Katalog

PIERRE ENCKELL anıkıma ı<,ınde yaşamak ınsan.ı ı ıtlı /evkler vcrır Demokrası ışlı yoı a^ııılıklar yumuşuyor,. ozgur luklcrımı/ vavginlasıyor hu/uı elımmn ıltında ıkıkıne mukcmrrn.li yaratıyoı Bııkac, udını daha atıldığında nrneğın Maastrıcht Avıupası gıbı hcr şcy daha ıviye gıdecek Yınc dc ınsanın ıcını hır şuphe kapla yabılıı ()rtak yanılsatna gerCjckten cıun 1 yanın en ıyısı mıdıı Bı/ı sahncye c,ıkaıa cak bııı olac ak miı' Koııscnsusumu/ mcd 1 ya ondulıgındc mı olacak Cjlobal koy, McLuhan'ın dedıgı gıbı, Dısneyland ka 1 darsahtcolabılecck mir Ama u/uıı suıc dırbııkonulardaduşıınmuyoru7 tnsanın manınule edıldıpını nıssctmesı çok kuçul tııcıı bır duıunıduı ve aslında manıpula torumu/u sevıyoıu/ Hakıkat nc kadaı gı/lenırse, kapılıp gıtmek o kadar kolay oluyoı Yırmı beş vıl oncc bııısı ger<,eğı soylc dı, bııgun tckrar vayımlanan Gosterı lop lıımıı adlı bır kıtapta 1 ıımuylc yıkıcı ve <,uıııtulmesı mıımkıın olmayan bıı şekıl de GuyDeboıd bu kıtapta ncşclıbıraeı masi/lıkla sanavıkşmış toplıımları yerlc bır edıvor ve221 onı.ıı ılc bıınıın tcorısı nı olıışturuyor Dıınva gerı,cktcn gostcrı sc 1 bıı yanılsamadıı kıt.ıbın vayımlanma sindan çcyrck yıı/yıl sonuı bıınıın kanıt laıı ıralıksı/olaıak bırıkmcktcdıı Ickvı /ııcl kıılrıırıın dorıığıı Korlcv s.ıvnşı rck lam ıktıdau pa/aı ıkonomısı mcdyatık davıanıslaı nc bıkum' Kendıkııyleov naıııamı/ ısu nılen bu sc\lcım gct(,ck va şımla hıc,l)iı ılgısı vok Bııtım bıınlar bıı tu/aktıt ald ırınac.ıclıı sahtc clcgc ıkrdıı puskıbıt ekıandıı Imajlarınardından ko şat lıalc geldık I lc ı şcy tam otuımakra dıı "MCKICTII toplıımun ısicr ulaşırnın Guy Debord dogruyu görmüştü. Y hı/lamıidsı ısteı ha/ıı <,orba şeklınde ol sıın sıırcklı cldc ctmcyc e.alıstıpı /aman tasaıtulunun Aıneııka Bırkşık Dcvktle ıı lıalkı ıc,ın, kesııı olaıak, sadccc tcku/ yoıı seyıcüncnm gıındc ortalanıa uç, da al tı saatı ışgal etmcsı diılamına geldığı bılı nıı Dığeı vandan /aman tuketımının toplumsal ıma)i ısc tamamen eğlence vc tatıl anlaıının hakımıyaı altındadır vc bunlarhcrgostcıınıalıgıbı u/aktan taıııt ıtlaı ve tanıınlarıgcrcğı ca/ıptıılcr Bumc ta bıırada açık»,a gcıçck yaşarn anı olaıak sunulmuştııı vc mcsclc onıın dongusel gcn donuşunu bekk mektır I akat yaşama adanmış olan bıı anlarda bılc daha da yo ğıın bır halc gclcıck gorulen vc ycnıdctı utetden şcy yınc gostcııdır" Bu 1")} otu rıdc ycr almaktadıı Bu kokuşmuş dongudc sınck gıbı avla nacak mıyi7'J loplumıı degıştırmc ıımıdı kalmamış mıdıı ^ Debord aunıası/dıı 1988 de v^yımlanan Gostcrı loplumıı ıı/cıınc Yoıuml.ıı dı şıınları va/aı "Bıı yonermc k ıc.ın mukcmmc 1 bıı toplumdııı bunun kanıtı bıı toplumu \onetmek icin ean atanlatın lamamının onıı lynı tar/da \c ncıcdı\sc hıcbıı şeyı degıştırmcden yonctmek ıstcmclcrıdır (^iğdai; A\m pa da ıtk kc/ hıcbır paılı vcva partı Irak sıyonu oncmlı [>ıı seyı ck^ıştırmek ıstı voınıuş gıbı bılc davıanmamaktadıı Ikı yu/yıldan la/la bıı suıc h ıkımıyctını sur dııren vc yaşadığı loplumun cleştırıvc va dadoııuşumc reloımayadadevrııne acik olmasını saglayan bu tcdııgın cdıcı ka\ tamdan va/gccılmıştır Vc bu duruııı vc nı ıigıım ınlann orı ıva (,ıkm ısıyla dcğıl Topkmu yönetmek sadccc argunıaıılaıın gc rcksı/ halc gclnıc sıylc cldc cdılmıijtır fiu sonuctan yola çj karak cvrcnbcl mutlııluk hakkında dcğıl, /orbalıkagınınkorkunçgucuhaUundafı kır sahıbı olabılııı/ ' 1 Ama bıı adam bır devrımu dıyecek okur Sudcn hıcbır ^cygı/Iencmıyor Modern caj»ın postulaları arasında, dcvıımın artık ıstcnılcn bır şey olmadığı vc aslında hıcbır scyc yaraınayacağı, sınıf mucadclcsınııı anlamsı?bır tcrımulduğu, ptolctarvanın ı/ bırakmadan kaybolduğu, sıddctın dcvlct t.ııafından uygulanmak ko^uluyla lyı bır ^cy oldugu vc kapıtalı/ mırı butun sorunları halkdcceğı goz kıı pılmadan kabul cdılmiijü l^te ^aşırılması gcrekcn noktabuduı Dunyanınondado kıı/ıı macldı, ahlakı ve entclcktııcl scfalct ıc,ındc v.ı^ıyoı vc ısjcr bıırda mı yolunda gıdccck1 Insan somuruluyoı, aldatılıyor, iclcgudumlıı bu hayat yaijiyor, tahakkum ıltına gırıyor \c bununla ovunıncsı gcrc kıyoı1 (Bunıı vapıyor yapmaMtıa aııuor tada guvcnılccck bıı ^cy yok) Marx'ın lıaklı olabılc ceğını soylemck cdcpsulık ol du Soıui(,ta dcvrınnılcı haklılaı Dunyayı, dcğı^lııınck gcrckıvoı Onlaun analı/lcıı cdınılcn dıiMincclcıı altust cdıyoı, ılcrlc mı bovlc olııı Maıtın laıthcr '95 tc^uu clıı\uruı l'roudhon Mulkıyct Ncdıı ; n a vınılaı Maıx \c 1 ngcls Maıulcsto laıını oıtayakoyar Andrc Bıcton kcndınınkını DcboıdCıostciı foplumu nu\a/ar Vc bu toplıım du^maııı onculleıının tccrubclc ıındcn yırarlanıı, hdkıkalı sovlcmcnın onu hcıkcsın açık<,a gcırmcsını sağlamak Devpimcilep haklı dcmek olmadığını vc tcorısycnlcrııı lıdcr olmalan gc rckmcdığııu bılır Ama bır cc y rck yu/yıldır haklı (,ıkmaktadıı vc duy duğıı gurur mc^ıuduı 1984'tc basinabırgo/attıgımı/da (>ııv Debord bır guıuıduı (Le Mondc), gulı bu ustadır (Lc Poınt), munaj.cbctsı/ oldıı gıı kadar gı/cmlı dc olan bır cntclcktucl dır(I 1 lumanıtc),sahtcbırMclıstoclur(lc (ournal du dınıanchc) situasyonıstlcrın ondcrı (Le Nouvc 1 ()bs) sılık bıı katıp vc nc dcdıgı pck anla^ılnıayan bır c ntc 1 (Mı nutc) tcrorısrlcrın scmpatı/anı (I rance Soır), bır<,ılgın (prescnt) mua7/am bırıs tıkrarsı/lık ajanıdır (Parıs Match) Med ya onu tcorık bıı ya/ısı vayımladığı /aman degıl dc yayıncısı vc arkada!}! Cıcraıd I e bovıcı baijindan don kur^un yıyc rck oldu rulduğu ıçın ke^famı^tı Ayuın stnıfında oyıınıı oynamayan (ya nı gosterıye katılmayan) bırı varsa o da Cuy Dcboıd'dur Cıcçcn scnc basında onıın hakkında mcdyatık kıs.der tarafın dan ya/ılan methıyelc rın (,ıktıgını gormck bıraz şaşırtıcı olmu^tııı (razctccıler bır gosten toplumunun varatılmasına dığcr lerındcn daha fazla katkıda bulunurlar 'Buyulu tcknıklcr' kullanııı/ prcsti] ya nJsamasını yayarız Ama Dcbord'un yc nı yayınciM Gallımard'ın vc fılm yapımcı sı olarak I cbovıcı'nın dc saptığı budıır Cıostcn toplumunda mukcmmclc l ^ p l h k d kaçama mı$ olan şcy hiı, kımscnııı ondan k masıdır En a7indan bu ıkı cscı c>kunabı lır Yırmı bcs. yıl bovunca bu kadar guçju ve bu o kadar <]<\ dogrıı olan hi(,bu şcy va zılmadı lnsdiıa dcMinıci bu rııh tclkın edıyorlar, cn a/ından nıcsclckıı payctlc rın altında olduklaıı halıylc formc cc;>a rctmı vcrıyorlar Rıınlar ağıı kıtaplıtılır amahcı nc kadaı ijikışNolutHipostumcs elc r cic ınsanı umutsu/luga MH uklc mıvor lar ick dılcgımı/ yıkıcı ('U(,lcımı koıu maları vc telafı cdılcmcnıclciıdıı • L'nvncment/l tkim 1992 şu nıı amacjamaklıt ısıl bu yıkuıdır' cgcmcnlciı korkutuı dostcrı loplumu'nun ılk basımında yayın hakları scrbesttır ıstcycn basabdıt, i7in almak gcrcknic/' nıealındc bıı not vardı 1990'lardal ıansa'nıncnsaygınya yınevleıındcn olan Cıallımard larafından tekrar yayınılandı Bu Dcbord'un artık klasıklcştığının vc tchlıkcnın gc(,tığının ıfadcsı bır anlamda Nıtckım hemcn aka bınde saygın yavın orgdnlarında saygın ya /arların ıtııallau yayınılandı Debord hak lıydı' 1 laklılığını ısc gosterıye katılmayan gcrçek bır 'radıkal dcvrımcı olmasından alıyordu Yıımı be$ vıl boyunca bu kadar guçlu vc bır o kadar dogru olan hıcbır şey yayılnıamıştı Artık boylcsı 'radıkal' soz ierı soylemcnın tchlıkcM dc kalmamıştı Cıostcn o denlı guc.lenmıştı kı 'so/' bır tavrı ve anlamı ışarct cdcn a^ırlığını epey cc yıtırmıştı *Bunclan sonra 'nc olba gı dcrdı Dıgcr uc. ya/ıda bu ıtırafların bulacaksınız • v Duzcnh bu Ayrıntı Yaytnlan okuru yum Fntelthtutl oluşumurna hatknt faz la ÇLvnmdeA^rıntt yıdtkkatkızleytnler ııc yayımlarsa alanlarcpcyccçok 7tra,Ay rıntı Yayınları muhalıfsaylcmın cn'uç' mc lınlt rınıyayımlamaktan^ıkınmıyar Ama zıhnımtkıırtalayarışu soruyuda sormakn lıyorum Ayrıntı, gostcrııç''nıı'gottertdı }/ mi'' Ya da bu sırıtrda harehd cdtrtk, tnu&hık bır alan yaratarak nıuhakfetı ma nıpııh mı tdr\or? Bhınthot, "Sc\uzhhten başkcı \ımula\yona nüramayan bır^cykal madı St\\ızlıh hakıhattır* dıyor Ayrıntı nedttı yukuk scsL konuiuyor^ Bunları, manasız bırpolc mığt nc dc n olnıah ıçın \or mıtyoruın Bu \uruiara da Ayrıntı nın ya' yunladıh kıtaplar aracdı^ı dc \abıp oldu pjımnnjarkmdayını Dıraıı» 's(\'dc \t\ sızlık arcnındükı mc \ajt' Ya da yzofnnı yc razı mı olmalıyızJ Gösteri Toplumu ve Yorumlar / Gwy Debord/(sevmnLr Ayşın Lkmckçı Ok jtin Ta^kc nt / Aynnlı Yayınları / 199 ç CUMHURİYET KİTAP SAYI Gösteri TonlumıTnun aldatmacaları JEAN FRANÇOIS REVEL G uv Dcboıd ıın 1967 dc basılan vc va/arın bı/c bclırttıgı gıbı hıcbır dcgışıklık yapılmadan ycnıdcıı ya yımlanan 'Gostcıı luplumu adlı kıtabı bugun okunılugunda ne kadar can sıkıcı bır karşıtlık duygusu yaratıyor1 Bır yandan dcgışımc uğramış mcdyalaı aracılı gıyla dunya (,apında bır gosterıdt tck du zclcştııılmış gc rCjcklıgı tanımlama dıışun cesı ycnı vc o/gıın bır dıışunccdır Dıgcr yandan, ııslup duşunce bn,ımı, teorık vc tcrmınolo]ik cci(,evceskıdır Butun bun laı gunumu/deortac(ağ skolastığının |ar gonu kadar dcmodc gorııncn bu hcgclcı markso mucusc dılclc gomulu kalırlar Ya/aı hı«, kuşkusu/, Stalın vc Mao ve hattaTroc.kı'yı rcddcdcr ama bıınıın nc dcnı onlaun tasarılarının kcndısınc yctc rınce dcvrımcı gorunmcmcsıdır 'Gostc rı Poplumu adını \c rdı^ıyegâncduşman onıın ıçın her/aman kapıtab/m olmuştur 1988'de yayımlanan 'Gosten 'Ioplumu Lİ7cnnc Yorumlaı 'da Guy Debord nc teorısını nc dc kullandıgı kelımclerı değış tırır (^na gorc gosten 'tecımsel aklm ara lıkbi/ tamamlanmasıdır' 'Yoğunlaşmış' bıçımınm karşılı olan, 'yaygın' bır bıcun lc kı butıınlcşmış gosterı'dcbuna ılavc olur gostcıı ucıctlılerın buyuk bır me ta <,cşitlılıgı ırasından o/gurce seç.ım yap malarını saglayarak bolluk toplumunda pıoleteryanın yabancılaşma aracinı oluş turıır Bırçok medyatık ılctışım analızınt za yıflatan şcy, bu analulen yapan ya/arların demokratık lıbcralume csas olarak gos terı araulığıyla saldırıyor olmalarıdır Lkonomı vc polıtıka alanlarında, doğrudan dogruya Marksızmden csınlcncıck yapılan lclasık eleştınlcr saygtnlıklarını yı 420 Bütünteşmiş gösteri tırmışlcıdıı Bundan boylc lıberal uygar lığa yondtılcn saldırılatda aracılık nosyo nunıı artık gosterı ustlcnmektcdıı Bu du rıımda, dunya tclcvı/yonlarının Korfıv sa vaşını veımc bıcımıyle ılgılı bırçok eleştı rı olduk^a ycrındeydı oysa bu ya7ilı bası nın 1914 1918savaşı ya da Bolşevık dcv rımını vermc bıçımınden daha az aldatı cıydı Ama Korfcv savaşında medyaya yonclık cn scrt c lcstınlcr aslında savaşın ken dısını de hcdcflc mckteydl Bu eleştınler, Saddam Husevın ın hıcbır şckılde ce/al andırılmadan Kuveyt'ı ışgal etmcsinc ı/ın vcrılmesıgcrektı^ıne ınanan kışılerdcn ge lıyordu P^c r roportajda tahrırat varsa, el bcttc roporta|in ckştırısındc daha fa/la tahrıfat vardır Bılgının mahkıım edılmc sı bır eylem mahkumıyetını kamufle cdcr Cıddı bır ıletışım bılım kımbılır ne 7aman gerceklesecektır^1 Mutlak ıdealızm yandaşı olan fılozof lareskıdcn dış dunyanın varolmadığını vc bi7im sahıp oldugumuz algılamaya ındır gcndığını savıınmuşlardır Onlarınmıras çıları olan 'ıktışımsel' metafızıkçıler, on lar gosterının dışında kalan her turlu ger çeklıgı yadsırlar Bu, Jean Baudrıllard'ın 'L'Ilkısıon dc la fin' d e'olayların grevı' dı vc adlandırdığişeyıntakendısıdır Bıron cekı kıtabının başugınagorc 'Korfez sava sının olmadığını' doğrutadığı bıknır Çun kıı Baııdı ıllard a gorc, tıpkı Debord'a go re oldugu gıbı, bügı gosterı ya da gosterı olmayan şeyın demokrasıyı destc'klemeye yardımcı oiabılmesı i(,ın cn ııfak bır ıhtı mal dahı yoktur Baudullard a gorc dc mokrasının buzat kendısı (jO^uku bı«,ı mı, butun lıberal toplumlaıımı/ın cn ku k «,uk ortak paydası Insan ] lakları'nın bu dunya ^apındakı dcınokrasısı olsa olsa Dıs>neyland'ın duşsellığı kadar gcr(,cktu ' Aynı şekıldc, bu perspektıfte komunı/ mın kurulması da gosterıye ı<,kın bıı ya nılsamadan ıbarcttır 'Yorumlaı'ın yenı baskısına ya7clığı onso/de Deboıd, bu nıın 'gosicrının' 1989 da Rııs burokrası sının mevcut dcmokrası ıdcolojisııu yanı scyırcı ınsanın haklarını tanıyarak ılımlı hale gelen, dıktatorluöe dayalı pa/ar o/ gurlugu ıdeolojısını, tek vııcııt olarak anı den benımsemeye ıten modeınleşme vc butunleşmc îsteğı' olduğıınu soyler Boy lelıkle unparatorluğun <,okuşu, gosterı sa ycsınde, ınsanın kolelığını şıddctkndıı mekten başka bır ışc yaramayacaktır Zaman aşımına ııâramıs ıckolo]ilcr <,o ğunlukla tıpkı ekolojı (.alışmalarında ol duğu gıbı ıletışım c,alışmalarında ycnıdcn hayat bulmakta ya da ıdeolojı gcrcksını mı bıı alanlarda tatmın cdılmektedır Medyanın coöalmasıyla bırlıklc, Dc bord'un ısabetlı bır deyunk adlandırdığı yenı bır olgıı so7 konıısu olmustur ( )nun kıtapları, tıpkı Baudrıllaıd ınkılc rgıbı,bıı gosterı toplumu hakkında akıllı, paılakya dakcskınsaptamalarbakımından/cngın dırler Foplam teonlcrı ctkılı olmaktadıı Fvet gosterı gerceğı basıtlcştırır, tc kdu/c kştırır, oıtadan kaldırır vc c,oğunlukla d ı çarpıtır Ama ınsanların kafalarında tu muylegeıçcğın ycrını aldığını ılcıı sıııiT),ck bır iantazınagoııdırB Le ftnnt/28 Kasım 1992, Çeviren: Ay$en Ekmekçi SAYFA 11 Gerçeği basitteftlrmek mc