Katalog

EW Duıın Vıldınn NlhM Sım ürik Eski Zaman Kadınları Arasında/ Na hıJ Sım Orık / ()glak Yaytnlart/lbG ı Bütün Üyunları/ NahıJ Strrı Örık / Oğtak Yayınlart/i/h Sırrı Orıh / üld Yayınlcırt/IN5s Yddız Olmak Kolay mı?/ NahıJ Evc Düşcn Y.ldır.m/ NahıJ Sırrı Örıh / Oğlak Yayınları/216i Kırmızı ve Siyah/ NahıJ Sırrı Örık / Ollah Yayınla San'atkârlarHikâycİLTI / Na hıJ lak <<ırrı Örık / ()ğ Yayı»ları/27H\ gorüşjerekarılniamak mıımkiın değildir. Bugün dc gcrck cdebiyatta ve gerekse sanat çcvrelcrindc 'elestirmen KitlıgV söz konusudur. Nehazindir ki,Türkiye'di fi kir ta^ıyıcılanna, fikir üretcnlere kanji bir duyarsızlık vardır. Konuyu açarsak, edebiyat ve sanat dünyasını izleyenler; dik katli okuryazarlar Dİlirlcr ki, beyin lâbirentlenni zorlayanlar, başka bir deyişle, 'beyin işcileri', emeğinin, ürününün maddı yonden karşiligını alamamaktadır ya da bilinen kalcmlcr gündemde tutulmak tadır. ,, Nahid » r n Örik. Namı Dtöer Açjıyla Nahid Sırrı Orik'in ıcnklı dünyasından kcsitlcri, araştırmamızın sınırları içinde vermeye özen gösterdik. 65 yıllık (1895 1960) yasam serüveninde kendi döneminin yazarları arasında cn vcrımli edcbi ki^iliğe sahip... (), edebiyatın hcr dalında ürünlcr vcrcn çok yönlü bir yazardır. Roman, öykü, oyun, edebi araştırma, tarih, siyaset ve gezi türünde on üç; yirmiyc yakın çeviri kitiibn ım/asını atmışrır. nütün bunlaı a kar^ın zamanında ne nazindir ki geniş okıır ilgisı vc yapıtlarını degerlendiren çıkmamıştır. Yazılarından anlaşıl dığına görc cdcbiyatımızda ve sanatımızda 'elcştırmcn kıırumu'nun olmayışındarı, kaybolan değerleriıı yitip gitmesin "CernH Şevkst Bey'e" Son Soz Heyamndadr den dolayı hüziin duyar. Belki de kendisinin de yapıtlan hakkında olumlu ya da dlıımsu? bir clcsririyi görcmedi^indcn olacak ki, o, bu konularda daha duyarlı davranarak bu alanda özgün yorumlar ve eleştıriler yazmıştır. Kisiliğinde oluijturdujSu bir tstanbul beycrcndisı tiplemesinc ııygun diişen insanları seçer. Onlarda bıılunan içrenlik, sıcaklık, fedakârlık, nezaketle birlikte, "kıskanmak" ıçgıidüsünü deoykülcrindc işler. Ruhsalyapihindakimütevazılık, "es ki ve solgıın rcsimlcr üzerinde efcndice, sakin ve heyecansı/" anlatımı onun özel liklerini belirginleijtirir. Burıunla birlikte, küçük insanların yaşama biçimlcnnı, dramlarını, haksızlıkJara karşı 'oaşkaldı n'yı da onaylar. Bu bakımdan Nahid Sırrı Bey, insanların /aaf noktalarını yakalar, onlara karşı muhabbetle bakmaz. l'arihe ve yakın tarihimize karşı ilgisi ileri düzeydedir. Toplumsal ve siyasal ge lişmeleri babası Maarif Nezâreti mcktııptularından, mabeyin mütercimi, "I Iııkuk Mektebi" hocası, Orik A^ası zâde Hasan Sırrı Bey'den duyacak, öğrenecektir. Babasının ve kcndisinüı bizzat ya^adıgı dö nemi bir yazar gozııyle gozlemler. Bu nedenle yakm tarihimize ilişkin döniişıimlerı, "bireyin duygularındaki öznelle^meyi" öne çıkarır. Bu konuda donem, zaman, mekân ve ki^ileıi bilgi derinligi ve gerçekçili&i içerisinde tahlil eder. NesnelIik ilkesini kendisine şiar edinir. Bir örnek vermek gerekirse, "Sultan 1 Iamid Düserken" adlı romanın da bir dönemin ulküsünü ve insanlarını tarihsel bir perspektihe irdcler. Tethi Naci bu roman hakkında şunları yazar: "...Nahid Sırrı Orik'in gönlü de, kafası da Sultan I lamid'den yana. Ne var ki Balzac'ın kralcı oluşu toplumsal gerçeklifti nesnel gelişmesi, içinde vermesine nasıl engel olmamışsa Nahid Sırn'nın Sultan Hamid'den yanaolnıası da tı>plumıımıızıın belirli bir tarihsel kesitini bütün gerçekliğiyle yansıtma&ına engcl olmamış.' (19) Fethi Naci, eleştirisinin sonunda Nahid Sırrı'yı, "usta bir romancı" olarak nitelcndirir. Cîezi yazılarında başka bir deyişle, "yol notları' nda gözlem ve izlenimferini yine tarihle bütünleştirir. Nahid Sırrı Bey'in dili üzerinebir paragraf açarsak: "...anlat tıgı konulara ve kişilere çok uygun diışeıı, günümüz sanatçılarına artık yabancı gelerı biraz eskice, uzun cümleli ama çok akıcı, düzgıin bir dili var. Asıl önemli olan, onun diline takılmış kalmış bazı eski keIimeler değil, kullandıgı konak Türkçesinin göze derhal çarpan zcnginligidir." (20) Selim tleri'de "Türk l)ykücülüğünün Genel Çızgilerı" adlı değerlendırmcsındc şulark.ligörüşüdilegetirir:"...öykülerinde de eski yaşayışımız anlatılır. Yazarın dili, yabancı kökenli sö/ciiklerle yıikliı, anlatımı, gelişen oykücülükten oklukça ıızaktır. Ama Nahitl Sırrı'da saran, çekeıı biı öykü dünyası da büsbütün yok sayı lamaz."(21) (), edebiyat diinyamı/a bir kuyruklu yıldız gibi parladı, ı^ıklarını çevresine saçtı, çabuk söndü ve unutııldıı. Cîeçmiş za rnan insanlarını ve bıraklığıınız eski değerlcrin güzelliklerini, renKİiliginı ıdealize etmeden anlattı. Ve sessizce aramıztlan 38 yıl önce ayrıldı. Yapıtlarıyla bizleri tekrardeğerlendirmck üzere baş başa bıraktı. Şimdi onu bız "Cemil Şevket Bcy" olarak içimızdc yaşatmaya ve değerlendirmeye çalışaca ftız..." Dipnotlar: 1I<aui Mııthıay, 100 Soruda Türk Edebiyatı, Gerçek Yayınevı, Ist. 1969, (Bırınci Baskı), s.lîî. 2 Tahır Alangu; Cumhurıycttcn Sonra Hıkâye vc Roman, Antolo|i/( jlt. 1, tstanbul Matbaası, lst. 1968, (Ikmcı Baskı), s.2)9. 3 A g . e , s 2 3 9 240. 4A.g.c.,s,241. "i Ag.c,s.242. 6 Türk Dili, "Mcktup Özcl Sayısı", s.274, (1 Tcmrnu/ 1974),s.2K7 288 7 Ag.c,s.289. 8 Nanıd Sırrı Orık: Hayat ıle Kıtaplar, Kanaat Kitabevi, Lst 1946, (Birinci Baskı), s.139 9A.R.e.,s.U9140. 10 A R . P . , S 140 11A.g.c, s.140141. 12 Ag.e.,s.60 13A.g.e.,s.61. 14A.g.e.,s.61. 15A.g.e., s . 5 4 " . 16 A.g.e.,s.55. 17 Ag.e.,s.56 18A.g.cs.56. 19 FethiNaci, 100SoıudaTürkiye'de Roman vc Toplumsal DcCışmc, Cîcrçck Yayınevı, lst. 1981, (Birinci Baskı), s.l 13 119. 20 Alangu, a.g.c, s.242. 21 Sclıın lleıı; "TuıkÖykııculiıftunünCîciK'l Çızgıleri", Türk Ddı, Türk Oykücülügü ( )zel Sayısı, s 286, (1 Ttmmu/ 1975), s 1 3 Bernard Shaw: Gülen Düşünceler, Şakir Eczacıbaşı Çocuklarmıza ders veraıeK ıstıyorsanız bu asimda lıiç de gerekli değildir kendini/i ö r n ( i ' ' ' ^î'^t^vin mm <i^\^ p\])\ olmaları değil, olmamalan k Uyumsuzluk Annem yalan söyledi. Dadım yaian ^m^di r)r»rctmenim yalan söyledi. Bana söylenenlon inyada n yapılabilcceğini ben neredeıı bilebılırdım kt;' ly! Olamayacak Kıdar Doğru Çocuklanmıza en doğru yolun dürüstçe söyleyebilmek <. gerekir. G.B.S.'ln öıU olduğunu ,ı dürüst kıhnarm/ Bildiğimiz çocuk eğitimiylo ahiaklı budalalar yeıışüreüıUnz ancak... Mahpusluk Eğitim ve kültür dedıgmnz y>y, çu&a kez okumayı i . . I S t cl 'i " ıi' i. J.^W.™ «mıviası secmıs uusierı ıs£ lyl Şeyler Yıyınları'nı BulsblİBcejlnlz Kltabevlerl: Ankara Dogan Raks, Dosl, lletişlm, Imge. Antılya Akdenı;, Bandırm» Ozan, Bursa Can. Istanbul Adam. Ata, Arkadaş, Aydın, Blrltşlm. Cumhurlyet. Dojan Raks/Frcnkdy. Doğan Raks/EtHer, Doğan Raks/NI;anlaşı, Gergedan, Germinal, Homer, Ilelitlm/Avtılar, Iletlşlm/Bahartye, Kabalcı, Melropol, Pandora, Pusula. Rem/ı/Akmerkf;. Rf m/i/t arrefour, Rfmzi/Nişanlaşı. Sabah, Say, Slmıırg, Sosyal. Ycni Çi/gi. TUrkU, Izmlr Doğan Rakb, lletişlm. Kablle, Mersln Martı.