Katalog

Şiirin lirik ozanı Kapak konusunun devamı veya cş seslı sozcüklerle başarılı bir ses caizeni sağlıyor. Scs (Jiyorum ama, bağıran bır ses dcğil bıı; belki de sessizliğin sesi. Kitaba adını veren ilk şiir, Oya Uysal şiirinin ses örgüsü için güzel birörnek: UÇURUMA DÜŞEN NlilIİR Sentle bu yükseklik korkusu, boşluğun kıytsından gcçmişe baktığın gün mü başladı oturduğun ycrden seyrcttiğin kuşlarbile ürpertiyor içini. İçin kı uğultulu bir orman. Ruhunu çizen, kaııalan dallar ve rüzgâr... Âh! kalbin siirgün günlcrindcn kalma hüzün diyursun yü/ünde güzden gölgelerle karşılarken akşamı kııcagında yalnızlığına sürtünen kedin. Tanımlamak gcrekirse bir imgeyle seni uçuruına düşen nehir...Oysa şehir aşağıdan seni çağırıyor. Elim Sende Ayışığı/ Oya Vysaî/ Inkılâp Kitabevı/61 s Yıldız Kokuyordu Gökyüzü/ Oya Uy sal/ Gcrçck Sanat Yayınlart/64 s Eliın Sende Yıldu Kokuyordu GükyOztt Görsel motifler üya Uysal şiirinde görsel motifler, oldukça sık yararlandığı şiir gereçleri Ucuruma Düsen Nehir CİHAN OĞUZ dir.Ancak Oya, çevresinden, anılarından ya da düşlcrinden saptayıp görüntülediği bu gerçeklikleri doğal, somut görünümleri ile sunmaz bize. lmgesel bir söylemle, ycniden üreterek ustalıkla şiire dönüştürür. Kedisi, 'yalnızlığa sürtünen' bir kedidir. Şiirleboğuştuğu masası başında, yukarı sıyrılan eteğini aşağıya eekme eylemi, onun şiirsel söyleminue, diz vc dize sözcükleıinin scssel çaönşımı ile bir anda 'açılıp saçılmış bir dizenin eteklerini çekiştirme'ye dönüşür. Şafak sökmesi, 'gecenin yırtılan karanlığından günün gözetlemesi'dir. Penceresinin camına dcğil, 'kasvetin aralanan penceresinden günün ilk ışıklarına yaslar başını.Kirpikleri birbirine değer şehrin. Bir nehri andırır evin önündeki yokuş. Şehrin kalbindeki evde kendini saldayan lcadındır o. Issızlık kokarodası. Balkonıı yalnızlığa bakar sanırım, sokak fcncri artık gözetlenıiyordur odastnı. O ya Uysal'm '.'.1997 Ceyhun Atuf Kansıı Şiir Ödülii" kazanan ya pırı "Uçuruma Düşen Nehir", Iira Yayıncılık tararından okura sunuldıı. Toplam 2ü şiirden oluşan kitabın arka kapağmda yer alan "Kenarına iliştiğin hayat kırdı scni,/kırma hakkım sende kutlanan birileri ve/ teselli aradıkların bir de" dizelerı, yapıtın bütününe egemen olan izleği de açıklıyor aslında. "İçin ki uğultulu bir orman" dizesiy le boyveren bu izlek, "kucağında yalnızlığına sürtünen kedin" betimleınesiyle de şairin sesinin tonunu hangi düzlcmde tuttuğunu gösteriyor. Uçurunı imgesi, diınyasal karmaşaya, haksızlıklara ve terketmelere karşı yalnızlığın ilcrlcycbildiği boyuta işaret ediyor "Tanımlamak gerekirse bir imgeyle seni/ uçuruına düşen nehir.../ Oysa şehir/ aşağıdan seni çağırıyor". Yapıta adını vercn bu ilk şıirden sonra, "Uçurunı" adlıikincişiirçıkıyorkarşımıza: "tçimde ses veren bir uçurum,/ koynunda nü sincma afişiylc uyanan sahipsiz çocuğun,/ rüyasına kayan gözlerimi kaçmyorum". "Nehir Gernileri" şiirinde de, benzer izlck sürdürüyor kendisini: "îçimdcki uçurumun kıyısında durdum/ senin korsan sevilerini, tinimdesöndürdüğiin hayata içten içe gizli öfkerıi,/ ayaküstü sahte okşayışlarını düşündüm/ sayfa kenarlarına notlar düşülmüş bir kitabın,/ resimlcrinden havalanan/ kuşlarlaörtüşen düşlerini..." Oya Uysal, tüm içsel yalnızlığına, kederine, hatta zaman zaman umutsuzluğuna ragmen, ^iirinde arabesk sızlanmayı asla barındırmıyor. Uysal'ın hüznii, belki bir çocuğun eve geç kalan babasını özlemesindeki sızıya denk düşüyor, belki annesine uzanırken eli bo^lukta kalmış biryetimin çığiiğına. Ama şiirler, bu ikilemin para doksal uçurumuna izin vermeyecek ölçüde sıkı koruyorlar düzeyi: "Ne zaman ürkek bir sevgiyle,/ gözlerin deki gölgede seyretsem Kendimi/ akşam gölgeleriyle gcfir, sularda kanardı/ üşürdiim/ ve bana bagısladığın aeıtan sevginle/ gün günden eksilirken/ yalnızlığımın eliydi avuçlarınula sıktığım". Uysal'ın şiiri, zaman zaman marazi sa yılabilecck zaaflar içerse de, dizelerin rulıunda, bir kadının Türk Şiiri'tıde kolay rastlanmayacak ölçüde içtenliğine tanık oluyoruz: "A^k mı bu? Içimi acıtıyoı. Hüznün ve hazzın öteki adı" ve "Kim sesiz çocukların düşlerini örten karlı mevsimlerden/ soğuk, yalnız, rek rcnkli günlerden geçtim/ gündelik üzünçlerle ayakuçlarıma çömelip,/ başını dizlerime tlayadığın soluk akşamüzerlerinden/seninle çılgın bir nehrin iki koluyduk hcnüz/ birleşjip ayrılan..." dizelerindeolduğu gibi. Oya Uysal, kendisiylehesaplaşmayı da yaşadığı bu şiirlerince, umutçaresizlik, .scvgiayrılık ve yalnızhkbirlcşmc ikilemlerine ilişkin içdünyasından sızan serzenislerde de bulunur: "Yazdı... Alev ve ı^ık/ tarçm renkli güz bahçemde ıssızlıfiım// Ah! saçlarımı okşamadın hiç/ saçlarımı okşamadın/ saçlarımı hiç...' "Düşlerin kenanna notlar düşen" bir yalnızdır O; "ama neden sonra/ ara sevgilerde büyüttüğüm küçük adamların/ o son sahncdcki öfkesiylc öyle/ dizgi yanlışlarıyla dolu hayatımı uüşünüyo rıım" der. "Sevişirken söylenen yalanlar kadar güzel olsa keşke hcr şey" sözüne bel bağlamasa da, "Terk etmek bir tiir başkaldırı mı yoksa sende?" diye sorma yı ihmal etmez. " Ayışığında Kâğıt Cıemiler" adlı şiirde yer alan "l'ulıat bir biçimde tutunduğum nayatın,/ sayfa kcnarlarını desenleyen ayışığı/ usulca gezindi ayva tüylerim<ıe...// Kâğıt gemiler süzülürken uzak imgelere/birgül sığındı dikenine" dizelcri, yapıta egemen olan izleği biraz daha biçimlcndirir. Okurken rahatlatmayan, tedirgin eden, hatta kimi zaman kasvete çağıran bir dizeler bütünüdür "Ucuruma Düşen Nehir". Yalnızlığın paylaşılmayacağı gerçeğini sanki bir kez dana anımsatmak ister. Ruhunuzu sorgulayatı bır içsel yıldırımdır, yıkılıp kaursinız. Kitabın son şiıri olan "Bir UzunKıştı Cjöğsünde", tam da bu sarsıntıya nokta koyacak dizeler içerir: "Kıştı... Bir uzıın kıştı göğsünde hiiküm süren ve sen göğsünü terk etmeyen ölü bir kuşun ruhunu, bir şiire verirken buldıın ince, çok ince ayrıntılardahayatın sırrını kat yerleri yıpranmış vc sararmış bir gömü haritasının paylaşılan parçasını kaybettiğin günlerde... de Artık ineeden bir yağmur başlasa sen Yogun bir şiir Oya Uysal'ın şiiri görsel açıdan, kısa olarak nitelcncbilecck şiirler. Ancak, genelde uzun dizelerden oluştuğundan, süre olarak çabucak okıınup tüketilmiyor. C^kurda kısa şiir izlenimi bırakmıyor. Bu duygu, dizelerin uzun olusu yanında, daha cok da şiirlerin yoğunluğundan kaynakJanıyor. Evet, Oya Uysal'ın bu son dönem şiirleri yoğun, sıkı şiirler. Ancak Oya'nın bu yoğunluğu sağlamak için geliştirdiği imgesel söylem, şiiri algılama sürecınde okııru hiç de bunaltıp sıkmıyor. Çünküonun şiirsel söylemi, birbirineeklemlenmesi güç, soyut kavramlardan oluşmııvor. Uçuruma Düşen Nehir, izlek bütünlüğü gösteren bir yapıt. Yaşamı, daha çok da şairimizin kenui yaşamını sorgulayıp dcştiği şiırlcrden oluşuyor. Kendı ekseninde, ben özneli bir söylcmle, yaşamla bir tiir hesaplaşmaya g'riyor Oya Uysal. Böyle bir izleği sürmeK, kimi kolaylıklarının yanında, biraz da yüreklilik isteyen bir seçimdir, diye düşüniiyorum. Ancak sonuçta biz biitün şairler, dönüp dolaşıp, biraz kcndimizi yazmaz mıyız.'1.. Yine cie (Oya'nın şiirlerinde, kendi içine açılan pencereden biraz uzaklaşıp, toplııma uza .nan izlekJerden şiirine yeni pencereler açacağını umuyorum. (lünkü geçmiş şiir birikiminde bu perspektif var. îşte, Uçuruma Düsen Nehir'in ana izleğinin göstergesi olaoilecek birkaç alıntı: "birden runlarımızın hiç sevişmediği nin ayrımına vardığım/ o sırça geceyi antmsadım/ buzdan bir sevinin usul usul ağladığı, aynaların boşalıp/tümcelerin lal olduğu o geceyi" (s. 8), "Kırık hayallerin aynasında kendine hayran bir hüzün,/ yalnızlığı çoğaltan bir nüzün olduğum/ bugiderekazaldığım.kaybolduğum/akşam/ o uzak, hırpalanmış, beni zaman zaman titreten geçmişi,/ Kusıırsuz kederi/ zamanın eğrisinde tekrarladı tarih" (s. " CUMHURİYET KİTAP SAYI 439 ktek bütünaüğü gösteren bir yapıt titrek bir mıımıı söndürür kaygısıyla mı ne ıslak sesler düğümlenip kuytunda saklanırdı bırakrığın yerden başlardı içindegece. Kıştı... Bir ıi7iın kıştı göğsiinde." • Uçuruma Düşen Nehir/ Oya Uysal/ Şıırfcr/ Era Yayıncılık/ 48 s • SAYFA 4