Katalog

10), "Sokul.dokunaklı biı yalnı/lıkol incin/ kar.ınlık, kanscr vc k.ıdiT dediğimi/ şcy,/ kayda geçiıdiğinı şiiı.../ ...içiınde <ı ayak seslerı..." (s. 12), "Yıı/ıımiı goğun soğukcammadayıyoruın/kuzeyyıldızı!/ neden hayutın anlamını sorgulatır hcp hana/ acınııı kalbirıden sevıettiğim geçmişin/ kırık dökıik parçalarından hütii nc,/ gerçeğe varmaya çalıştığım bu gece/ sözcüklerle sınıılanmış anlamları düşii nüyorum,/ anlamları çözen zarnanı/ çözütmüş lıiçbir giz bcııi içineçekmiyor, bu nuhiliyorum/bunubiliyorvezayıf yerimden yakalıyor gece." (s. 13), "Ydlar son ra içimdeki ycrine geri dönmck istediğinde,/ çok üzgünüm, beııim için acı çektiğini bilmiyordum/dedi. " (s. 17) Oya Uysal a/ yazan bu şaıı mi? Oylede denilcbilir belki. Ama kanımca bu görünüm onurı seçkinci tavrından, titizliğinden kaynaklanan bir sonuç. Az ama nitelikli bir şiiri, ortalama bir çoğaltmaya yeğ lıyor Yine de, ben onun 1994'ren bu ya tıa yirmi şiir yazdığını düşünmüyorum. ()ya, her yazdığını kitaba koymayacak ka dar, yazdıklarını da sorgulayan övülesi bir tutum içinde görülüyor bu son dönemin memrnmmmmitv 0ya Uysalla içimizdeki uçurum üzerine ıı mnlllliı ııHiıwıiMiııwııiiWMWiııiiiııııiwiiBiiii'iHiiiı'iıiıiMPiiııiMiıııwiiııwiiiıwıııııııııyww»ıi'iıııı ıiiiiıtfiııffi mffnffîHmfiirrffMiq^^ratwi(^^ Az yazan bh1 şair ŞUrhHıHkprensesi ()ya Uysal ştırınde okuru böylesınc sa rıp çarpan nedir diye düşündüm? 'lnce biı kadın duyarlıgı demeyin; sevniem bcnboylebirnirclcmeyi. Ncdcmcktirkadıu duyaılıgı? Erkekler dalıa mı az duyar lıdır kadınlardan.'Hele kadınların kendi cinslerine kar^ı göstcrdikleri katılığı, duyarsızlığı gördükren sonra... Bcncc bu şiirlerin okuru bu dcııli kcndinc çekmcsinın nedeni, kişinın benzer yaşantılardan kavnaklanan, yakm duyarlıklarda, ortak frekanslarda buluşmasıdır. Estctik bağlamda isc, bu dııyaılıkların ()ya Uysal söyleminde, başaıılı bir şekıldc, şıir gereci olarak kullanılabilmiş olmasıdır. Oya'nın şiirinde öncelikle altının çizilmcsi gereken, insanın içini burkan, aUak buüak eden yoğun bir nüzün ve acı var. I lüzünlc yoğrulmuş nefis bir lirizm. "Kenarına iliştiği hayat kırmıştır onu, kırma hakkini onun üzerindc kullanan birilcri ve teselli aradıkları bir dc." Kırık bir hayatın, kırık bir aşkın şiirleridirbunlar. Yalnız ve mutsıız bir kadının yoğun hiiznüdür dizclcrdcn yansıyan. Ve o, şiirimizin lirik prensesidir. imge ve lirizm onun şiirinin belirgin göstergelcri. Oya, yeni şiirlerini merak ettiriyor okuruna. • Dinnotlar 1 lnkılap Kitabevi, C)cakl994 2 GerçeK Sanat Yayınları, Nisan 1994 3. Era Yayıncılık, Aralık 1997 jyaklarının üzerindc dutabilcn cagdaş kadın portresiylc yavaş yavaş kadını ve kadcrini değiştiriyor olsa da büyük kaeçmi^inizden ve bununla bağlantılı olarak \ur geçmıştmzden labalıklar içinde bir kıpırdanma, bir dalgalanma şinulilik. soz cdcr nııunız?Şıırc ıııun bir Krkeğin gerisinde tluran, ileri çıkamazaman ara vcrdınız, hcrkciçc paylaştlan hırkamya gorr C.eyhun Atuf Kanstı odii yan, boyun eğen, hayatı kontrol altma alınmış, susturulmuş, bastırılmış bir kaliinü alan "ilgırunuı Uihen Ncbir" adlı biı son kıtahtntz şıtrmtzuc bir a\ama, nc labalık. Okuma yazma oranı düşük bir toplumda, üstelik kızların okutulmadıdiyormnuz? ğı, erkeğe hızmct sunmak için yetişCieneldc şiir ilk gençlik yıllarının uğtirildiği bir toplumda kadının şa raşı. İlk genclik yıllarında hemen hcr ir olarak nc kadar şansı var kı... genç kendini ifade ediş biçimı olarak şiErkck okur, erkek eleştirmen, iri scçiyor ya da kendine yakın bir sair erkek yazın diinyasında kadın baediniyor. Zaman içinde başka alanlara şarılı olsa bile (şıırın kcndisi bay kaymazsa ya iyi bir ^iir okuru olarak ka ııhaşına bir başhaldırt olduğuna lıyor ya da her şeye karşın şiirin sokak görc) en başında crkck olan şalarında kendini arıyor. Hayatın içinde kaybolmayı göze alacak kadar şiire bagımlı olan ilerlcmiş yıllarda da şiiri sürdüımeye devam euiyor. İlk şiirım yayımlandığında onaltı ya^ındaydım. C) coskuylu peşpeşe üc kıtan yayımladım. Ikılı Duşüneeler, Büyük Düsleıin Türküsü, Sava^ ÇoLukları . Dediğim gıbi ilk gençlik duygularıyla yayımlanmı^ üc kitap. Babıâli'nin kölıne, rutubetli bodrum katlarındaki dermc çatma matbaalarına gidip gelirken duy duğum o coşkuyıı hiçbir zaman bir daha vaşayamam. () taze mürekkep, kur^un, kâğıt kokusunu, peşimden koşan yokıışu, neyım var neyim yoksa her !jeyin şiiıle ba!}layıp ^iirle bittiği zamanlar... Tckil yaşas.ın da coğul sanırsın kendini, gencsen ve (.cbiııde kendi yazdığın şiir ler de varsa bir dc, her şıır, saklı nir sehri bulmak gibidiı o /anıan. Kıtapçılara bırakılan beş on kıtabın satılıp satılmadığını görmek için şchrin bir ucundan bir ucuna gidip geldi&ım günleri anımsıyorum. Yazko lidebiyat, Varlık ve o göğsümdeki ılık rıizgârı... Şimdi naif bir tatla geriye dönüp baktığınıda o günlerden geriye kalan nunlar... OSMAN SERHAT ERKEKLİ G da. Kurban rolündcki insan için aveı biı araçtır. I laz vercn hüzundür. Scviny gelip geçicidir, kalıu olan sı/ıdu. Eksik ol mayan aşk zaten aşk dcğildir, mutlaka cksik olması gerekir. Nedeıı hcp bizi au tanları seviyoruz... (iizliden gizliye acımak istediğimiz için. Aşk ki bir sızıya dönüştürüp saklamak için değil midir... Başka bırının gözleriyle görscmz kcndımzı nclcr anlattrdınız? Bu kiınin gözleriyle gördüğü mc bağlı. tnsanlar gbrmek istediklcrini görürlcr çünkü. lnsani iliskilerin sığlaştığı, ılostlukların bile çıkarlarla, küçük alısveriş lerle ortüştüğü gıinümüzde, gorünmeyeni görenler öylesi ne az ki. Aslınd.ı birgü ova Uvsaiın şiiri görsei açıdan, kısa olarak nltelenebllecek sllrler Ancak, genelde uzun dlzelerden oluştuğundan. cabucak okunup tüketllmlyor 1976'dan 1994 e kadar tamonsekizyıl aradan sonra aynı yıl peşpesc sabırsızlıgımdan iki kitabım yayımlandı. Elim Sende Ayışığı (tnkılap Kitabevi), Yıldız Kokuyordu Gökyüzü (Cîcrçek Sanat Yayınları). Çoğunluğu seksenli yılların ilk yarısında yazılmış sararmiij şiirlerin karanlık çekmecelcrden yeryüzüne çıkmasıydı o iki kitap... Araua hic yazmadığım sekiz yılın tutukluğu, şiirden kopuş ve hayattan vazgeçilmij} yılların sabırsızlığıyla... "Uçuruma Düşen Nehir"dc farklı bir ijeyler var. Farklı nir boyut ve o boyunın derinliğinde başka birinin gözleriyle kendini seyreden bireyin hayatı ve kendini sorgularken tisimleşen ruhuyla yüzleşmesi. 1 layatın ve aşkın değişik yönlerden resimlcri... Son yıllarda yazdıgım şiiri ben de seviyorutn. Ama nayran de^ilim. Kcndi varattıöına duyulan hayranlık, duıağanlıgı da beraberinde getirir, mesafeyi dar.ıltır. Daha iyiye ulaşmayı, miikemnıeli bulmayı engeîler, kişiyi ileriye taşımaz. Aşamaya geliiKe; öncelikle, içimden bir nchır gibi akıp giden şiiri, sözcüklerden ördügünı bentlerle denetleyebilmeme bağlıvorum. Sonra zamana vc özcl hayatımdaki ivmeye. Şiir dıoıyau, ^tiırlcr, varsa eleştırmenIvr vc nhurlar ıcuı \öyleyeceklennız var mı? Kadın sair olnıak nasıl bir olgu gü nümiiz l ürhıycsmde* Toplumun kadına uygun görduğü rol erkeöin arkasındaki yerini almış eş ve analık. Zaten kadın da benimsemiş DUnu. Fazlasını istemeyi düşünmüyor. ünun yerıne düşünen, onun yerinc karar vercn, onu yönlendiren birilcrinin varlığı, kolaycıhk, kadercilik artık yerini Sekiz yılın tutukluğu irc "erkek şair" tanımlaması getirilmez ken, kadın olan şaıre "kadın şair" diyerek, onu ayrı bir yerdc tutmak içten içe hafifsemeyle bakmaktan başka nc olabilir ki. Oysa tarihte bilinen ilk şair bir kadın, Enheduanna. Isa'dan23 yy. önce Akkad ülkesinin başşehri Agade'yi kuran kral Sargon'un kızı. Bir prenses. Enheduanna lirik bir şair. Sümer ve Akkad tapınaklarını öven mcthiyeler yazmış. Oyle ki Enheduanna'nın adı M.0.18. yy'danitibaren Sin'e baglı rahibelerin gcnel adı haline gelmiş. Bizde Atatürk sonrası kasıtlı dcvlct po litikaları kadının çağdaş külrürle buluşması bir yana ona paylaşımcı bir hayat bile tanımadı Kadının kendini oncelikle bir birey olarak görmcsiyle, bu bağlamda kimliğini sorgulamaya başlamasıyla, düşüncc vc özgürleşme mücadelesi geniş kitlelere taşındıkça varoluş ve yaratıcılık tutkusu da açığa çıkacak elbet. Ceylan avcıiının ıçındeki tyıyı \cyrederdi diyursunuz bir şiirinizde, bu dızeyi na «/ açahılırsınız? Ne zaman uzak hayallcrde gczinsem lice suya inmiş ürkek bir ceylan, öyle durur incecik kanar aveısının içindeki iyiyi seyrcderdi Katilini dc scvebilir insan. Zaten öyle değil mi? Aksayan, bozuk giden bir şeyler olduğıınun ayrımına varırız da yine dc onun iyi yanlarını düşünür, sürdürürüz. Acıyı severiz çünkü. Acı çekmeyi. Aşkın simyasındaki acıya aşığızdır aslın Yaratıcılık tutkusu nüm bir günüme uyma/ benim Bazen uçurunıa düşen nchir, bazen sokaklarda sekerken pembe bir buluttur elbisem Çocuk kafmış bir yanım var. Arada bir saçlarını okşarım, okşanmamış saçları mı okşar gibi. Başka birinin gözleriyle görsem kcndimi önce onu anlatırdım. Sonra bir türlü yerli yerine oturtamadığımhayatını vesahiciyalnızlığım.... Ama yakınmıyorum, bana yakıştığına inanıyorum. Nc kadar yalnızsam o kadar özgıirüm çünkü. Cünümüz iiin üzerine ne düşünüyorsunuz, beğenaığtnız şaırler var mt' 50'lcrdcn sonraki dcvlct politikalan okuyan insan ıstemedi. Kalabalıkların ilgisi spora, özelliklc lutbola, müziöc yö ncltildi. Daha sonraları çok kanallı tcle vizyonlar insanları sincma salonlanndaıı kendi koltuklarına taşıdı. Bale, opera, ti yatro işlevini kaybetti. Konlüçyüs'un "bir iılhcdc nıüzık yoz/aşmıssa o iilkeden bayır gelmez" sö/.ünden yola çıkarak sanatın her dalını bırlcşik kaplara benze tiyorum. Ijiir kitaplarınm diğer yazın türlerine oranla ilgi görmeyişini, şiirin tükctilcmeyişini, şiir sorunsalını, bugüıı ya/ılan şı irde değil değişen dcğcr yargılarında aramak gerektiğini düşünüyorum. Insanla rın artık şiiri bir lüks olarak gormclcrinde. Cîarip şiiıinc karşı Batı'dan gctiıilcn tkinci Yeni, siire katkıda bıılunduysa da şiire ısınmış kitlclcri şiirden uzaklaştırdı. Bugün Türk şiirinde çcşitlilik egemen. tyi vc farklı şiirlerden oluşan geniş bir yelpaze var. Gündeliğin içinde estetıği yakalayan iyi şairlerimiz var. Her okur kendine bir şair edinebilir. Şiir kendi küllerinden kendini yeniden yaratan masal kuşu gibi kendini yeniden yaratıyor ya vaş yavaş. • ' SAYFA S CUMHURİYET KİTAP SAYI 439