Katalog

'Olusturdunum dili bozmava calısıvorum' Ülkelerinin kültür değerlerine gönül vermiş iki araştırmacı, Mustafa Gökçeoglu ve Zekâi Altan, iki yıl Kıbrıs'm bir ucundan bir ucuna, 45 köyü taramışlar, açılan yüzlerce çeyiz sandığından yemcni ovalarını, çevre namaz örtülerini fotoğraflarla belgeleyerek gün ışığına çıkarmışlar, Lefkoşa'nın oanliyösü Gönyeli'de açtıkları bir sergide halka sunmuşlardı 1990 yılında. Aradan geçen dokuz yıl içinde Mustafa Gökçeoğlu'nun her yıl bir kitabı yayımlandi: öykü, halkbilim araştırmaları, halk destanları, Kıbrıs nalk fıkraları, şiir, masal, sözlük dallarında herbirinden ayrı ayrı söz edilmesi gereken bu kültür yapıtları üzerine konuştuk Mustafa Gökçeoglu ile. Dil araytşın konusunda söylediklennin örazmaya öykü ve siirle basladın. nekleri "Tezler 7.9 1990 tarthlı mektubumda ve Sözler I" kitaşöyleyazmı^tım. "Dulun Oğlu" bında var. Türadlı hikâyenin stcak bıranlatımı var Içten küler konusunliğiniz (hrizminiz) duyuluyor. Kahredici da söyle yazmısortamlara direnen bir insan, bence biraz da tın: kendımzsıniz. Mustafa Bey, roman yazma"Bir tutkudur lısınız. Çünkü öyküye sıpnıyorsunuz Kıb türküler Türkii rıs ınsamnı çeşitlı aevırler tçerisinde veren ler kt toplumla bir roman yazabilirsiniz." Yazarltk serüve nn yürek atışla ninızin başlangıç günlertnden söz edermt rtdır. Sevda yelsiniz? leridir onlar. Za Kalemi elime aldığım günlerde her yamanın derinlikzar gibi benim de dılimi oluşturma çalerinden gelip bam, gelip gündemimin baş köşesine soluklartmızLı oturdu. Özgün bir dil oluşturabilır mibütünleşirlo yim düşüncesi beni kıvrattı. Arayışlara itBiteviye eserlt > ti. Kendimi halkın arasında buldum. Inde eserler. Bazen sanlarımızın vüzyıllar boyu düşüne konubirkaç damla şa oluşturduklan dilin incelikıerine ulaşgözyaşıdırlar mak istedim. Anlam öbeklenmelerini, ama cağlar boyu atasözlerini, deyimleri, birbirlerine sesleakarlar akarlar, niş biçimlerini saptamaya başladım. Deryine de bitip tülediğim verileri birikimlerimle yoğurup kenmezler. Kiöykulerimi yazmaya başladım. mi zaman da baskaldındırlar. Atılan naralar O günlerde halk içinde çok dolaştım. dönemleribtrbıHalkbilim sempozyumu olmuştu. Katırine düğümleyip lanlar arasında ben de vardım. "Yaş Desgünümüze kadar ulaştrlar. Dur durak biltanlan" adlı bir bildiri sundum. Bildiri mezler. Zaman tammazlar. Günyirmidört sunanlar arasında araştırmacıyazar dossaat tinselve düsünselyapımmn dalga botum Harid Fedai de vardı. Konuşmamı yuyla titreşim sayımıza aek, gelip bize esbitirince bildirimin tıpkıbaskısını istedi. lik eden birkaç türkii bulabiltriz", deyip O günden sonra beni her gördüğü yerde derlemelerim harmanladtn. Bir yandan da sordu. Halkbilim araştırmaları yapmadıarayıslartnt sürdürdün Kitaplartn birbinğımı, öyküler, şiirler yazdığımı söyledim tzledt. Bunlar hakkında neler söyleyeğimde^ Dünya ahiret iki elim yakanuadır. ceksin? Kültür araştırmaları yap" diyerek beni teşvik etti. Aylar sonra uyanlannı dikkamtorvtSöztar te aldım. Kaybettiğim sesleri yeniden din "Tezler ve Sözler" Kıbns Türk insanıledim. Halkbilim ögelerini ayırdım. Bulnın sözel değerlerine dayanan nehir dizigularımı bildiriler biçiminde yazdım. sinin kitaplandır. Birinci cilt, basımından Böylece "Tezler ve Sözler" dizisinin bikısa bir süre sonra tükendi. Ardından rinci cildi ortaya çıkmış oldu. Kitap," Yeikinci baskısıyla birlikte ikinci cildin çıknidüzen" gazetesinde tefrika edildi. Damasına da neden oldu. "Tezler ve Şözha sonra da Gençlik Merkezi tarafından ler"irı üçüncü cildini Yakın Doğu Üniyayımlandı. versitesi Kültür hizmeti olarak yayımladı. O günlerden sonra halk içindeki gezinKonusu halk destanlan olan "Aynamemi daha da sıklaştırdım. Derlemeleri lı'nın Okuduğu Şiirler" adlı kitabımın bayaparken bir yandan da kendi dilimi busım yükümlülüğünü kendim üstlendim. lma uğraşımı sürdürdüm. Kitap, Gökçe Yayınlan'ndan çıktı. DİNCER KAYA yeri geldikçe atasözü ve dcyim kullanırdım. Söyleyişlerimdeki farklılıklann daha o günlerde ayırdına varmıştım. Atalartmız Anadolu dan devşirme yoluyla getirilmişlerdi. Başka bir Ueyişle Anadolu insanıyla mayamız aynı maya, özümüz aynı özdü. Ama bizler otunu yapragını tanımadıgımız çok değişik bir kültürel ortama taşınmıştık. Buna Kültürlerin akıskanlığıyla yapışkanlığı da eklenince oldukça büyük farldılıklar ortaya çıktı. Ayırca dilin devingenlik özelliği de zaman süresi içinde boynunun borcu olan katkıyı koymuştıır. Sonuçta kitap oluşturacak dcnli farklüıldann ortaya çıkmasını sağladı. Olaym büyüklüğünün ayırdına varınca oturdum, eski yazı ve Kiril öğrendim. Kıbrıs'ta yazılan kitaplan elden geçirdim. Derleme çalışmalarımı hızlandırdım. Sözlüğü hazırlarken Kıbns Rumcasındaki ve Türkiye Türkçesindeki deyimlerle atasözlerini karşılaştırmalı olarak vermeye çahştım. "Kıbns Türk Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü" 1991 yılında Repa Yayınları arasında çıktı. 232+2 sayfa olan sözlüğün ikinci baskısı aynı yılın içinde yapıldı. Çalışmalarımı kesintisiz olarak sürdürdüm. Sözlüğün genişletilmişi 427 sayfaya ulaştı. Üçüncü baskısı 1997 yılı içerisinde Repa Yayınları arasında yayımlandı. Kıbnslı Türklerin kimliğine ışık tutan bir araşttrmaa yazar: Mustafa Gökçeoglu y Mtdenbııygartfiı "Şu Adamız / Dedığımız" adlı destanında Akdentz uygarlıStyla ilgili kavramlart imge olarak kuüandtn. Kıbrıs'm Mtsırlılar tarafından altnmastm anlatan uzun sıirini giriş bölümünde söyle demistin: Denızin gö'zü faltastydı Ürküntü sulannı kabartıyordu Bu kadar çok kaytğı hıç görmemişti Zor tastyordu gidenlcrin öfkelerini Dört htnzır ytlamn suskunluğu Uçurum karanlığındaki su Ve ölüler tanrtst Osiris Ve biraz akbaba Ve biraz timsah Şiirden hiç kopamadım. Buna olanak da yoktu. Bir yanda sevdalar, öte yanda da bu aşk adasındaki çatışmalar. Usturanın üzerinde yürümek zorunda bırakılan insanlarımız. Her gördüğüne kurtancı gözüyle bakan, yüzıerdeki hüzünlü arayışjar. Bütün bunlar 1984 yılında destanı yazmama neden oldu. 1992 yılında bir bolümü Yunanca'ya çevrilip "Nea Ebohi" dergisinde yayımladı. Destanın yine bazı bölümleri iki kez italyancaVa çevrildi. 1993 yılında "ll Majakovskij ve 1995 yılında "Societa di Persieri" dergilerinde yayımlandı. Destandan bazı bölümler "Türk Dili" ve Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatı Antoloiisi nde yer aldı. Destan ancak 1995 yılında kitaplaşabildi. Ştmdtlerde çalışmalann nelerdir? En son olarak Kıbrıs köylerini teker teker yeniden gezdim. Sesleri kaydettim. Kıbrıs Türk halk masallarını derleyip düzenledim. Çalışmamın 160 sayfalık bölümü "Bir Varmış tki Yokmuş" adı altında yayımladı. Çalışmamın geriye kalan 850 sayfalık bölümü de öğretim görevlisi olduğum Yakın Doğu Universitesiyayınlan arasında 1999 yılında, "Kıbns Turk Bilmeceleri" kitabımla birlikte çıkacak. Aynca "Tezler ve Sözler"in 4. cildi, "Kıbrıs Türk Manileri" vc "Lefkoşa'nın Belleği" bu kitap mimarlardan, fotoğrafçılardan oluşan bir ekip çalışmasının ürünü olacaktır üzerinde çalışmaktayım. Son olarak neler söylemek istersin? Bir yazann kendi dilini oluşturma çabası uzun sürersc dilinde kalıplaşmalar olur. Ben de, büyük düşünür B. Russel'in söylediği gibi oluşturduğum dili şimdilerde bozmak için uğraşmaktayım. • CUMHURİYET KİTAP SAYI 495 1984 yılında bir trafik kazası sonucu 8 yasındaki oğlumu yitirdim. O günden sonra yüzümden hüzün hiç cksik olmadı. Elimde olmayan bu olay yüzünden çevremdeki insanlan hep üzdüm. Kıbns sorunu için üretilen çözümsüzlük çözümdür düşüncesi de halkımızı iki arada bir derede bırakmıştır. Şerbet niyetine acı içirilen bu insanlann gülmeyle dostluklan bozuldu. ülumsuzluklara direnç gösterme adına halk fırkralan derleme işimi hızlandırdım. Bildiklcrime yenilerini ekledim. "Kıbns Halk Fıkralan" kitabı Galeri Kültür Yayınlan arasında 1992 yılında çıktı, okuyucuyla buluştu. Gcnişletilmiş ikinci baskısı 1997 yılında Altın Muhlon Mizah Ödülü'nü aldı. • Türk Bankast'mn Kültür Sanat Ödülü'nü alan bir sözlük çalısman davar. 1974 yılından önce Gemerek ve Sıvas'ta matematik ve fizik öğretmenliği yapmıştım. O günlerde arkadaşKibnsta vasayan Insanlann atalan Anadolu'dan devslrme yoluyla getlrilmlslerdl Başka bir deyl$le Anaöolu Insanıyla mayası aynı lar gibi ben de maya, özu aynı özdü SAYFA 14