Katalog

SENNUR SEZER emal üzcr ilk kitabını 1959 yüında yayımlamıştı: Giil Yordamı. Bu kitap onun Ikinci Yeni'nin sevilen ozanlarından biri olmasının başlanjycıdır. Ne ki, Giil Yordamı'nı izleyen OIü Bir Yaz (1960) ve Tutsak Kan'dan (1963) sonraOzer uzun birsürcsuskunluğu seçecek, 1973 'te yayımlanan Kavganın Yiireği okuru Dİr başka Kcmal Özer'le tamştıracaktır. Dünyayı değiştir me ve dönüştürme isteğini açık seçik vc güncelin odağından dile getiren şiirlerin ozanıyla. Kemal Özer, 1973'te yayımlanan Kavganın Yüreği'ni Yaşadığımız Günlerin Şiirleri (1974), Sen de Katılmalısın Yaşamı Savunmaya (1975), Geceyc Karşı Söylentniştir (1978), Kimlikleriniz Liitfen (1981), Araya Giren Görüntüler (1983), Sınıriamıyor Beni Sevda (1987), Insan Yüzünün Tarihinden Bir Cümle (19.90), Bir Adı Gurbet (1993), Oğulları Oldürülen Analar (1995), Onların Sesleriyle Bir Kez Daha'yla (1999) sürdürdü, geliştirdi, genişletti. Bugün sevilen ve okunan ozan kimliği toplumcu kimliğiyle birlikte anılıyor. Ozer'in, kırk yıllık şiir serüveni, günümüz genç okuruna kolay görünebilir, şiirinin odağını, şiir bilincini diri tutarak değiştirmek zor ıştir ama kuşkusuz bu davranışı desteklenmiştir, diye düşünebilir okur. Ançak bu hiç de öyle olmamıştır. Kemal Özer'in dönüşümüne sıcak bakan eleştirmen sayısı, hiç değilse başlangıçta, cok azdır. K Kemal Ozer siipinin tanıkları prospektüslü ama eleştiriye duyKcmal Özer'in derlediği yayımlanıyor deduğu saygı yüzün"Eleştirilerin Gündeminde" mek. Böylece hem den yanıtlamamış yanlışlık olmuyor, bunlan. Yanıtlamak 51 yazarın 71 yazısını durumunda kaldığı derleyen bir kitap. Kırk yılda nem de kolay anlaşılıyor bu modcrn şibir yazıyı isc kitabıeleştirimizin ir... Yadayapayşiir... na almamış. Yazıyı Içtcnligi olmadığına ve yanıtı, meraklısı değişen/değişmeyen yanını göre matematıksel için yer belirterek vurgulaması, yabancı de diyebiliriz. Deanmış. eleştirmenle, Türk mek bu tür kitaplaEleştirilerin Günnn çok satması, ödiil eleştirmeninin yöntemini deminde'de yer alan yazarların arasında karşıfaştırma olanağı verişiyle alması da tarifnameli oluşundan, kuMehmet Kaplan, dc ilginç. ramsal, yapımsal, Doğan Hızlan, Ferit yapısal oluşundan Öngören, Adnan Binyazar, Mehmet Ergün de var, Rıfat Tlileri gcliyor. Bundan ssnra şiir atölyelergaz, Hasan tzzettin Dinamo, Abdülkadir de gelişecek demektir. (...) Hem sanatsal Bulut, Tevfik Taş da. Bir başka deyişle hem sosyal hem siyasal!... Dünya barışıhem eleştirmcnler hcm ozanlar yazmış na ve dostluk yarışına hizmet böyle olur Kemal Özer'in şiiri için. Özellikle şiirinin işte! Böylece hem sanat kurtulur hem işrotası değiştiğinde. Ve bence, Asım Bcçi sınılı... Kurtulduğu bir yana, bu arada zirci, Doğan Ilızlan, Hasan tzzettin Dinem ııcuzluk başlar hem terör önlenir. namo, Ferit Öngören onun değişimini Hem de memlekct kalkınır." destekleyenler arasında yer almış, yoğun RıfatBgazın eleştmieri biçimdc elcştirilsclcr de. Rıfat Ilgaz'ın başka kitap elestirilerinin ŞHr KiMenmesi olup olmadığını, olduysa bu kadar sert Örneğin Hasan Izzettin Dinamo'nun bir tavır sergileyip sergilemediğini bilcKcmal Özer'i olumlaması, Rıfat 11miyorum. Ancak Kcmal Özer'i eleştirengaz'dan sert bir yanıt almış: S.iir Kirlen lerin en ünlülerinden olduğu için örnekmesi. Ozanlığındaki alaysılığını öykülelemek zorundaydım. Rıfat Ilgaz, eleştiririndeki ince nicvini Kemal Özer'in Halerini Kemal Ozer'in şiirine yöneltmiştir liç şiirine yöneltmekte hiçbir sakınca görgcne dc. Oysa eleştirileri şiirden çok ozamcz Rıfat Ilgaz. Bu şiiri mekanik bulduna yöneltenler de vardır. Örneğin Mehğunu, kitabın sunusundaki (ya da arkamet Ergün. Mehmet Ergün, Suphi Kesındakisunuştaki) açıklamayı 'tarifnamenan Demirci imzasıyla yayımladığı, 1973 lere' benzettiğini can acıtıcı bir tavırla tarihli bir yazıda Kemal Ozer'in hem söyler: "Biz Babıâli'ye uğramayalı işler Ikinci Yeni Dönemi'ni hem toplumculubiraz daha yoluna girmiş. Şiirler artık ğa geçişini elcştirir. Eleştirileri ozanın ki İlk kitaptan sonuncusuna şiliğine yöneltir: "(...) Siyasal iktidarın baskısından ürken kişilerin şiiri bir kaçak sığınağı haline getirdikleri bir dönemde, bu akım içerisinde yer alan ozanlardan bir tanesi de Kemal Özer'dir. (...) Ikinci Yeni'nin şiir anlayışından toplumcu gerçekçi şiir anlayışına yaşantısı değil şartlar, daha doğrusu "okunurolma kayKusu" götürdü Kemal Özer'i. Şiirlerinde ilk değişimin uç verdiği dönemi dikkate alacak olursak, bu gerçekliği kolaylıkla somutlamak olanağını buluruz. (...) Kemal Özer'in yaşantısının değil de, okurun baskısıyla ayak değiştirdiğini bilmek, şiirini çözümlemek açısından önemli. Duyarlığıyla benimsecfiği ideoloji arasındaki uyumsuzluğun şiirlerini sürüklediği olumsuzluğu başka türlü açıklayamayız yoksa. Gerçekten de v diyalektik açıdan bakıldığında Kemal Özer'in şiirlerindeki aksaklığın hep bu düşüncedavranış, bilinçduyarlik, yaşamdünya görüşü arasındaki ııyumsuzluktan kaynaklandığı görülür. (...) Salt ayak değiştirmek yeterIi değildir devrimci bir ozan olabilmek için. Ayak kadar yaşantıda da değişiklik yapmak gerekir. (...) Bu nedenledir ki, işinden evine, evinden işine gidip gelen kişilerin harcı değildir devrimci şiir yazmak. Olsa olsa ancak kendi küçük burjuva bunalımlarını dışlaştırıcı nitelikte slogan şiirleri yazabilirlerbu kişiler. Kemal Özer'in bütün şiirleri de bu nitelikte. Bu nedenle de, devrimci şiirin karikatürize edilmiş şekli olarak nitelemek gerekecek onları.' Eleştirilerin Giindeminde'de Mehmet Ergün'ün bir yazısı daha yer alıyor. Suphi Kenan Demirci imzasının kendi takma adı olduğu da bu ikinci yazıda yer almış. Eleştiriden çok küçümseme navası taşıyan bu tür yazıları Kemal Özer'in derlemeye alışı kuşkusuz, eleştiriye saygısı kadar kendine güveninden kaynaklanıyor. Şiirlerle eleştirileri karşılaştırma oıanağına her zaman sahip okurlar. Kemal Ozer, şiirinin bu yeni doğrultusuna inanıyor. Eleştirilerin Gündeminde'ki en sert anlatımlı yazılardan örnckler verişim, Kemal Ozer'in kendine güve ninin bir başka deyişle cesaretinin altını çizmek için. Bu tür eleştirile re (ikisi hariç) yanıt vermcmiş Kemal Özer. Yanıt, yine başka eleştirilerdedir. Örneğin Ferit Öngören'in yazdıklarında: "Faşizmc karşı vuruşan şaire daha bir hoşgörü ile yaklaşmak gerekir. Oysa Kemal Özer kıyasıya eleştiri yemiştir. Bu onun işinde başarısını simgelcr. Çünkü Kemal Özer yöntem arastırması ile pck çok şairi eskitmiş oldu. Hayatlarında birgün enselerinde şiirin solıığunu duymamış olan beyler, soyut oazı sözferle, gerçekten devrimci şiirin araştırmasına kendisini vermiş güçlü şairleri eleştiri süsü altında sinsicelcaralamaya girişirlcrken aslında ileriye dönük oelge bırakma hesabı içindedirler. Oysa ileriki günlerde 1973 yılını merak edenler tek sağlam belge olarak ellerind< '. mal Özer'in Yaşadığımız GinıKi'in Şiirleri'ni bulacaklar." Kemal Ozer'in her kitabı bir belge aslında. Eleştirimizin kırk yrlını merak edenler de, Eleştirilerin Gündemindc'vi okumalılar. Yanıtları Kemal Ozer'in kitaplarında olan sorularla karsılaşacakfardır, kimi zaman üzülseîer ya da gülseler de, bizim eleştiri yöntemimizi bir iki örnekle Balı yönlenıiyle karşılaştırma olanagı ıia bulacaklardır. • Eleştirilerin Gündeminde, Derleme/ Kcmal Ozer/ Yordam Kt/ap ları/ 2(J4 s. K İ T A P S A YI 4 9 5 Kendine güven Bir ozanın şiirini köktcn değiştirmesi kolay iş değildir. Sözcük işçiliğinden bilinç işçiliğine dönüşmesi de. Kendi kalıplarından sıyrılmadan şiirinin içeriğini ueğiştiren ozanlara hep rastlanır. Ama bu tavır, şiirinin yapısını dcğiştirmcyi deneyenler gibi tepki almaz. Şiirinin yapısını değiştirmek, geldiği ve ünlendiği akımı eleştirmek zor iş.tir. Bu zorluğu neden göze almış Kemal Özer. Bunu kendi yazdıklarıyla kavramak için climizde olanaklar var: Tanık Giinler, Soruların Gündeminde, Gölgeden Giincşc, Ikinci Ycni'den Toplumcu Şiire, Eleştirilerin Gündeminde. Bu kitaplardan biri Kemal Ozer'e, yöneltilen eleştirileri kapsamasıyla ayrılabilir: Eleştirilerin Giindetninde. 51 yazarın 71 yazısını der leyen bu kitap, kırk yılda cleştirimizin değişen/değişmeyen yanını vur gulaması, yabancı cleştirmenle, Türk eleşürmeninin yöntemini karşılaştırma olanağı verişiyle de ilginç. Sanatçıyla eleştirmen Hşkısi Bir ozanın ya da yazarın hakkında yazılanları bir araya toplaması, yayımlaması akla ilk anda bütün yazılanların onu övdüğü, doğruladığı bir durumla karşı karşıya olduğumuzu getirebilir. Insanlarkendilerine yapılan saldırıları neden kitaplaştırsınlarki... Ya saldırılar azınlıktadır ya da saldırıları yöneltenler önemsiz kişilerdir. Ancak, Eleştirilerin Gündeminde'yı şöyle bir karıştırmak bile, kitabın bir övgü kitanı olmadığını gösterir. Pelci Kemal Ozer bu yazıları neden dcrlemiş: "Eleştiriylesanat ürünü arasındaki ilişkiyi her zaman önemsedim. Çünkii bir yazımda dediğim gibi, 'Geri bıraktırılmış bir ülkede nem türlü baskılara, yozlaştırmalara karşı varlığını korumak, hem dc gcliştirmek zorunda olan sosyalist bir edebiyat için güçlii bir eleştirel ortamın bulunması özellikle önemli' göründü bana hep. Bu yüzden, en az cmck harcanmış, cn yüzeyscl eleştirilerin bile, yararlı bir yanı bulıınabileceğini düşündüm. 1 latta çe şitli yanlışlar banndıran, yanılgılar taşıyan bir yazının dahi doğruya ıılaşmada yardımcı olabileceği kanısını sürckli korudum." Kemal ()zer, yazılanlann kimilerine üzülmüş hatta öflce de duymuş SAYFA 8 Kemal özerln her kltabı bir belge Eleştirimizin kırk yılını merak edenler, Eleştirilerin Gündemlnde'yi vakit geçlrmeden okumalılar. C U M H U R İ Y E T