Katalog

burada yatar. Çırpınır dıırur o. Kendimizi bizc göstermck için. Ama biz istemeiz ki. Kendimizle yüzleşmek istemeyiz :i! Bazı yazarlar inatlaşırlar. lşte siz busunuz, biz buyuz, derler ısrarla. tşte bıı yazarlardan biri Kaan Arslanoğlu. Kaan Arslanoğlu, ikinci ve üçüncü baskisı Adam Yayınlan'ncayapılan "Kişiliklcr" adlı romanı yazdı. Dehşeti yazaı. Dedi ki: Insanın biitün yaşamı boyunca tiim yeğlemelerini, tüm yapıp ettiklerini kişiliği belirlcr. Birey kişiliğiyle ideoloiisini dc belirlcr. Ideoloji dediıcten sonra başka herhangi bir olguyu saymaya gerek yok sanırım. Şimdi buradan "Kişilikler"i daha iyi anlamamıza yardımcı olur düşüncesiyle bir önccki romanından "Çağrısız Hayalim"den sözedeyim. "Kişilikler"in ipuçlarını bu runıanda görürüz çünkü. 80'li yıllar, 12 Eylül ülkcnin üzcrinden buldozer gibi geçmiş, insanlar paramparça. Gözaltılar, işkencclcr sürüyor. insanfar inandıkları, düşündükleri, düşledikleri yçrlerden çok uzaklara savrulmuşlar. Ülkcde dıırum böylcyken Dünyada sosyalizm gerilemekte. YDD (Yeni Dünya Düzeni) kavramlan ürctiliyor. Fukııyama "Tarihin Sonu"nu yazmış. Kapitalizm, artık karşısında hiçbir güç görmcmcnin verdiği rahatlıkla insanları şekillendiriyor, tarihin saati geriye doğaı "ilcrlemcye" başlamış. Bunun neden böyle olduğuna dair önümüzde henüz doyurucu bir bilimsel açıklama yok. Yalnızca sanatçı sezgileri var. Çağnsız Hayalim böyle bir oöncmin romanı. Klşilikler Romanın üç tcmcl kahramanı Ayhan, Esma ve Ercan da bu savruluşlardan paylarını almışlar. Ercan yurtdışına çıkmış, Ayhan zaten eskidcn dc var olan düzcn auamı konusunu pekiştirmiş. Zaten eskidcn de rüzgâra kapılarak ya da arkadaşlarından ayrı düşmcmek için bcniın semiştir devrinıciliği. Esma isc zengin bir araba tüccarıyla evlcnmiş, "keııdi yağıy la" kavrulıııaktadır. Bir gün Ercan aniden ülkeye döner ve Ayhan'ı bulur. Zamanında polisten gizlediği paraları ortaya çıkararak hasta olduğıına inandığı Esma'ya yardım icin kulianacaktır. Ancak Ercan işkenceler sonunda birçok gizini açık etınenin vic dan azabıyla, geçmişiyle hesaplaşmasının ezikliğiyle ve bclki de yurtdışındaki yalıtılmış yaşamının yabancılaştırıcı etkileriyle aklını iyicc bozmuştur. Ayhan bunu geç anlar. Kaan Arslanoğlu "Kişilikler"de estctize cttiği tczi burada bize alttan alta duyumsatmayaçalışır sanki: "Ki şi aslına döner." Koşullar kişiliklcri di!}tan şekillcndirir, o kadar. Kaan Arslanoglu "Çağnsız Hayalim"dekurgııyu birazda rasdantılar üzerinc kurar. Ronıanda benim kasıtlı olarak bırakıldığını sandığım açık ipuçları vardır. Romanın anlatmak istedıği, (tezi) önemlidir yazar için. Rastlantılar vardır ama, pck de bclirleyici dcğildir bunlar. Sanki yazar insanilişkilcrindc ortaya çıkmaya başlayan yineyasjadığımız tarihsel sürccin kaıakteristik özellilderinden biri olarak daha geniş anlamıyla yaşantımızda tcmcl belirleyen olmaya yüz tutan rastlantısallık olgusunu göstermeye çalışır. Yaşadığımız sürcçte insan hiçbir yeğlemesini iradi olarak yapmaz durııma gelmeyebaşlamıştır çıınku. Biitün inbani edimlerimizi, neyi naMİ vapacağımızı, bize süreç söylemcye başlamıştır ya da onun (sürecin) bıraktığı boşlukları yine rastlantısal olarak ortaya çıkmış kişiliklerimizle doldururuz. Yazarın rastlantı sallık ögesini kullanması bunları imler sanki. Sonuçta Kaan Arslanoğlu'nun "Çağnsız llayalim"i bir tezli romandır. Yine aynı dönemdc çıkan birçok roma nın tcrsine. Yaşadıöımız dönemde vc döneme özgü romanlarda karakterleri değil duvardaki gölgeleri seyreder gibi oluruz. Kaan Arslanoğlu'nda kişilikler ve CUMHURİYET KİTAP SAYI 420 kişjliklerin rouydurup vicmanda kanlı danını rahatcanlı yaşamalatmasının hiları, kişiliklerikâyesidir. Baneözgüyollara şarılı gazetccigirip kişiliklefiğinin ardında rinc görc tavırda bu yatar. lar göstermeleSercan'ın ri önemlidir. tersine kendisiyle hep barı"Kişilikşıktır. "Hepiler"de de sürmiz zamanındürür Kaan da bazı çocukArslanoğlu bu luklar yaptık" özelliğini. Roder. Yöneticiman sanki ülliğc gctirildiği kemizden bir televizyonun insan panora dcv bınasının masıdır. Her penceresinaün yüzlerce den yoksul kez sokakta, mahallelere tclevizyonda bakarkcn geçrastladığtmız mişiyle bir an ya da evimizde için hesaplaşır karşılaştığımız gerçi. Fakat o insanlarclıransıradayanında lattığı. Hemsı gelcn karşı göradan hem çok rüşten bir gaayrıksı. Baktı zeteci yakınığınızyeregöre ben geçmişimle değişir. Hepsi na dıktır bunların. tanı Ars Bana göre romanın en ö'nemli çelişecek ne yazdım" diycbilecek kadar solanoğlu dehşeti yaşaişlevi insanı anlamaya runsuz görünmektcmakta ve yaşatmak çalışmak ve anlamaktır. dir. tadır bizc. Yazı dchOkuyucuya roman diltyle, şettir! "Kişilikler"de, doğalhkla, gerçeklik "Çağnsız HayaRomandaki temcl lim'de görülen rastkarakterler mi? Bu kurgusuyla seslenmek romanda böylc bir zorundadır. Okuyucunun lantısallıklarla pek karşılaşmayız. Yazar şey yok. Romanı oku estetik duygulanna da bütün kurgııyu çok duğunuzda size en yakın kişjler veya seslenmelidir, çünkü okuyucu iyi hesaplamış, hangi kendinizi göriirsüo güzel roman havası içinde karaktcrin ncrede ve ne zaman sahne ala nüz. tşte o an ronıaıv insanı öğrenmeye cağına kadaki tcmcl kişilik o çalışmaktadır. rar vcrolııvcrir. Heyecanla vc hırsla yazarın kahmışl ramana nclcr yapacağtnı beklc bcklcrsmız. tir çoktan. Yazar bunu Müdahalc hakkınız yoktur. tştc tczli royapmak zorundadır, manın güzel tarafı budur. Sizc kanşma çünkü en küçük hahakkı pek tanımaz. Böylece yazar sizden tasını kabul etmeycintikam almış olur. önun elindesinizdir anık, kaçamazsınız. Tek bir şcy yapabi lirsiniz ancak: Artık kcndinize karşı da yüzsüzlüğü clc almışsanız kaldırıp bir kenara atabilirsiniz romanı. Ayhan'ın izdüşümünü bu romanda Sercan'da görürüz. Scrcan bir roman yazmaya çalışmaktadır. İyicc suyun akı şına kapılmışken bir roman yazma düşüncesi, onu çevresini gö/lemlemeye, daha da ilcri giderek kendisiyle hesaplaşmaya götürür. Romanın ortasında Arslanoğlu, Scrcan'a öldürücü darbeyi vurur. Umut'un bir çeşit intiharının ardından kcndisinc sığınan Sibel'e teselli edici bir şeyler söylemeyc çalışırken başarısız olur Scrcan. Çünkü ikıyüzlüdür. Bunu kendisi de ayrımsamıştır. Umut'a üzülür ama nedcn gcrçekten üzüldüğünü anlatmaktan acizdir. Romanda olumlu anlamda bir tip görcmeyiz. Yazar bile isteye yapar bunu. Ö gerçek insanları anlatır çünkü. Hcpimizi... Bu "hepimiz"le uirlikte, bizi çevreleyen orîamı arka planda ÇOK iyi çizcr. Yani yaşa dığunız dönemi. Romanın bclki de en çarpıcı ka rakterlcrindcn bırı dc Sinan'dır. Sinan gazetecilikte oldukça başarılı olmuş, olmak istcdiği her şeyi olmuş bir yazardır. Sinan'ın karakterini Kaan Arslanoğlu bize roma nın sonlanna doğru Hülya'nın ağzından açıklar. Sinan bencil bir insandır. Yaptığı her bencilliği ak la uydurur. Eski scvgilisiylc ilişkisi dc bencilliği nin ve bu bencilliği akla cek, kendisini hemen yakalatacak olan Sercan'ın romanı adım adım izlemektedir romanını. Roman içindeki bu iki roman birbirine hem kosut hem karşıt kişiliklerle kâh birbirini desteldeyerek, kâh birbiriyle çatışarak omuz omuza ilerlemcktedir. Romanın dil yapısı da uzun uzun incelenmesi gereken özellikler taşıyor. Ben burada böyle bir işe girişmeyeceğim. Ama dil, anlatılan zamana ve mekâna iyice oturmuş, kendini ve boyutlarını (yani zamanı ve mekânı) hiç aksatmadan gidiyor. Ne sanatsal olacağım diye abartıyor, ne de hcrkcs anlasın diye basitleşiyor. Devrik cümleler bir nesre nasıl gidecekse öyle kurulmuş. Romana; şiirsellik katmak gibi beyhude bir çabası yok Kaan Arslanoğlu'nun. ötekl Kayıp Bu yazıda Kaan Arslanoğlu'nun iki romanını ele alıp karşılaştırdım. Öbür iki romanı Devrimciler ve Kimlik, özclliklc birincisi ilgiyc değer romanlar; fakat burada incelemiyorum. Asıl ilgim son romanına yoğunlaşmış çünkü. "Öteki Kayıp'^. Henüz okumadım "Öteki Kayın"ı. Konusunu bilivorum, izlcğini, bu izleğin nasıl işlenebifeceğini kestirebiliyorum. Yine dc çok merak ediyorum. Çünkü Kaan'ın romanları bazı açılardan birbirine henziyorsa da, bu açılardan hiç bcn/cmiyor. Iliçbir romanı öbiirü için tam b1r ipucu oluşturmuyor. Kaldmmda yürüyorum. Mcmurlar biraz fazla maaş için gösteri yapıyorlar. Lapa lapa kar yağıyor. îçlcrinden biri gözıime takılıyor. Yanındaki güzel nıemureye, yürüyüş bitince nereye davet ctscm diye düşünür gibi bakıyor. Bclki de bana öyle geliyor. Gülümsüyorum onlara. Bu memurlar roman okurlar mı aç.aba? Örneğin Kaan'ın romanlarını? "Öteki Kayıp"ı... Büyük olasıhkla okumazlar. En çok satılan romanları bile kaç kişi okuyor bu ülkede! Roman yaşamdan daha fazla dehşettir çünkü. • Yaşadığımız dönem SAYFA 5