Katalog

NİHAT ZİYALAN ^~1 ıııın okuyucudan koparıldığ bır \ /aınanı yaşıyoıu/ y*J Bılınelı olaıak okuyucuyıı şıırclen •^ soğutmayı ımaçl ıyanguçler aslın da kendı bındıkleı ı dalı kesnıış oldu Kuıeselleşıne denılen eanavaı bı/ı yut ıııaya başladığında, açlı£a, yoksulluöa ta lımlı oldu£umu/dan, ckonomık ezıîmeyı hık mık dıyerek de olsa kaldırabılınz Kultuıel e/îlmeyı kaldnamayı/ ama Bıı, ulusumuzun unuiak edılmesı demektır Kultuıun, en çok da şıınn oncmı ortaya çıktıgında, ıımarım çok geç kalınmış ol ma/ Salr so/cuk çalkalanmasmda kalınarak, patıltılı ımgeler demetı şıır dıyc sunııldu gunda, onunla ılışkı kuramayan okuyucu ) neden gerı durmasın' Şaır bıı şey demekten, şıırını bır bclke mığının ustune otuıtmaktan kaçınıyor, çalkala babam çalkala yapıyor sozcııkle rı Toplumsalcı şıırı savıındug'um sanıl masın onun şıınn yollarını tıkadıöına ınanıyorum Sancısı olan, soıumluluk ta şıyan ve bıı şey demek ısteyen şurın, de vamlı kendısını tazclcyerek okııyucuyla yenıdc n kanbağı oluşturabıleceğını kaste dıyorum Belkı TurkçcSozluk'ten rastgele alınan veya o an go/e çaıpan so/cuklerın çalka lanmasıylaoluşan ımgclerdcmetı okuvu cudabırduşkırıkh£ı,bırhayıflanmaofuş turııyor Bıı de, yaşamda oteden berı var olan duknıe sozlenn, şııı dıye getırılıp baş ko şeyc oturtulması gundcmde trı gozuk meyc çabalar dokmc sozler Bu yuzden, devamlı ıncelme ısteyen şure aykırıdır Şa iirtnıa, aı ın go/ukme çabası, yadırgatı tilık' Bunları bır şcy soyluyormuş gıbı gosterıp, oktıyucuyu şıırden soğutmaya devam etmek1 Sınduılınış şaırlerle, sındmlmış okuyu eunun, hadı kırıu olmamak ıçın gonulsu? ışbırlıkçılığmı dıyelım, sancısı ve sorum luluk duygusu olan şaırlerın bozacağına ınanıyorum Yukarda soyledıklerımı, Anısız Şıır adlı bır yazıda topaılamayı duşunurken, O? demıı lııcc'ııın Yon Ozel Şıır Dmsı'nce basılan Manı I tayy adlı kıtabı çıktı pos tadan / lıtkumdar mızarının bır zıyaretgâh olmaundan korktugu tçın Manı nın cenaze unı aılt \ını vt rdırtmc dı Cı sedını yok et medın once ıhrıt cıhıın dıyc nt, gun bo yum.a liı th I apat kapısımı astırttı Çıplak olarak ı^arlnk baıağı/ıdatı tanınsın dtyt lltrkc \ oldujtunugoruın dtyt Ama sarkt lıldıfy dııvarın ytızu zıyantgâh oldu \la btnı'ntn golgı \ımn \ılınmtdı$t muazzam bır anıl Olume kafa tutrnak ıçın murıtltrı onu 'Manı Hayy', yanı "Canlı Manı" dıyt çagırmaya basladılar (Manı Hayy, \ayfa Y), Ozdtmırbıce) Yılma? Guney'ın ıçımtzden bır o çık/ı dedığı, O/demıı lnee 96 sayfaUk o/enlı bır basım Manı Hayy tçkapakta C)/dcmır'ın yaşam oykusıı var 1956 yılında Mersın de dogdu Lıseyı bu kentte bıtııdı dıye ba^lıvor MLTbin ve lısc doiKinını yakından bıl dığım ^aıı arkatla^ını Yılma7(ıiıney ıntlt ıçındebulundugu, daha tok şiııle ıbadet ettıgınıız 195ü'lı yıl laı üzaınanlaı Mcısın.a/ımsanmayacak bır Uııısıyan loıilııluğun yaşadığı, nere deysc azınlık kıutıınınun egemenolduğu bır kenrtı Koltuğunun altında IVansızta bır kıtap, ag/mda pıposuyla dolasan ()/demır IncL.oncmsciKrck ızlcnırdı Daha ılkgcnc.hgındt, yabancı «jiır ranıyarak ge lışen bır ^aır Yollarının ıkı vanında tavus kuşları gı bı kanatlaıını a(,nıı^ palmıyclcr, sanat^ı kışılığımı/t ııygun gotdıığumu? Akkah ve, m.ısımı/a dck ııla^an olıı dalgalaı Pıposıından poRattıgı dumanlaıı KLiıdı sıneolan sevgıını/dcn oluıu ıiyimı/L (,ck Uğnnız ijanslı k d v P ğ j Pıpo tııtıınıı kk M kokan Mersın, l\ırıs dc bo\k bır yerdıı herhaldcdıyt bı/ı hevetanlandııııdı ()y sa Yılma/ ın kajasmda lstanbul a gitlıp fılnn,evırmek,( )/deiıuı ın kafasındaC^a /ı Fğıtım cgıdcrck \ ransı/casını gelıştır SAYFA 8 Demlendirmeyi seven bir sair 1 ler şeyden once, anadılını çok ıyı kullanabifen bir şairdir Ozdemır înce. üğrendıği yabancı dıllcr, daha önce de söylediğim gibi ^ıırinın ufkunu gcnı^lctmış ve giderek onu, evrensel bir yapmı^tır. Cn ıyısı Ozdemır lncc yc Kjimdcn sorular sorarak, ya nıt almaya çalışmak Manı 1 layynaulbtrşıır Özdemır Ince den "Mani Hayy" mek, benını kafamda da ezbertı eğıtımı boslayarak salt şaır olmak vardı Daha lıse yılla.rında şurınden oturıı say gınlık gorurdıı Özdemır Bıı yuzden çoğu oğretmenı sanatcı arkada^ı olmuştur FÎalk şıırını çok ıyı bılen C ahıt O/tellı ede bıyat oğretmenı, Fransa gormus ressam Haşmer Akal resım oğrermenıydı Onla rın sofralarında az şıır tartışması yapma mıstır arkadaşım Gd/ı Lğıtunde de dort ayağının ustune dusmuşturO/demır'm şıırı Dunyaguzc lı olrpasının yanında akıllı bır kız olan ka rısı Ulker lekar^ıla^mış.onun Ingıhzcesı nın sayesınde şııunın ufkunu daha bıı aı. mıştıı Daha başlaıda, evıenscl bır şaıı ol ması Kjin, gorunnu/ bır gııc, onun sırtını sıva7İamışrır sankı Ama ılle de Parıs I lansızca oğretmenı olmak ıçın gun doldıırdugu C^azı Eğıtım'de, odasını pay laştı^ı Kaya Bılgegıl, Paııs hayranı ayyaş bıroğretmendı Hcraksam kafayı çckcrek Fransi7ca şıırler okur nc?dırmeye varan bır dayatmayla, merhaba Parıs dıyeıek fotı şapkasıyla selamlarnuş Ozdemır ı So nunda Ulkcr'le anlaşarak Parıs'ı de yaşa dı şaırımı/ Flemkendısını ıyıyetıştırmesındenhem de egıtımulıgınden kaynaklanan onernlı bıı ya.pi vardıı Ozdemıı'ın Sıstemlıduşu nur Ustunc teorık yazılar yazacak kacfar şıırı ıyı bılır 1 ler şeyden once, aoadılını çok ıyı k,ul lanabıkn bıı şaııdıı Ozdemıı Ince Oğ lendıgı yabancı dıllcr, daha once dc soy ledığım gıbı şıırının ufKunıı genışlctmış vc gıdcrtk onu cvrcnsel bır şaır yapmıştıı Başta llıtsos olmak uzere, baba şaırler le şıır tokuşturması da vardır Manı Hayy'ı okudukça şıırının anısı ol dıığunu, savgudenlı^c duşmeden bır şcy soylemek ı^ın ya7clığını ve ciılı bıınıın ıçın kopLiıttıığunu, sancısı olan bıı ş^ıır daına ruıı gcnışlcttıgını goı dum Keııdı yaşamın da dığcı yaşamları bırleştırmcyc ^alışarak şıırını korarm ısı m onemlı yanı bence Doıt bolumluk kıtabın ılkı ()n Ikı is kendeııye'yı okuıken, şıııleıın yazımında kı başlangıc vc bıtırış tarıhlerı ılgınıı cck tı Iskenderıyc, 4 12 1996 lstanbul, IX "5 1997 I ler gun bır şııt atan şaır dıyı /aman zaman suçlanmış olan ()/deınıı c haksulık yapıldığını uzulcıck anladını I k ı ş.ııı bclıılı bıı uslalığa vardıklan son ra s'iınck bıı siır atabılır Atabılır so/ıu |>uvlc bıtıımc so/cugu arasındakı raıkın onemı çıkıyor ortaya Demlendirmeyi se vcn bıı şaıı O/demır dır> Aklıma ılk gelen ya/dıgım şıırın bır "gelenek" şıırı olmadı^ı bır "kııftur" şıırı oldugu, bır "merak ", bır yanıyla "varoîuş culuğa yaslanan bır metafı/ık şıırı" oldu ĞU, kımı /aman "psıkolojık", kımı /aman da "tanhsel" bır şıır oldugu Bır lurkşaırıstn, Turkçeyleyazıyorsun ama dunya şıırının ıçınde bır «r almuşsun Yanıltyor mııyum'' I layır yanılmıyorsun Ama bır \aır dunya ştmnın ıçınde na sıl bır scs olur? Herbakımdan çağıntn çağdaşı olarak Yanı şıırsel soylem, şıırsel yapı, şıırsel ıc gudu şıırsel bılınç, siırbel reflcks olaraK çağmın ı,a^daşı olmak Şıırsel hı/a ve ıstı kamctc, şıırın talım aJanında, kendı ıılke sının şmındcn bakarkcn, bclkı de daha cok evrensel şıııın peıspektıflerınden ba karak Dıkkat cdcısen, başka 1 urk şaır leı ıyle aynı so/cuklcrı kullanırkcn bıle on lar gıbı kullanmıyorıım Benı yanına go turcccğın y ı da btnım yanımagetıreceğın Turk şaırı yok Neden yok, ı,unku ben başka bıı /ıhnıyetle yazıyorum Çunku benım şıııımın cozumlemek ıstedıgı mc tafı/ık, psıkolojık, tanhsel dolayısıyla da tematık sorunları vaı ve bu sorunlar be nım şıııımın temalaıı oluyorlaı Turk şı ırının gelenejîı karşısında o/gurum ve asil oncmlısı gızlı bır Dıvan, gi7İı bır 1 lece şa ırı degılım, tam anlamıylabıro/gurkuşak şaıııyım Boyle olunca onumde bır uç,u runi ve sınıısızlık vaı, hem dılscl, hem dc şurscl scs vc muzıkalıtc bakımından Bu nc dcmck' Bu şu dcmck Şıırlcrımı, bır bcn/etmc gcrekırsc, alaturka mıı/ığın ma kamlanna (formlarına) goıedegıl, Klasik Batı Mıi7i^ı'nın fonnlarınagorc lx;stelıyo rum Yanı bır sonat gıbı, bır scnlonı gıbı, bır koncerto gıbı Ayrıntılara cumlelere kadar ınmcyen gcnel bır form vaı ve ben o foımun ıçınde alabıldığıne ozgurum Inıgelcrım lastlantısal değıl şıırım gıbı ımgclcı mı dc vaı olan bır anlamın, bır ola sı anlamın, bır anlamdırmanın peşınde Betımleyeıek,tanımlayarak se/ınleteıck, gondermeleı yapaıak Şııııın t>lan bır dunyanın |)cşındc oldugıı kadar olmayan bır dıınyanm ptşindc ama bu olmayan dunyava hit lıgın ogc k rıylc dcgıl bu dun \ ının vaı olan ogclciıylt gidıvoıunı vc bu dunvanınbıı bcn/crını vaıatıyoıum Şıırı mın v.ııısı metın ıçırıck ya/ılırkcn yaıısı <\A mctındışında >a/ılıyor va/ılı olmayan bır pırçası var şıııımın bıı golgt şıır bıı hologram şıır, bır sanal şuı alanı 1aa ba şından ıtıbaren, hıçbır zaman kolay şıır yazmadım, kolaycı ve okura hetnt n teslım olan bır şıır ya?madım Kıra/ /amanı, Kaışıya/gı, Yedı Deıyalar Geçsen ve Kentleı donemleıındebıle Cunkuher za maıı şurıının bır parçası sanal ve hologram olmuştur, yanı oKiırun beynının, gozlerı nın, yureğının tamamlayaca^ı bır parça alan Bu nedenle, şunu ılen surebılırım Iuık okurlannın%99'u benım şıııımın ancak yarısını okuyabılmıştır Ancak şımdı bulundugum şıırsel sekı ye Turk şıırının olçulerını olçu savarak varmadım Du/yazılarımda bırçok kez yazdım 1 urkıye yuksek atlama rekoru nun2 12 cm olması hıçbır zaman ılgılen dırmemıştırbenı Çunku Kubalı Sotoma yor'un2 45 cm vuksekatlamışolduğunu hıçbır zaman aklımdan çıkarmanıışmıdır Bununla bırlıkte dunya şaırlerının karşı binda hıçbır /aman aşagılık duygusuna kapılıp pısmadım Rıtsos karşısında bıle îlayranlık duyduğum şaırlerı bıle kendı lerınden bır şeyler oğrenecegım eşıtlerım olaıak ^oıdunı Parıs'te, dunyanın başka kentlennde şıır yazdım, ama hıçbır 7aman Parıs ıçın şıır yazmadım Hıçbır 7aman turıst şaırolmadım.seyyahvekaşıtşaıı ol dum Yazdığım her şey benı I urk saırlc rının %99'undan ayıran nıtelıkler Oyley se ben Turk şaırı degıl mıyım/ Tam tersı ne ÇOK Turk şaırıyım Seferıs Kava fıs ten soz ederken, Benım go/unıe c.ır paıı tck şey, kendibinın yırmı ıle otu/ bcş yaşlaıı aıasındaçağdaş Avrupa şıırının ha vasınısolumuşolmasıdır"der Benım ıçın de bu soylenenılır, bu yuzden şıırsel du yarlıgım nicbır /aman zamanaşımına uğ ramadı ya da rukuşleşmedı Şaırın bırı, şaırlerı bır ovada sırayla dı /ılen telefon, telgraf clıreklerıne ben/etır Ama der, oyle bır an gelır kı şaır tek başı na kalıı, şaıre o andan ıtıbaren lanrılar bı le yardım edemez Ben Tanrıların bıle şa ,ıre yardım edemedıöı noktaya vardım mı > îyı şaırler bellı bır cıonemden ıtıbaren şu ya c'a bu oranda o halledırler, ama ben şa ırlerın lanrısız kaldığı ulkcde kesınljkle 1990 yılından ıtıbarerı yayyorum GÜN DOKUMU GUNDOKÜMU, YAZIN SFSİ, UYKUSUZLUK ve nıhayet MA Nl HAYY MANI HAYY'ın 57 sayfa sında sozu edılen 1000 şıırı 1989'dan ıtı baren artık tamamen unuttugum soylt nebılır tşte bu noktada şaırın otobıyog rafısıyle' anonun olan" bırlejıyor ya da şa ır O7yaşamoykıısunu anonımleştıımeye başhyor Şaırın ınsan kalıbı butun uısan lıöın yerıne geçıyor ya da bır olçuck tt rsı oluyor Tam anlamıyla felscfı bır konum vc durıım Şımdı dıır ve duşun Bıı soyle dıklerım MANİ HAYY'da var mı yok mu? Stmdı eeltlım Manı Hayy'tn dokumıı nc ON IKI ISKhNDbRlYR? II Bır dolap beygırı olduğum da rıvayet edılmekte halk arasında mcsellerım bıle varmış resuller gıbı, kısmet olursa, vahıyler kıtabıncfa Iskenderıye'nın karşısında hangı kcnt var Akdenız'ın otekı kıyısmdd'' Mersın1 Altmış yaşımda lskenderıye'deyım (hem gcrçck hem de Lawren<e Durrel'ın kale mınden çıkmış olan) yazınsal tskenderı ye'de (jOİ.denı/.gokyuzuıleçevrılı Koz mopolıt bır Roma lmparatorluğu kentı Mersın olmasa bıle Tarsus, Antakya vc Kılıkya da bır Roma dunyası parçası Tam anlamıyla tanhsel bır durıım 1994 yılın da, 5X y.ışımcia lskendeııye'deyım ve ora dan oraya, dunyaya, Mersın'e ve kendımc bakıyoı um 18 yaşıma kadar kendımı yc nıden yaşıyorum Erkeklcsmemı yenıclen yaşıyomm Kendımı bır îsa gıbı gormc sem de "Saygıdeğer Feohlos' (Manı 1 Iayy, s 13) deıken en azından bır Ha\a rı olarak gomyorum / sokuk vc dıkış ı/ lcrı var / tenımde, bclleöımde, ruhumda /veboğrumdevesııtımdaçatlaklaı / 1 ıp kı çocuk do^uı nıuş bır kadının karnııula kı çatlaklaı gıbı 12 saylada arıyorsanı aramaktayım" demışım, ama neyın |i ıh ı sına (o I]A bıılduysam) bulmuşum ()N IKİ tSKINDI RİYL O/dcmır Incc'nm 'ben"ının tanhsel vc psıkolojık olaıak aıaştıııldıfiı bıı şiııscl sckı olabılır PıkıONlklOIIRtD; C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 4 3 5