Katalog

Kapak konusunun devamı. mı Ersoz'dckı bu ortaklaştırma özelliği, sorgulanmadan geçilemeyecek bir nitelık kazanıyor. Ikinci tehlikc, 'arabesk' ya da 'edebiyat yapıyor' dedirtebilecek ölçüde sere serpe olan duyugsal dil. I letnen söyleyoyım, Cezmı Ersöz yazılarının, cn a/ kendine özgü bir insanilik yaıatmak dcdıgim ö/.ellık kadar temel nitelikte savılması gerekccek olan diğer iki özelliği, hem söz konusıı tchlikcleri gö ğüslüyor, hcm dc bu yazıların bcnzersiz vc yaratıcı ınetinleı olmasını sağhyor: 1) Hcr boydan iktıdarın 'dışında vc karşısında' dııruş, 2) Yabancılaştırıcı etki (mizah ve maske) Bir kcrc, kişi yaratmıyor ultnası, 'ben'i de kapsıyor. Lcman'ın son sayısındaki yazı, bu açıdan son derece iyi bir örnek. Çünkü, neredevse haber denebilecek güncelliktc ve olgusallıkta bir yazı olmasına, ayrıca, olayın ve kişilerın gerçek olduğunu, kurgusal olmadığını bilmcmize karşın, Ceznıi Ersöz'ü temsil etmesi doğal sayılacak olan 'bcn', tam olarak Cezmi Ersöz değil. Tıpkı, gerçekliği daha az belirli sayılabilecek diğer yazılarındakiler gibi, Cezmi Ersöz olmadığı hafifçe belli edilmiş bir 'ben'. Tıpkı bazı gerçeksi yapıştırma resimlerde, asli öğelere, biraz dikkat edenin gorebileceği ölçüde yabancılık kazandınidığı gibi, birinci tekil ki••" Bir insanîlik yaratıcısı Cezmi Ersöz şinın dc yapujtırma kalnıasına dikkat cdilmiş,. Yabancılaşüncıetkıyı, maskcyi, bellı belırsi7 seziyoruz. Etkin bir dikkat gösterilmeden okunduğu durumda bile, şu ya da bu ölçüde bir ovıınsallık i/lcnimi cdınildiğini baıııyorum. Belirtmeden gecmeyeyim, Yok Karşrlığı Yüzünün kitabındaki şiirlerde ınas keöğesi, sözcüğıın doğrııdan kullanılması da içindc olmak üzere, bu açıdan ayrıca incelcnebilecek ölçüde öne çıkıyor Cczmi Ersöz, hcr durumda, dıle getırdiği vaşanıtları adıllardan herhangı birinc, 'bcn', 'sen', 'o', gerçekten bunların herhangi birine ait kılabiliyor. Hem de bir kcreliğinc dcfil, hcr scfcıinde yeniden. Öylcyse Cezmi Ersöz, günümüzün yaygın kavgısı olan bireyselliğin ya da 'kendi olma'nın neresinde duruyor? Bana kalırsa bu yeni idollcrin ötesinde. Her hafta Leman dergısindc (^ezmı Ersöz okuyanlar bilir: Yazısının sonunda küçücük harflcrlc dizilmiş olan bilgi verici notların içinde söyleşi duyuruları bıılunur. Haftada en az bir gün, büyük kentlerden Anadolu'nun çcşitli yerlerine kadar kitapçılarda, kahvelerde, kültür merkezlerinde vb. söyleşileri olur. ZamaHayallcrini Yak Evi Isıt/ Cezmı Er nımızın bir peygam beri! Ersöz'ün yazılasoz / Çınar Yaytnıında çeşitli ruhlardan lart /112 t Her 8elerlnde yeniden Yok Karşılığı Yüzünün / Cezmı Ersöz / Çınar Yayınlart/lOls Kırk Yılda Bir Gibisi/ Cezmı Ersöz / Çınar Yayınlart / 126 s kesitler okunması belki biraz da bundand.r. 'Biz'e gelince: 'Bizi gördükleri her yerde damgaladılar' adlı şürindcki gibi, ^iir boyu tanıınsal agırlıkta 'biz'lcri varsa da, bunları czbere okumamakta yarar var. Şehirden Bir Çocuk Sevdin Yine kitabındaki, yine tanımsal ağırlıklı bir 'biz'in cgoıncn olduöu 'fiıari uykuları' şiirini ele alalım. Şıir boyunca ner şey, oradaki 'biz'c aidivet hissedenleri kıvandıracak nitelikte Hatta: 'Bizim gözlerimiz'dc 'bütün yanaşma ruhlu insanlarboöulur.' Yanaşma run! 'Bız'ım dısımızdaüir clbet! üysa dikkat cdcrsek, bu 'yanaşma ruh'ıın bir önceki şiırde 'ben'in de özelliği olduftunu görürüz: 'Beni yanaşma ruhum boğuyorgeceleri'... Neredeysekimseiçin beklenmcdik özellik kalmtyor. Öyle mi? Ne ölçüde öyle? Nasıl, nerede, kim için ve ne zaman öyle? Zamansal zeminin hcr zaman verili olması, yanıtları daha da çetin kılıyor. Yanıtların olabilecek en biiyük bölümü okura bırakılıyor çünkü. Oysa Cezmi Ersöz okumak ilk bakışta fazlasıyla kolaydır. Çelişkili bir biçimde, fazlasıyla kolay görünüşlü, esaslı bir zorluk. Kolay görünmesinae, avakta durmak için çaba narcıyorcasına pekıştirilmiş iyelık yapıları Cyazdığı yazısının','içindeki ümitsizliği', 'çalıştığım işyerim'...) gibi çocuksu, 'biliyorum, acılarım hiç bitmeyecek', 'aşk değil bu, merhamet' gibi arabesk tonların, şiirlerindeki tarsılarla nakaratların, tiım yazılarındaki 'o' 'bu' gibi işaret sıfatı bollufiunun vb. etkisi var mı? Bildiğim 'büyük ler arasında Cezmi Ersöz okuyanların sayısı, gençlere oranla hayli düşük. Bu metinlerde büyüklcri itip gençleri çeken şey, aynı bir yanıltıu izleninı, aynı kolay okunur duygusallık görüntüsü müdür, yoksa bu doğrudanlıkta, başka bir yaşam kültürüne ait işaretlerin sezilmesı mi1 Metinlere ilişkin saptamalar Cezmı Ersöz okumak llk bakısta fazlasıyta kolaydır Celişklll bir blçltnde, fazlasıyla kolay görunusiu, esaslı bir zortuk. SAYFA 4 Bu soruları sormakla yctinip, Cezmi Ersöz mctinlerine ilişkin diğer saptamalara geçcyim. Birincisi, sözünü ettiğim tonlarla Birlikte, sizde de (Cezmi Ersöz okurunda) kuşkuların belirmcye başlaması. Biı abartı kokusu alıyorsunıız. Flıçbir zaman tam cmin dcğilsiniz; kuşku niçbiı zaman tam olarak kesilmiyor. Mizah öğesi, ilk kitabında daha yüksek dozlarda vc açıktan olmak, ama zaman içinde daha gizli konumlara çekilerek yalnızca hafifçe kabartılmış bir zemin oluşturmak üzere sürekli bir biçimde önem taşıyor ve tam da dozun böyle olmasından doöan bir yabancılaştırıcı, ııyanık kılıcı etki yapıyor. Arabesk görünümlü söylcyişler, çoğu kez, klasik romanlardaki berimleme bölümlcrinin işlevini görerek birkaç satırın ya da paragrafın, giderek yazı boyu bir mctnin hazırlayıcısı oluyor. Sondaki vurucu birkaç satıra hazırlık değil ama: Aralarda verilen olgu, yaşantı, eleştiri, ortaklaştırılmış duygu vb. için hazırlık. Bu tiır dokıılar bize ormanda çilek toplamaya benzer bir deneyim yaşatır. Biri çileklerin yerini işaretleyip bildirmiş olsa, ya da bizi arabayla oralara bıraksa, deneyim asla aynı degerde olmayacaktır. (>ezmi Ersöz'ün vazarlık özelliği bana bir ahbabın küçÜK kızını anımsatıyor. Tabağındaki viycccği öyle savıuk bir görünümle, hızfı ve sarsak hareketlerlc ycrdi ki hcr taraia döküp saçtı sanırdınız. üysa dikkatle baktığınızda hiç dökülmüş yemck görmezdiniz. 'Üst kültür' ile 'ait kültü/ü' birle^tırivor dencbilır mi Cezmı Ersoz içinr* Belki bu ka\ ratnları geçersizlcştiriyoı de mek dah.ı doğrıı olur. Kendınc, popüler cdebiyatla sıkı edebiyat arasında bir bölgeolustııtuyor. Arabeskgibı popııler, sıkı edenıyat gibi kalıcı. Kalıcılığını kim bilebilirr' Doğru. Şu varki, Cezmi Ersöz metinlerınin ynkarıda belirtmeye çalıştığım özelliklerini bir araya etiren bir başka yazar hcnüz görülmedi. • " C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 4 7