Katalog

VECİHİ TİMUROĞLU S cvgılı oglum, gcçcn Lylul aymda Sı lıfke deydım ()nıe okıılıına uğra dım Sabahar oğrctmenının saıışın anısına saygıda bulundıun 'jımdı bırlık tesını/ Okulıın duvarlarındakı her taşta senı vc Sımın'ı aradını Sadık ogretmen dc gormuş sı/ın tarahı Dııvarın ner taşında anılarınız vardı Kalaylı bır legene atılmiş çakıl taşlarının kenarlarına vuran ışığm yansıması gıbı guluşun ışıdı Sımın'ın kes tane ıengı saçları sıılar gıbı aktı Gok su'yun uztrındckı koprunun korkulukla rını tutan kuçuk ellerını optum Bu mek tubu, sana, o kopıunun uzerınden yazı yorum Yanımda, Kemal Taşkıran oğrct mcnın var Gorklu oğlum, mektubun benım ıçın çok onemlı bır değerı var Şımdılerdc dostlar vc sevgılıler bırbırlerıne mektup ya/mayı yeğlcmıyorlar Gelışen ıletıs,ım vc ulaşım araçları, "mektup"u modası geç mış bu yazın aracı yapmış Oysa, benım gıbı, onun yazınsal bıı tur ularak değerı ne paha bıçılme/ Kendı ıçınde ozgurdur mektup Uğur'ada bunun ıçınyazdım o mektuplan Anımsarsin Kabataş I ısc sı'ndc okurkcn, sana bır mektup yazmış tını Koprunun korkuluğuna boz bır uve yık kondu Kanaılarında sana yazdığım mektubun hcr satırmı okudum Merycm lık'ın uzenndekı ormanlardan Sayağ zı'nın ekılı taılalarına uçarken uğramış Goksu'ya Mektubıınu gctırmış Boz ka natlannda okuyuıum "Kız arkadaşlarının sayısını unutııyorum. Bu huyunu sevmiyorum. Kazanovalığa sovunursan, erkekçe hareket etmedığını soylemek isterim. Kazanova, yaşantısı ubıırtılmış bir çapkındır. Sanatçının gozlem alanma giren her gerçek kişi, boylc abartılarla yansır sanatçının kalemıne. Ben, Kazanova'yı, ahartılmış kişiliğınden soyarak yorumluyorum. Bana, yaşaını kavramakta zorluk çeken bir erkek gıbi geliyor. Savunmasız kadınları avlamakta, onurlu ilişkiterden uzaklaşan bir kişiliği var onun. Oğlumu, boylc bir kişifikte gormek istemiyorum." Bır kadına âşık ol mak, erkeğın ılk erdemıdır Âşık olmak, ınsarrolmaya adım atmaktır Kadın avcılığı bır yetencksızlığın gostcrgcsı olduğu halde, âşık olmak beşeıı dııyarlığın var lığının kanıfıdır Gıı/cl oğlum, senın âşık olduğunu anladıgım gun oylesıne sevın mıştım kı Artık, jnsan olma yolunda su rııyoıdun atını Âşık oldugun gunlerdc de sosyalıstoğretıyı ıncckmcyı Haşladın Artık, scnınleonuı duyabılııdım Hâlâ.o onurla yaşıyorum ekınsel renklcnyle soluyor Yaşamı, bı çımlcndığı toplumun varlığıyla bağıntılı dır ınsanın "Bıreyin butun ve tam gerçekliği", yaşantısının surdugu topluma, yaşantısının bıçımlendığı toplumun kalı tıcıır Benım kuşagım, ınsanı ( umhurı yel'uı ozenle yaşama ge^ırmek ıstcdı^ı ol gucu (ptvıtıvıst) (clscfcylc tanımaya ^alıştı Karşımı/da, gızlı bır ıdealı/m vardı, ama bız aydınlanmaya calışıynıduk Ay dınlanmayı saglayacak yapıyı kuracağı mız araçjar ve gcrc\lcr, bı/c dıştan geliyor du ancak Bızı aydınlatacak uıusal bır du şunurden ve sanatgdan yoksunduk Ye nı toplumun kokenıne yerleştırdıgımız taşlaıın arasına koydugumuz harcın i(,ın dc, "milliyetçilik"ın yakici kokusu vardı lnsatıa oylesıne yabancıydı kı harcimız Ama, bu harcı ınsanlaştıran kımı duşıın celeı katkıda bulunuyordu Hasan Âlı Yucel, ( umhurıyet'ın ozu oldu ü , ay dınlannıa geıeçlerını eğıtım sıyasasına katmıştı Bu katkıyla ozgurleşıyoıdu duşuncclcrımı/ Laıktık I aıklık.ekınsel hartımı/dakı ınakları (dogmaları) ayıklayacak aıacimızdı Mayamızdakı ınsana yabancı ınakları bır bır temız lıyorduk laııhı doğnı oğretmcseler bılc, doö ru yorumlama olanağını buluyordıık Lğıtını sıstcmı, oğrendıklerımı/ı kc sın sanmaktan koruyordu bızı Cum hurıyet'ın ozu Hasan Âlı Yuccl'tncğı > tım bılıncı, koruyucu ve engel yıkıciy dı Bılınibel duşunceye yabancı de&ıl dık artık C) donemde yayımlanan uer ' gılcr, gazeteler, kıtaplar, Anadolu ınsa nının kışılığını ve kımlığını şaşılası bıçım de yenıden yaratıyordu Halk ekını, rcs mı goruşLi, kendı kalburunda elıyoıdu Kalburun altuıa ınmeyen yabancı oğeler, kalburun ustunde kalıyordu Hasan Âlı Yucel'ın eğıtım sıyasası, Anadolu'ya ya banciekınleık ulusalvc çağdaş ınsan ara sına kurulmuş bıı kopruydu llepımız lasıst baskılara karşın, ozgıırleşen duşuncelerımı/le lslam ınaklarını koprunun or taçağ ayagında çikaııp çafidas ayağına doğrıı yuruyorduk Kopruue oluşan çat iakıanlan cla yılnııyorcıuk l llerımızde, aydınlanmanın karanfillerı vardı Derken, koprunun çağdaş ayaöında, Komunıst Manıfesto yla karşıJaştıtc Bır ^ok çagdaş dıışıınce dı/gcsınc yaıdınıci olmamakla bırlıkte, bu yenı duşunce tlı/ gesı, bızım dıngın dunyamızda vakıcı bıı aydınlık yarattı Vardıgımızı sandığımı/ duzlugun çetın engellerle dolu olduğunu gorduk Onumuzdekı guneş kararmıştı Yenı ogretıye hazır olmadığımı/dan, ko tu sarsıldık Bırçok kuburumuzun koke nınde bu eksıklığın 17leri vardır O711 doğru oğul, yaşam dogadır ama doğanın parçası olan ınsan, toplumsal vc tarıhsel bılınçtır B171 kusurlu kılan olgu buydu Tarıhsel ve toplumsal bılıncten yoksunluğumuz, eksığımız ve sakat nok tamızdı Butun bunlara karşın Anado lu'nun çağdaşlaşma ağacı buyııyordu, ama vahşıbır sınır, bu ağacın dallaıında kı "altın elmaları", emekçılerın boğa/ tokluğuyla dcğıştırıyordu Koylu clcndı mız, buyuk toprak ağalaıının marabalan ırgatlaıı olarak surdııruyorlardı yaşamla rını Bağlaşıklaıı da, şeynler ve hocalardı Buyuk uygarlıklarla ve seruvenlerle ışılda yan Anadolu goğunun altındakı bahcede, boylesıne bır kara gul, tanhın yoluna dı kenlcr saçıyordu Islamcı ve ırkçı gcrıcı lık, Anadolu'nun bıleşımını ayrıştırmayı surduruyor hâlâ larıhı, geçmtşı anlamak bıçıınınde bıle algılamak ıstemeycnlcr geçmışı dayatmaya çalışıyorlaıdı Kaldı kı, tarıh, gclecegın kurulmasında yol gos terıcı olabılıyorsa, ışe yarar Zekâtı bıle, yaşamdan kovalamis lslamlık, seyhın ça nağında kokuşmuş bır sudan başka bır şty değıldır, ama hâlâ, toplumu sarsmayı surduruyor (,,ağdaşlaşan toplum, kendı sını yenı bır dıı/ene gorc ıyı hazıılayan, ge lışen bui|uva sınıfına tam destek olan bır kuçuk burjuva sınıfı yaratmıştı Tarıh oğ retımını sulandıran, bu sinıftıı Ibplumsal guvenı sarsan bu tarıh oğre tımının tek anıacı, ınsanlıöa, hangı katkı laıdabıılundukları bcUıolmayansavaşla rın buyuk komutanlarını tanıtmak Salt geçmışın fctıhlerını yucelten ovguler kı tabıdır tarıh Bı/e, tarıhın yarını betımle mek ışlt vını oğretmedıler *jımdı de boy leyapıyorlar Savaş alanlarının utkuluko mutanlarını overek yetıştınyoruz genç ku şakları Onların kaîalartnda yaıattığımı/ tarıh duşuncesı, yarını kurmamızı engel lıyor Tarıhın yarını betımleme ışlevını, Maıks oğrettı ınsanlığa Amenka yı, oz gurlıık ve ınsan haklarına saygı ulkesı ola rak tanıtıyoruz lrak 1, ozgurluğu ve kıt lelerı yok edıcı sılahlara sanıp olduğu sa vıyla ce/alandırmak ıçın Ataturk Cum hurıyetı nı atlama tahtası yaptı Amerıka Tarıh bılıncımız oylesıne eksık kı, butun dunyayı, yırmı dort saate yok cdebılecek sılahlara sahıp olduğunu duşunemıyoruz Küpşat'a Karanlıktan Mektup Yığıt oğlum, guluşu dost Kurşat'ım,bu gun, sana tarıh ogretımı uzerıne bır mektup ya/ıyomm I Iıç sevmczdın tarıh ders lermı Lisedeyken bcn de sevmezdım Sonr.ı ıkımız dc, tarıh bılmemcnın yanlıs lığını kavradık Dostlugu aranan oğul XIV XVI yu/yıllarda ttalyan tuccarları, yol guvcnfığını sağlayan maceracıların kurduğu bır orguttcn koruyuc ular kıra larlardı Koruyuculaıın başkanlarına "Condottiri"dcrlcrdı Bu maceracısılah sorler tutcarların guvı nlc tıcaret yapma fdrını sağlarlaıdı Keıvanların guvenlığı nı sağlayan "Condottiri"lcre gcreksınım duyuyoıu/ bugurı I uıkıve'dc, hıçbır ın sanın guvenlığı yok artık Kım koruyacak ınsanımızir1 lııan, bu soıunun yaıııtı yok loplumsal du/enı bozanlar, kendı guven lıklcrını sağlayacak maceıacılardan olu şan bıı guvenlık orgutu kuruyorlar Oz gurluğu, emeğı, toplumsal tuzeyı savunu yoısanız, guvenlıgınız yoktur Bu olum suzluğun tek ncdcnı, bana, tarıh oğretı mındekı yanlışlık gıbı geliyor Yureğı korfeııya kapalı oğul, ınsanın "yaşadığı anı" yanı "şimdi"sını etkıleyen ve bıçımleyen oğeler "zaman"la vc "mekân"la bağlantılıdır Bııeyın yaşamı, bır toplumun ıçınde başlıyor, o roplumun ya şam bıçımıyle gelışıyor, yaşamı başka bır mckânda ve toplumda son bulsa da, do ğup buyuduğu mekânın vc toplumun SAYFA 12 Amerıka nın Bu dıırıım, cc Iışkının başa rısıdır Amcrıka'nın petıol tutkusu, Ana dulu halkının dramına yol açıyor Cîoct he'nın bır sozunu anımsadun "Tutku, yıllar bovunca buza yatırılıp saklanabilecek ringa balığı değildir." Bırden parlayan bır ateştıı o Cı.ırıptır, Stcfan Zwcıg, tkıncı Dunya Savası'ndan kısa bır sure once, Amenka Bırleşık Devletlerı'ndc verdığı bır dı/ı kontcransların bırınde, "Gerçek bir barışın, dıinya çapında bir anlaşmanın gerekliliği surckli vurguladığı için, ozelhkle Amerikan demokrasisine ve yönetimine şukran borcumuz vardır" (*) dıyordu Bıı, bır Amerıka tutkusu Bula şıcı bır saynlık I urkıye, ıkı bulaşıcı say rılıklaçağından u/akla';iyor Amerika tutkusu ve tarih oğretimi. Bunları bulaştı ranlar da yetışkınler Yctışkın sayrılığı da, ayrı bır tehlıkedır Bcn, kcndımı, hıçbır zaman yetışkın saymadım Bu nedenle, halkıma /ararım dokunmadı Dostlugu guven veren oglıım, oğret ıııen olmanın onemlı bır yararı var Okul kıtaplarmı okuyoıum hep Onlardan ay rılamıyorum bır turlıı larıh kıtaplarımız, yetışcn kuşakJarancoğıetıyorbılıyormu SUIT1 Cnılunc, ama soyleyeyım "Osmanlı, Turk'un buyukluğunu, vahşi Batı'ya oğretmenin yiıcelığıni temsil eder." Rus afçak, Nemçe (Avusturya) namussuz, In gılız duzcnbaz, 1 ransız uşak1 Aman tan rım1 Bu alçakların, namussuzların, du zenbazların, uşakların uygarlıklarına de ğıl, desıselerıne kurban gıtmışız "Osmanlı saltanatı, haklı ya da haksız, benim devletim!" Işte tarıh relscfcmız Bu tanh te, ınsanın nasıl ınsanlaştığı yok, ınsanın doğayı ınsanlaştırma çabası yok, salt sa vaşlann tanhı var tnsanın mağaıadayken bıle yaptığı rcsımlerın ekınsel gebşmemı ze katkısı, ıçgudulerınden sıyrılarak aklı nıgelıştırmesı,buyetısıylegeleceğeyone İjk duşunmesı, şun ve matematığı yarat ması, uretıme geçmesı, muzıkle ruhunu yuceltmesi, c anlı ve cansız doğanın gızle rını bulması, savaş cığlıklaıı ve kan golle rı arasında yıtıp gıdıyor Bu tarıhtc, tan hın karanlık donemlerınde emegın kole leştırılmesı, ınsanın buyuk savaşımlarla emeğı ozgurleştırmesı de yok Insanlığa acılar çektırmış olan geçmış, ınsanlığın gelecck mutlııluğunu koyu golgesıne al mış Lmeğın ve auşuncenın ozgurleşmt sı ıçın savaşım vcrenlc r, bu tarıhtcn ozen le U7aklaştırılmış Kıliçlatdan akan kanlar, duşuncede buyuyen gullerı kurutmuş Zulum ve duşmankk duygusu, sevgıyı ve barışı boğmıış Kararlı oğlum, kısası, zafer kartalları, barış guvercınlerını pençelerınde parça layarak utkularla taçlandııdıyorlar Ne ga rıp tarıh oğretımıdır kı, I azıl Ahmet Pa şa'yı "Oyvar karşısında bir Turk!" dıyc taçlandırırken, savaş ve somuru karşı sında Nâzım Hıkmet'ı "vatan haini" (!) dıyegammazlıyoı "Dillı sadpareden bidâdı kesmez gamzeı mestin/ Ne gafîl padişehtir mulk virân olduğun bilmez" dıyen 1 u/ulî'nın aşk ul kesını duyurmuyor Guzel oğul ben, salt humanıst go runmck ıçın savaş duşmanı degılım larıhte, haklı savaşlar, haksız barışlar da vardır Orneğın,lurkKurtuluşSa vaşı, halkımız açısından haklı bır sa vaştır, halkımızın yaşam hakkını clın den almaya yonelık Sevr barışı da hak 1 sız bır barıştır Anadolu halkının bu barışa karşı savaşı, onurlu bır kalkışı mı, tum mazlıım halklara oğrctmcsı bakı mından da omektır Doğıu tarıh, halkla rın bırbırlerıne hangı ekın (kultur) gulle rını armağan ettıklerını, hangı bılımsel bı ııkımlerını sunduklarını anlatmalıdır I Ialkların bırbırlcrındcn alacaklaıını de ğıl, bırbıı leı ıne neler borçl u oludğun u an latmalı tarıh Kuşkusıı/, Fatıh'ın Istan bul'u almak ıcın ruhunda alazladığı tut kuları anlatmak, Ceyhun Atuf Kansu'nun Kızamık Ağıtı'nda yansıttığı toplumsal urgutsuzluğun yarattığı aııyı anlatmak tan daha koiaydır "AIDS"ı onleyecck bır buluşun gelecek kuşaklaı ın cınsel yaşam larında oiuşturacağı cscnlık, Kotfez sa vaşlarının ınsanlığa vereceğı acilardan cla ha onemlı bır tarıhsel olay olarak algılan madıkça, cvrensel barışı sağlamak çok zordur Tarıh ve dıl çalışmaları, "butunsel insan"ı yaıatmaya yonelık olmalıdıı üzlemı ateş oğul, boz kanatlı uvtyık koprunun korkuluğundan kalktı, Dal yan'a doğru uçtu Goksu yun suları par lak guneşın ışınlarını, ak kopuklerındc Akdenız'e goturuyor Kemal amcan, kâ ğıdı kalemı elımden alıyor Son bır soz daha yazayım, sonra da Tasucu na yolla nayım Cahı Paker amcan, bıze balık ye dırecek, rakı ıçırecek Kadchlcıc guluşun dolacak Bılesın bunu Sımın, tnce kum'da denız kabukları toplarkcn, du dağınm ucuna konmuş guluşunu opece ğım ()ğul, genç kuşaklara yurtscvcrlığı vc evrensel ınsanı kapatan bu taııh eğıtımı nı, kendısını yenı du/ene gore ıyı hazırla yan, gelışen burjuva sınılına tam destek çı olan kuçuk burjuva sınıfı bcla cttı ba şımıza Bu sınıl, şaşılası bıçımdc devlete egemenoldıı Busınıt sanayıleşmenınya rattığı sancıları, yaratılan toplumsal aıtı değeıın, urctım parcalannın vt ıırctım guçlerının bellı elleruc toplandığını, top lumcu bır uıetım tasarımının ycrınc bır tuketım karmaşası yaratıldığını, toplum sal eşıtsızlığın ulusal bağımsızlığı tenlıke ye soktuğunu eksıksız bıçımdt gortluğu nalde, emekçı katmanların varlığını gore meden, butun kabahatı, eskı torel değcr lerın bo7ulmasına, "milliyetçi düşüncenin" savsaldandığına bağlayarak, faşıst sıyasalara arka çıkıyor Bu tarıh eğıtmmu de, "milli ve manevi değerleri" tanıtma şarlatanlığıyla yapıyor Hoş kal oğul • Yannın Tarihi / Ste/an Zıueıg/Çev Ah metCemalK an Yayınlan, 1991/ 32 \ CUMHURİYET KİTAP SAYI 419