Katalog

so7İuğeckleneccöı, kolayca kcstırılebılır Hıç kuşku yok kı bıı Behçet Necatıgd adıyla bılınen ve tanınan Edebiyatımızda Isimler Sozluğu nun suıeç ıçınde nıtelı ğının değıştırıTdıöını onumuzdekı yıllar da bu değısınun hızlanarak sureceğını de gosterıyor bı?e Nıtekım so/luk, 55 eskı yazarın çıkard dığı, 158 ycnı yazarın eklendığı bııgıın ku halıylc cn az % 20 oranında değışımc uğramış gorunuyor I n lyımser kestırım lebüe Necatıgılso/luğunun,onumuzde kı yırmı yıl ıçınde fa7İadan % 30 oranın da daha değışım gostcreeeğı ongorulebı lır Bu dtırumda 2020 lere varıldığında Behçet Necatıgd so7İuğunun cn az yarısı henı nıcelıkçe, nenı de nıtelıkçe değışıme uğramış olacaktır kı bu, yazrnımi7da bır başka sorunsalı daha eıddıyetle gundeme almamız ı neden olacaktır r>ana gor Soz luğun ılk olarak yayımlandıgı 1960'tan 2020 yc kadar geçecek kısa sıırede yanı 60 yıl ıçınde bır cdcbıyat onu yaratanlar an lamında yan yarıya değışebdır mP Belkı Hurıye Necatıgıl Hanımcfcndı, merakınıı gıderebılırdı Buyuk bır ıncelık le sorulanmt yanıtladı Sayın Hıırıye Ne catıgıl Fvct, Bchçet Necatıgıl, yazına, he leşure 'vefasızlık' gostercnlerc çok kı/ı yordu, hatta "(yikaracağım bunlan soz lukten dıyordu ama sağlığında yer vcr dıfiı yazarlardan hıçbnını çıkaımamıştı Edebıyatımızda tsımler Sozluğu'nden "Kltaplarda Öhnak" Onun o guzelım şıırını anımsamanın tam sırası galıba Nc der Behçet Necatı gıl, 'Kltaplarda Olmek" adlı şıırınde 'Adı, soyadı/ Açılır parantez/ Doğduğu yd, çızgı, olduğıı yıJ, bıttı/ Kapanır paran tez // O şımdı kıtaplaıda bır ısım, bır so yadı/ Bır parantez ıçınde doğum olıım yıllan // Ya sayfa altında, ya da A/. derde/ Eseılerı, ne zaman basıldıkları/ Kısa uzun bır lıste / Kıtap adları/ Can çckışen kuşlar gıbı elınızde // Parantezın ıçınde kı çi7gı/ Ne varsa orda/ Umıdı, korkusu gozyaşı, scvıncı/ Ne varsa oıda // O şım dı kltaplarda/ Bır çı/gılık yerde hapıs,/ Hâlâ mı yaşıyor koı unamaz kı,/ Olduru lebıhrsınız " (3) Oyk anlaşdıyot kı yazarları sozlukten çıkarmaya kıyamamıştı Behçet Necatıgıl Sonrakı yıllarda sozluğe katkıda bulunan şaır ve y ızarlar çıkarmış olmalıydı bu ya zarları So/lukten bu kez çıkanlan yazar lar arasında, yaşamlarının sekız on yılını yazın dcrgısı çıkarmaya adamış ıkı yazar davardı Ornekse Atıf Ozbılen 1950'de Adana'd ı Guney Harckederı adlı sanat gazetesını(6sayı), 1954 55'teGuneyder gısını (14 sayı), ardmdan aynı dergıyı, 1967 1973 yılları arasında bu kez îstan bul'da bınncı sayıdan başlayarak (72 sa yı) yenıdtn cıkarmıştı (4) Hâzım Zeyrek ıse, Necatıguın ıfadesıyle, "Su adında ay lık sanat edebıyat deıgısını Şubat 1961 Ağustosl968 arası Sıvas ta sekız sene çı kar(mış), 78 sayıda kapatmak zorunda kal(mıştı) " Ote yandan Muharrem Va kar dan ı yırmılı yaşlarmda henuz unıver sıte ogrencısıyken bııı şıır dergısı olmak ıızere ıkı ayrı dergı çıkararak bunlaıın toplamınıyırmısayıyaulaştırmış Mııhar rem Mercanlıgıl'dc, u/un omurlu olma yan bır bıbhyografya dergısı çıkarmıştı Ama bu çıkarmalarda doğrusu ışın cn dgınç yant, Necatıgıl ın lıstelesınden de ğıl, sonr ı eklenmış adlardan bırının çıka rdnıış olmasıydı Ornekse Mustafa Yeşı lova, Bt hçet Necatıgıl den sonra so/luöe alınmı^, nc kı 1998 baskısından çıkardı veımışiı 1993 ten 1998 e sonbcşyılıçın de, 25 t ı/arımız daha yas,amını yıtırmış, tı SozIıAten edındıgımi7 bılgılere gorc Ancak,! u kez ne olıım nedenı, ne dc nc ıedegc n uluolduklanna değgın bırbılgı vardı so/lukte ünıc,uı FertevNadı Boratav ın Bekır Yıldi7 ın 1998'tekı olıım tarıhlerı vcrılı yordu <mıa, buarada73 Kasını 1995'teyı tııdığımı/ Azı?(yalışl)i ın ıse hâlâ yısıyor olduğtı vıırgulanıyotdıı 1993 basımında kı kırnı y ınlışlar da suruvordıı bu ırula SAYFA 18 azı oykulerınde ıpuçlarına rastlanı lanama enonemıı yapıtı olarak go rulcn2001 serısınde Arthuı L Clar ke, evrımlcşmcnın son durağı olarak yddız çocuk veya !>af enerıı halıne gelmiş ınsan bı fıncını gosterır Başlangıcınuan bu yana be yın gelıştıkçc vucudun dığcr organları bc yuıuı gelışımı ıçın bırer yardımcı unsurlar olmaktan otcyc gıdemeyecektır Beyın tek başına tum gereksınımını karşdarsa veya fızıksel dunyada hıçbır şeye gereksınım duyma/sa dığer organlara da ıntıyacı kal mayacaktır Ancak o zaman da bcyın bır or ganızma olmaktan çıkacak sadece bılınç ya dasarcncrjıolacaktu Arthur C Clarkeev rımın son aşaması olarak bunu gosterır 1 lomo Sapıene kadar bırçok aşamadan ge çen ınsansılar cn son uzaya açılıp bdınme yenın sırlarını da oğrendıkçe kcndı kalıp ları ıçınde tutsak kalan bılınçlerı ozgurleş mcnın onunde duran tum engellerı kıra caktır Zaman vc mckânda sınır tanımayan varlıldar halıne gelecektır Islam mıstısızm de ıfadcsını bulan "crenlcı gıbı Zuhtu Bayar ın kıdaklarını çınlatarak, onun bu yuk keyıf alarak okuduğum 1972 yılında yazdıj*ı Tutuklu Bdınç adlı oykusunu an madan geçemeyeccğım Mcraklısı eğer bu labdırse 1 Ocak 1973 tarıhlı 256 sayıîı Turk Dılı Dcrgısı nde okuyabdır Bu oyku Art hur ( ( larke takının tersme, fızdcscl bede nınden kurtularak "bılınç' halınde sonsuz yaşama kavuşan Dr Adam'ın olumu ozle Yazınımızın sevgdı olulerı' Ayırdında mesıyle son bulmaktadır yım başta scvgılı Behçet Nccatıgd olmak uzere, ustunuz acdmış uykunuzda Yu (Jark'ın romanlarında olumsuzluğe kanus'la ortmeye yeltensem uzcrınuı, bıraz vuşan cvrenın efendderının fızık ve moral cık olsun ısuııı mısınız? Sabahattın Lyu yapdarı hakkında tam anlamıyla bır bdgı bulmak mumkun değddır Ne Rama robofilu'nun deyışıyle, "en buyuk gucunu manlarında ne de 2001 serısınde ayrıntdı ve basarısını oluın karşısında goster(en)' bır betımleme yoktur Evrcnın cfendderı sevgdı Yunus sızler ıçın soylemı^ olsun nın arzularını yerıne getıren son derece ge "Oda yandırdın/ Kulun savundun/ Oyle lışmış robotları vardır Insanlar hep onlar mı gerek/ Senı sevenı" (7) • la muhatap olurlar Efendılenn ıstek ve ar zularını hep bu emre amade robotlar ıletır (1) Bu yazıda Behçet Necatıgd'ın Edemsanlara Beşık adlı romanı da bır bakıma biyatımızda tsimler Sozluğu adlı yapıtı Rama ve 2001 romanlarının bır prototıpı nın, Varlık Yayınları'ndakj doku/uncu olarak gorunmektedır basımı (Ocak 1978,403 s kuçuk boy, on Bcşık, cvrenın çok uzak koşelerınde ev beşıncı basımı (1993,399 s ) veonyedın rımleşmesını tamamlamış ve saf enerji ha cı basımı (1998, 453 s ) goz onunde bu lıne gelmiş varlıkların ve onların kozmik lunduıulmuijtur planlarmı uygulayan son derece gelışmış (2) Vedat Cıunyul, Sanat ve Edebiyat robotlarını gunıımuz dunyasında anlatan Dergileri, Alan Yayıncdik, 1986, ss 44 bır yapıttır Bdmdığı gıbı bılımkurgu sade49 65 67 ce gelcccğı anlatan bır sanat turu değddır (3) Behçet Necatıgıl, Arada, Varlık Ya olay gunumımle dc gcçcbdır Tek sorun yınları, 1958, ss 56, 57 bılımkurgusal atraksıyonların romanın bu (4) Gıınyol, Agy, ss 55 61 tunluğu ıçınde (5) Memet 1 uat, Dağlarda Yureğim, onemlı unsurlar ha Adam Yayınları, 1996, s 125 Konuşan lınegelmcsıdır Şım Toplum, lyı Seylcr Yayıncdik 1996 s dıkı /amanda dun 159, ayrıta bak , otekı yazdaıı yamızı zıyaret edetı u/aylılar veya gunu (6) Hdmı Yavuz Gızlenmı^ Devlet mıi7cle bulunan çok Adam Sanat Ağııstos 1993 Sayı 93 ontmlı bır bulıışun (7) Sabahattın Lvuboğlu Yunus Emre, neden olduğu so Cem Yayınevı 1981 ss 39 109 {*) Mıznrlık adlart Necatıgd'ın andıjh runlaı gıbı Koma nın konusu gunu bıçımdı yansıtılmış Edtrnekapı Rıımtiı hısarı bakırko\ bırU'ştırrntleıı tarafımdaıi mu/de geçnıesıne rağmen bılımkurgu yapılmışttr Ornekse Samım Kocagoz hâlâ "îz mır'de"ydı, Nadır Nadı de hâlâ Cumhu rıyet'te 'başmakaleyazmakta"ydı Azız Nesın ıse, hem "olıı 'ydıı hem de "şımdı bağımsız yazar" denılerek tanıtılıyordıı Kımı yazar adlarına da dcğınehm Or neğın Memet Baydur vc Muzaffer llhan Lrdost, nıcedır kendılerını bu adlarla ta nıtırlarkcn, sozluktc bu yazarlaıımız hâlâ Mehmet Baydur ve Muzaffer Erdost ola rak gosterılıyordu Ya Mcmet f*uat ıçın nc denıelı? "lçlerınde tek du7eltı yanlışı ol mayan kıtaplar çıkarabdmek ıçın çok uğ raş(an)", "gozlerı(n)dekı okuma gozlıı ğu( )boylesınekalınla^m(ıs)" bulunan ya zın ve emek anıtımıza, sozluğun 1998 ba sımında "Fuat Memet" adı yakıştırılmış tı(5) 1998 bastmında kımı duzeltmeler de yapılmıştı kuşkusuz ürnekse Uöur Munıcu nun tstanbul'da değıl, Anlca ra da olduğu bclırtılmış, yanLş duzclül mı^tı ama, neden olduğune değgın tek sozcuk edtlmemıştı bu basımda da Sıvas kıyınunda yıtırdığunız Metın Altıok, Beh çet Aysan, Asım Bc7ircı ıçın ıse bır ıkı du zeltmc yapma gereğı duyulmuş olmaiıy dı Duzeltılmış tıımcelen olduğu gıbı ak tarıyorum Mctın Altıok "2 lemmuz 1993 te Sıvas'ta Madımak Otclı'ndckı yangında agır yaralandı Ankara da ol du "Behçet Aysan " 1993'te Sıvas'ta Ma dımak Otclı'ndekı yangında yaşamını yı tııdı Asım Bezırcı "1993 te Sıvas'ta Madımak Otelı'ndekı yangında yas,amını yıtırdı " Sankı, nedenı bclırsız bır yangında ya şamlarını yıtırmış,tı Altıok Aysan ve Be zırcı Ama boyle olsaydı, "Sıvas'ta bırotel de çıkan yangında yaşamını yıtırdı ' de mek yeterlı olurdu herhalde "Toplu kı yım ' vc "kundaklama"dan soz açılma dan Madımak Otelı yangınından soz et mek, "arıf olan" okura goz kırpılmaya ça lışıldığı kuşkusu uyandırmıyor mu sızdc deJ Pckı nasıl olur bu ? Nasıl hoş kars,ıla nabdır bu tutum 5 "Sıvas'ta yurttaşlarını toplu kıyımdan koruyamayan bır devlet ten devlet boşlugu'ndan soz cdılıyor Oysa Sıvas'ta devlet vardı, ama bu, 'Gız lenmı^ üevlet'tı gızlendığı yerden yıırt taşlarının kıyımını seyreden devlet1 Polı sın, guvenkk guçlennın gozlerı onıınde gerçekJeştırılen bır toplu lcıyım eylemını ba^ka nasıl açıklayabıfırız kP dıyen Hıl mı Yavuz, bu yanlışın altına nasıl olur da ımza atar? Nıçın 5 (6) Farklı bir evpim kuramı Beşik, evrenin çok uzak koşelerınde evrimleşmesıni tamamlamış ve saf enerji halıne gelmiş varhkların ve onların kozmik planlarını uygulayan son cferece gelışmış robotlarını gunumüz dunyasında anlatan bır yapıt. MUSTAFA YELKENLI Arthur C. Clark'tan "Beşik" B olarak nıtclcndırd mesıne yol açan onemlı şey romanın ana cksenını uzayldann oluşturnıasıdıı U/av Idarm amacı Arthur C Clarke'ta hcmcn hemen hep aynıdır Kesınlıkle duşman de ğdler ve ınsanhğın yararına yonelık çok onemlı mısyonlan vardır Bu romanda da Clarke'ın uzayldarın amacı yaşam olan gezegenlerdekı canldardan ornekler al mak, nılınç sahıbı olabdecek yaratıkları uy gun mekânlarda robotların gozetım ve denctımınde gelışmclerını sağlamaktır Bunun ıçın uzayda uzay ıstasyonları kur mak, alınan orneklerın bakıınını sağlayan gorcvh robotları sağlamak hep yıne robot ların ışı olmaktadır Gereklı olan her unsıır robotlar tarafından uretılmekte ve anında hı/mcte koşulmaktadır Zıgot evresındekı canldarın gelışımını hep bu ustun yapay zekâ sahıbı robotlar takıp etmcktedır Or nek yaşam turlerının toplandıöı gczegcn lcrdekı akıllı turlerle hıçbır sekılde dışkı kurmuyorlar boyle bır zorunluluk duyııl duğunda da vıne kesınlıkle zarar vermele rı soz konusu olmamaktadır 7ıhınsel yol la ıkna eddnıeye ealışdmaktadıı Nıtekım bır kaza sonucu dunyamıza ınmck zorun da kalan robot taşıyıcdar ıster ıstcme? dun yaldarla ışbırlıgı yapmak zorunda kalulaı Gcnç ga7etceı bayan ( arol de gemı ış<,ısı Iroy dan yardım ıstemelerı gıbı Troy'tın bdeğınc taktıkları bdezıkle zınınsel ıletişim sağlarlar Yolculuklarına devam etmck ıçın gereksınım duyduklaıı maİ7emelerı tlde ettıkten sonra yollamia devam ederler ama dunyaldardan aldıkları sozu de yerıne gc tırırler Dunyadakı evnmsel gelışıme mu dahale etnıeyecekler Robotların bıkmak bdmedcn yaptıkları ışlcrı orgutleyen, yazarın dcyımıylekolonı cder de kendı aralarında sınıflandırdmtşlar dır Yonetun bırırrderı dort ana komeyden oluşmaktadır Muhendısler, Lıderler, la rıhçder ve Gelışmış Robot Araştırmaları Konseylerı Lıderler Konseyı de yonetım, enformasyon, dctışım, taşıma ve araştırma olarak bcs bolumde çalışmalarını surdu rur Bu çalışmaların ıçınde en onemlı ola nı ıse Hayvanat Bahccsı Sıstemıdır Kolo nı'nınenu7aknufu7r)olgesındckıbırgrup bu hayvanat bahçesınde yaşayan bır mdyo na yakın turu orijinal gezegenlerıne don durur Uzaylılar sakın sakın kozmik planlarını uygularkcn ummadıkları bır şeyle kar şııaşırlar Mesleğıne tutkuyla bağlı, tut tuğunu kopartan genç bır bayan gazcteeı dcgozu pck ıkı genç gemıcının kaybolan nukJeer başlıklı bır bombanın ı/ını surcr ken tesaduf eserı uzayın efendderının dun yadakı planlarını açığa çıkartırlar Askerler, korsanlıkla servet yaparlar, kasabadakı tıyatro çalışmalaıı gıbı van oğeler romanı hacımlı yapmaya yetıyor ama pıvasadakı gerılım romanlarından kurtaramıyor ro manı Bcşık her ne kadaı tam anlamıyla bır bdımkurgu romanıysa tıpık bır gerılım ro manıdır da Bu yonuyle ( larke ın dığer romanlarından ayrdır Bır başka ayrımı da kadın erkek dış kderıne fa7İaca yer veımcsı, cuısellıöı kullanmasıdır Aneak Anhur ( Clarkc adı bılımkurgu okuru ıçınde bır cfsane ol tn ısı heı şevı bır ke ııara atmaya yetıyoı • Beşık / Arthur C Clarkc / Çcvırcn M AlptrÇopur/ ıcırmal Yaymlau /'579 v UnyHanı konnk pbnlan C U M H U R İ Y F T K İ T A P SAYI 4 7 4