap okuru bu eşiğe kadar kurcalayabilir, kanırtabilir. Konuşmamtztn başında Oktay Rıfat, Necatigil, Ece Ayhan gibı kıtaplart bugüne kadar 56 bin tirajt zor bulmuş şairleri anmışttmz. Bu yüzden zorluklar. engeller mı yaygınlık kazantlmasım önlüyor acaba? Öte yandan, geniş kitlelerin ilgi duyduğu iyi şairlerin sayısı az değil. Bu konuda neler söyleyebilirsiniz? • Ben, şiiri zorluk katsayısına göre önemliönemsiz dive avıran biri olmadım hiçbir zaman. Çok olcunan şairi de, az okunan şairi de küçümsemek, hafife almak abes bir davranış olur. Şiir yelpazeYsşflmsyı oğeBMnm1 si, yeryüzünün bütün dillerinde oldukça Gerçekten de görecedir zaman, biraz geniştir. Şiirin kapsadığı alan iyice geniş"KanatHarekedert" onu kullanma biçiminize bağlı olarak geme kitaplarımın sayıca çokluğu olabilir, Burada, sözü gene "Kanat Hareketle lemiştir ayrıca, örneğin Leonara Coçer. "Brüt" yaşayanlar vardır, bir de "net" okur hangi birini alacağını şaşınyordur rt'ne bağlayabilir miyim ? Kitapta dış dün hen'in şarkı sözlerini bu alandan dışlayayaşamayı öğrenenler, ben bu sonuncubelki! dan sayılınm. Şanslıyım bir yanıyla, çün "Şiir ve îdeoloji"ntn hak e/tiğinden faz yaya, sanat yapıtlartna, tarihe çokça gön bilir miyiz kolayca, emin değilim. Türkiderme göze çarptyor. îyisiir okurundan bu ye'deki duruma da böyle bakmalıyız. Yelkü konsantrasyonum çok yüksektir, her la ilgi topladtğtnt söylemiştiniz bir yerde pazenin bir ucunda çok okunan, Ibrahim iliskileri kurmastm oekliyorsunuz, değil konuda hemen yoğunlaşınm. Koşullan Hakettiğinden az ilgi topladtğtm düşünSadri ya da Yılmaz Erdoğan gibi isimler mi? bahane etmem, her durumda yapacağımı düğünüz kitabınız var mt? var. Sonra Can Yücel, Attilâ llhan, daha Bir kitap bize "içindekiler" ile ulaşır, yaparım. Tabii handikaplarım da var, • Hak etme fiilini kullanmak istemiyoeskilerden Nâzım Hikmet, Orhan Veli ama, bir de "dışındakiler"e yakın ya da Türk edebiyatında benim kadar ziyaretrum. Beklediğim karşılığı almadığını düvar, geniş okur kitlesine ulaşan. Son döuzak bağlan söz konusudur. Ben "Kanat çisi olan, telefonu çalan, mektup/faks/eşündüğüm birkaç kitabım oldu son yıllarnemde patlama yapan Cemal Süreya, tsHareketleri"nin yazan değil de okuru olmail alan bir yazar herhalde yoktur. Işida: "Sütte Ne Çok Kan", "Frenhoferolmet Özel, Mungan var. Bu şairleri küsaydım, şairin tavsiyesine uymaz, gidip min gereği bu böyle. Iki havatımı birbirmak", "Aciz Çağ". Yanlış anlaştlmak isçümsemek kimin aklından geçer? Geniş Arkeoloii Müzesi'ndeki Ağlavan Kadınlerinden ayırmayı her vakit başardım temem, kitap satışından fılan söz etmiyookur kitlesine ulaşmalarına neden olan lar Lahdi'ni de okurdum. Oyle ya, bir laama, birkaç yakınım dışında kimseyi özel rum, ben o konudan anlamam zaten, orözellikleri, yazdıkları şiiri elbette hafiflethit niye okunmasın!? Tekboynuzlu halıhayatıma yaklaştırmadım. Bir tılsımım taya mal değil ürün koyanm. Söylemek ismez de, bir başına o özellikleri yüceltlarının, Stael'in resimlerinin röprodüksiyok kısacası, belki bir biyoritmik düzentediğim başka. Kitapfarım bana belli bir mek, şiirin tek ölçütü saymak doğru deyonlarına ulaşmanın yolunu arardım. den söz edebilirim: Iki elim kanda da olgeri dönüş sağlamıştır hep, bu üç kitap ğildir; yoksa Necatigil'i, Oktay Rifat'ı ya Cem'in gazellerine, Karacaoğlan'ın türsa, her sabah masama otururum. Sanınm için pek az yankı aldım, üzüldüm. da Ece Ayhan'ı indirgemeye sürükleniriz. külerine, Louise Labe'nin sonesine ne yaasıl sorun iradede, buna bağlı olarak kon Biraz şiir okuru olarak portrenizi çizŞairlerin bir bölüğü arayısa, yeniliğe, yopıp edip sıçrardım. llle de böyle mi okusantrasyonda gene de. Yoksa, benden çok mek isterim. Gençlik döneminizde, şiir ğunluğa, deneyciliğe ya üa loşluğa daha vakti, olanağı olan yazar sayısı az değil, soyazmaya başlamadan önce hangi şiirler ba nur "Kanat Hareketleri"? Elbette tek nuç olarak haftada 30 saatimi şucunuzda dururdu? Sonraki ytîmüthiş bir çalışma temposuyla larda kimlere en çok yakınlık auyişyerimde geçiriyorum. Söyîedunuz? Şimdi okuduğunuz şairfer mesi belki ayıptır, ben işyerinde hangileri? çok çalışınm. • Dk büyük gözağrüarım Mallarme ve Ezra Pound oldu. He Son sorum kısa: 21. yüzytlda men ardından Rilke, Char, Cumşairin yerini nerede görüyorsumings eklendi onlara. Türk şiirinnuz? den O. Rifat, Dıranas, Necatigil, • Vereceğim yanıt pek sevilmeEce Ayhan, Dağlarca en çok etyecek: Şairin yerini toplumun bikilendığim şairlerdi. Dünya şiraz dışında, en azından kenannirinde, çağdaşlar arasında Monda görüyorum ben. Her şairin tale'nin, Bonnefoy'nin, Hlebnibir adası vardır, olmalıdır, ana kov'un, Berryman'in ayrı bir yetoprağa oradan bakmak daha ri var bende. Son dönemde Gondoğru bir çözüm gibi geliyor baeora'nın tutsağı oldum. Bu isimna. Elinde olmayan nedenlerle leri sıralarken kim bilir kimlere toplumun göbeğınde yaşayabilir haksızhk ediyorum. îyi bir şiir şair, ama içinde yaşadığı yarılma okuru olduğumu söylemeliyim. koşulu olan mesafe duygusu kaBununla övünürüm. zandırabilir. ltiraf edelim ki, Araya girebilir miyim? Hep dünya yaşanılır halde değil, her"iyi okur"dan söz ettiniz, size gökes birbirini ezmeye çalışıyor, re net bir tammı var mı 'iyi dağlarla ve ağaçlarla artık görüokur'un? şemiyoruz, insan iliskileri zedeleniyor durmadan. Hayat bulaşı• Olmaz mı?! Rimbaud'nun cı bir hastalık görümünü kazanannesine tavsiyesini bin kere anmışsa, kıyıda durmak gerek. Yadım: Soldan sağa ve vukarıdan kınlarda bir yazımda aktarmışaşağıya okumak. Ne demeye getım: Zola, bir gün Mallarme'ye lir bu? Bir metni (şiir, öykü, de"Dışkı ile elmas aynı şey azizim" neme, roman) hakkını vererek demiş. Mallarme hak vermiş okumak gerekir. Anlam ve ses ona, "Ama" demiş: "birisi daha bütünlüğünü, dokusunu, örgüaz çıkar". Şairin uğraşında hesünü, iç ve dış göndermelerini, def^ bu daha az çıkandır. Kazyarattığı çağnşım alanını yoğunmak için, olabildiğince ayrı durlaşarak kat etmek. Ben, pek çok mayı öğrenmek şart. • metni okurken sık sık yerimden kalkarım örneğin: Sözlüklere, başvuru kitaplarına, yazarın baş"Kanat Hareketleri, lirik şiirka bir kitabına, metinde anılan ler 19931999"/ Enis Batur/Altı"Ben, yalnızca 'llyiokurun Itglslne tallbim, onun da sayısı belli Turkiye de bu eOltJm düzenlyle. kltle ll«tlşim araçlannın başka metinlere göz atmak için. bu duzeylyle lyl okur' sayısı zor artar, daha cok 'oıtalama okur' üreten bir slstemln lclnde yasıyoruz" dlyor Ents Batur. kırkbeş Yayınları /151 s. SAYI 644 ŞHıkapsaftğıalaıı yatkın olabilir, olmaları bir edebiyat, bir dil açısından çok yararlıdır. Onları daha az sayıda okurun benimsemesi, toplumun bir dönemdeki koşullanyla açıklanabilir. "Karanlık" Mallarme, "karanlık" Gongora ya da Zanzotto, burun bükülebilecek şairler mi? Geleneksel Enıs Batur sağanağt bu yıl "Amerika Büyük Bir Şaka" ile başladı, "Kanat Hareketleri" de devam edtyor. Hazırlamakta olduğunuz başka kitaplar var mı? Heyhat, var. Yakında, "Başkalaşımlar"ın yeni cildi yayımlanacak. Ârada küçümen bir kitabım var: "Cüz". Bu yıl ilk romanımı yayımlayacağım: "Acı Bilgi". Ansiklopedimin yeni cildi olan" Yazboz" da bu yıl çıkar sanıyorum. Okurfara acımıyor musunuz?! • Geçenlerde, genç bir okurum, kitaplanma yetişeyim derken bir seferinde aç kaldığım söyledi. Içim cız etti. Yıllarca ben de sefil gezdim, kitaplar yüzünden. Herhalde bunun acısını çıkarıyorum! "Verimlılıkefsanesinaen sıkıldım"demiştiniz bir söyleşinizde. Bu konuda size soru sormaktan çekıntyorum ama çok merak ediyorum: Okuyor, yazıyor, çalışıyor, geziyor, yaşıyorsunuz. Stzin saatiniz günde 24 saatten fazla ttnj içeriyor olabilir mP 3UMHURİYET KİTAP SAYFA 9