Katalog

manızın Avrupa da kitapLınnızın benimsenmevm kntaylaştırdıg'ı söylenehılir mu Taın tersi. Bilinçli bir Dogulu Hıristiyan iki kat daha fazla hayal kırıklığına tıgruyor, çünkü modLrn Avrupa yaşantısının özgeci Hıristiyan ögYetisini nasıı değersiz ktldığını, halkların eşitli&i vc kardcşfigi gibi AvrupaİJ ideallerin ner krizde nasıl ayaklar altına alındıgını görüyor. Hayır, başarımın bclki binlcrcc nedcni var, ama Suriye'deki I lıristıyan azınlığa mcnsııp olmam bunlardan biri dcgll. Alınan edebivat eleştirmenlcri ve yazarları Doğu'ya karşı, tslam'a ve Araplara karşı ırkçı ya da en azından ııcfretle dolu oldııkları için önüme çıkan bir engel oldu daha çok bugüne kadar. Bir Yahudi, bir Türk, Dİr Hıristiyan Suriyeli arasında ayrım yapmıyorlar, bu nedenle bir keresinde yabancılarla ilişkiler üzcrine yazılmış bir makaleye şu başlığı atmıstım: Bir misafir işçi bir Türk'tür. Aslında başarımın iki ncdcni var: Bunlardan ilki, Alman yazarlar sadece kendi göbekleriyle meşgul oldukları için Almanya'da heyecan vericianlatıların eksik oluşuydu. Onlar babalarıvla, annelcriyle, eşfcriylc vcya köpekleriyle olan çatışmaları ve kompleksleri hakkında yazıyor vc dünyanın bıınu sıkıcı bulmasına şaşıyorlardı. Ancak şimdi, Amerikalılar anlatı sanatmı ycnidcn keşfettikten sonra Alman yazarlar da yavaş yavaş bunun tadına varmaya başlıyorlar. Başarımın ikinci nedeni isc onbeş yıl boyunca Almanya, Avusturya ve Isviçre'de yaptıfiım zorlu turnelerdir. Her turne yılda yaklaşık 160 kadar performansı kapsıyor. Orada bulunanlar coşkuyla başkalarına anlatıyor. Sözlü propaganda her zaman en iyi yöntemdir. (Jlkenıze dönmeyı düsünüyor tnusunuz? Eskiden bunu düşlerdim, ama bugün sürgünde gcçcn yirmisckiz yıldan sonra artık orada yaşayamayacağımı düşünüyorum. Aslında ner yıl birkaç haftamı orada geçirmek ve çocukluöumun geçtiği mekanlan yeniden görmek istcrdım, ama benim vatanım eşimin, oğlumun ve düşleri min gerçeğe dönüştügü ycrdc artık sonsuza dek. Alman dılinin benim için daha birçok başka dile açılan kapı olduğunu da unutmayın. Aynı şekilde sizin aüzel dili nize de. Bıı nedenle Almanca benim vatanım oldu. Kitaplarınızı yazarkcn hedefledığıniz belırlı bır okıır kıtlesi var mı? Hayır. Oykünün beni ikna edebilmesi gerekiyor. Ben aslında bir anlamda kendiınin hiçbir şeyden memnun olmayan, sürekli hatalar bulan en eleştirici vc en zorlu okuyucusuyum. Bu bana babamdan miras kalmış. Örneğin on kişi oturmuş mercimek yiyor olsak, mercimeğin içine karışmış biricik taşın babamın ağzına düşecegine bahse girebilirim. Aynı şey kendimin veya başkalarının eserlerini okurkcn benim başıma da geliyor. Uzun süredtr Almanya'da yaşadığtnız ve kültürünüzden ıızak kaldıgtnız düşünülürse yeni öyküler bulmakta zorlamyor mu? O kadar da uzakta yaşamıyorum.} ler giin kardeşlerimi arıyor ve mahalledeki tüm dedikoduları öğreniyorum. Kitaplar, ziyaretçilcr vc gazcteler de bunu başka bir açıdan tamamlıyor, ama ne yazık ki Şam'daki yaşam da eskisi kadar Arap gelenekleriyle sürdürülmiiyor. Oradakı insanlar da aynı bizim gibi tüm bu saçmalığı uydu antcnlcriylc scyrediyor ve Dİzim gibi telaş içinde yaşıyorlar. Bu nedenle bu;ünc kadar yazdarımı hcp farklı yaşantıarla dolu çocukluğumdan kalma anılarımdan faydalanarak yazdım. BuldujLuniiz vcya dinlcdifciniz öykülcri ve geleneksel bıçtmlert nasd tşlıyorsunuz? • Sentcz yaparak; bir kimyager olarak bu konuda oldııkça deneyim sahibiyim. Ama cdcbiyatta bu kendiliğinden vc plansız olarak gerçekleşiyor. Bölümden bölüme, olaydan olaya bu imgeler vc resimler doğ Ahmncs! Vatsnın görünen bütün çözümlerin aslında şiddetlc vanlan çözümlerden daha uygun olduğunu kavrayamıyorlar. Savaş Dugünün silahlarıyla yalnızca ıkıma yol açabilir, ir yengiye veya çözüme değil. Bizim bölgcmh: dünyanın en zengin en güzel yelerinden biri, nc yapıyoruz ki biz bu güzellikle? Biz kcndimizi ciddiyc almadığınuz için, dünya da artık bizi ciddiye almıyor ve tabii ki dünya, bir milüyetçi histerik sözler savurdu ğunda veya bir fundamentalist kendini kaybcdip turistlcri vurdu^unda da ciddiye almayacak elbette. Dünya yalnızca katı vc maddi gerçeklifii kavrayabiliyor. Eğer bunu anlıyor, kendimize ve başkalanna saygı duyuyorsak sorunlarımızı masa başında halletmeli ve anlaşmazlıklan yıkmak için sabırlı olmalıyız. Boyleccdüııyayı da saygılı olmaya zorlamış oluruz. Bence buYaşanmışlk payı rada şu iıç konu önemfi: Demokrasi, azın Anlatttğınız öykülerde kurgu ve yaşan Iık hakları ve komşu ülkelere saygı. Bu miflık payı ne kadar? odak noktaları Doğu'da büyük bir patlaBen bir anlatımcıyım, bir politikacı vemaya neden olabüece^i gibi onu cennete ya psikolog deöil vc örncklcrimse İncil ve de çevirebilir. Biz her gün bu dönüm nokŞenrazat. Kendimde olduğu gibi orada da tasında bulunuyoruz. ner şey gerçeklikten yola çıkıyor, düşler vc Gece ile Sabab Arasında Yolculuk adlı insan özlemiyle karışıyor ve tekrar hayata kitabımzdaki "Hanan " çağdaş Arap kadıngeri dönüyor. Aslında gerçeklik vc Kurlarının geleneğe karsı tavırlarındaki bır demaca arasındaki sınır belirsiz. Bircok kez ğıyneyt mi umgeltyor? okuyuculara en abartılı bölümün nangisi Hanan Arapça'da "özlem" anlamına oldugu sorulduğunda sözcüğü sözcügüne geliyor ve aynı zamanda kendi ailemden gerçeklikten alınmış bölümleri gösterebir bayanın da adı. Bu nedenle onu çok ceklerinc dair bahsc girdün ve ne yazık ki kolay betimleyebildim. Aynca Hanan, haklı çıktım. Bu konuda en büyük yalanın kenui yoluna giden, bir erkek gibi sert olgerçeklik olduğunu zannediyorlardı. "Ya madan cesur vc dirençli olabilen Arap kada son yüzyılda Fransa'da her şarkıyı tam dını hayalimi dc simgeliyor. anlamıyla notalara görc osuran sanatçılar olduğuna mı inanıyorsunuz?" (Bu, Dürüst Yalancı" adlı romanımda dile gctirildi). Ya da bir insanın kcndini yaralamadan cam yıycbılcccğine vc Güney Suriyc'dc (Golan) ycrden sıcak su çıktığına ve cepteki tüm madeni paraların kararacağma (eskiden paralar gümüşten yapıldığı ve duman kükürtlü olduğu için) mı? rudan sentez olarak ortaya çıkıyorlar. Dogrudan Alman ca yazıyorum. Kcndisi de bir Alman şair ve yetenekli bir dil sanatçısı olan özel redaktörüm (ki çok çalışıp iyi para kazandıöım için onunla çalışabiliyorum) bana DU scntezlerin okuyucu için anlaşılır olup olmadığını söylüyor. Mctinlcrim ancak ben onunla bunlar üzerinde tartıştıktan sonra yayınevine gidiyor. Orada da başka bir editör tarafından her şcyin tutaru olup olınadığı, az veya çok anlaşılırlığı açısından tekrar kontrol edilerek okunuyor. Bu bahsettiğimiz unsurların sentezini üstelik bir de yabancı bir dilde yapmak hiç de kolay değil, çünkü ede biyat sadece Lletişim anlamına gelmiyor, aynı zamanda dil üzerinde çok büyük bir hakka da sahip. C Bu kitapta Avrupa ülkeleri kendi adlarıyla verılirken, neden Arabıstan soyut ve kurguial olarak anhıtdıyor Çok basit, çünkü bu öyküde Avrupa şehirlerinin rolü yalnızca Mainz'tan Tries te'ye kadar olan yolculukta gcçilcn şchirler olmaları. Ama Arap şehirleri saılece coğrafi bölgcler olmaktan öte anlamlar da taşıyor. Anıları ve özlemi, keder ve sevinci, sevgi ve nefreti simgcliyorlar. (Bu iki duyguyu yalnızca Şam'dan tanıyorum, herhangi bir Alman şehrinden değil). Ayrıca dramaturji bazı dcgişimleri gerektiriyordu, yoksa sirkin yolculuğu bu kitap için çok karmaşık olurdu. Bu nedenle Şam'ın yerini değiştirerek, sirkin vardığı vc sonra hemen tekrar yola koyulduğu Akdeniz kıyısında bir liman şehri olabilmesi için Beyrut'un 120 km. ilerisine kaydırdım. Ama bu noktada şehri artık Şam adıyla niteleyemezdim vc üç yıl Bcyrut'ta yaşadığını için, bu şehre duyduğum özlem, Şam'a duydıığum özlemle karıştı. Ulanya, bu isim Arapça'da "ilk şehir" anlamına gelir ve bu ilk şehir her Suriyeli için Şam'dır. "...ama bu ayrt bır öykü." Peki biz bu öteki (jyküleri ne zaman ukuyabileceğiz? Bu da ayrı bir öykü. • (*) Ra/ik Schami'nin yakında yayınevimizceyaytmlanacak Dü'rüst Yalancı adlı kitabımn kahramanı olan Sadik ytne bir (jy kü anlatıası. Zihnınde öyküleri ve Morgana sehrindeki hayatı bırbirine karntıran Sadik'in niçn 1001 lane öyküye ihtiyaç duyduğu ve bır öykü anlatıası olmayı kimc borçlu olduğu ise ayrı bir öykü Gece ile Sabah Arasında Yolculuk / Ra/ik Scbami / Türkçest: Muitafa Tüzel / Kabala Yaytnevi / 412 s. Gece Masalcısı / Raftk Schami / Türkçe.si: Saffet Ciünenel / Kabala Yayınevi / 231 s. Î sindc Avrupa kültüründen uzak olmadığım, birçok kitap okuduğum ve daha henüz Şam'daykcn Hcinei, Brecht, Balzac ve diğerleriyle uğraşmış olduğum için, bir Suriyeli ve Libyalıyı birbirinden ayıramayan bu gerçek Avrupalılarla karşılaştığımda hayran kalmaktan çok hayal kınklıg'ına uğradım. lletişirni kolaylaştırmış olan modern yaşam insanlann algılarını duyarlılaştınnak yerine, onlan acımasızca öldürüyordu. Modern insan üç yüz tanc kötü haocr dinleyince dünyanın sefaletinc karşı duyarlılaşmamış, aksine daha da yorulmuş vc körelmişti. Modern yaşam insanı neredeyse şizofrenik durumlara sokuyor. Insanlar bir yandan Afrika'da açlık çekenlcre yardım ederken, bir yandan da komşularından nefret cdiyorlar. Goethe'nin yazılarını okuduğumda dil sanatı, yazann bilgeliği ve büyüklügü haklunda birçok şcy öğreniyorum. Ama çağdaş Alman yazarlar bana hiçbir şey vermiyor. Bu nedenle sık sık eski yazarları okuyorum. Benim eserlerim Orta ve Kuzey Âvrupalılardan daha çok Cervantes, Maksim Gorki, Cjabriel Garcia Marauez, Kazancakis ve YaşarKemal'dcn etkilcncrek anlatı sanatının güzcllikleriyle donanıyor. Uzun süredır Batı'da yaşayan biryazar olarak şu anki Doğu yaşantmna bakışıntz nedir? Eğer Doğu'dan kastını/ Akdeniz bölgesiyse halkımızın başvurduğu dolambaçlı yollardan büyük üzüntü duyuyor ve kendimi çaresiz hissediyorum. YönetimIer son dere.ee yersiz, yavaş vc pahalı gibi Rır DojŞfdu olarak Batı ya^antısına ba kijinız nedır ve bu eserlerınıze nasılyansıynr? Çocukken gittiğim o seçkin okul saye ZEL 1999 SAYI K A D IN AZARLARI Kadınlann Yazdığı Öyküler Patricia Craig • Miras Virginia Woolf GUNUMUZ • Uvertür ve Yeni Oyuncular Lütfcn Jeatı Rhys • Charles'a Kalılmak Elizabeth Botven • Mrs. Charles'ın Kadın Duyarlığı... S. Gökçen Ezber • Ünlü Şairin Evi Muriel Spark • Stalin'in Öldüğü (JUn Doris Lessing • Son Nadine Gordimer • İyi Taşra İnsanlan Flannery O'Connor • Gerçek Güney Alice Ylalker • Bay Prescott'ın Öldüğü Gün Sylvia Plath • Tokalar Margaret Attvood • Oyuıı Okuma Elizabeth Jolley • Tuiku ve Hüzün Anları Joyce Carol Oates • Öpücük Angela Carter • Japonya'ya Karşı Zal'er Ellen Gilchrist • Gilchrist (izerine Nicholas A. Basbanes CUMHURİYET KİTAP SAYI 474