Katalog

Kapak konusunun devamı. m~ mışlığını kendi deneyimlerimle öğrendiğimdc başladım. O sıralarda Çehov'un Sürgünde adlı öyküsünü bir kez daha okudum veöyküde ne anlatmak istediğimi, yani tcmcl çclişkiyi Çehov'da yakaladım. Gerçck bir olay üzerine yazılmış olsa da, kişiler bütünüyle kurgusal; aslında Karaormanlar'ı da niç görmedim. Çchov 'u ve Dos toyevski'yi çok s evdiğimzı bılıyorum Klasik bir söyleşı sorusu; etkilendiğiniz yazarlar, yazarlığınızı besleyen kaynaklar nelcrdir? Dostoyevski vc Kafka'yı, yazdıkları her şcyi didik didik cdcrck okuduğumda 17 yaşındaydım. Ve bu yazarlar, yazınımdan daötekişiliğimi biçimlendirdiler. 19. Yüzyıl vc 20. Yüzyıl başı edebiyatı, özelliklc de Alman ve Rus edebiyatıyla ilgilendim. Zamanla "kendi yazarlarımı" keşfettim: Flaubert, Çehov, t. Bachmann, Sait Faik, Nabokov... Son zamanlarda, belki de Brezilya'da geçirdiğim iki yılın etkisiyle Avrupa dışı yazına daha çok ilgi duyuyorum: Arap kültürünü kendi kültürünc yeğleyen Paul Bowles, Nijerya kökenli Ben ükri, Brezilyalı sıradışı kadın yazar ClariceLispector... Edebiyat dışında mitolojilcr, özellikle Afrika ve Kızılderiü mitolojileri ilgimi çekiyor. Bir yıldan fazla süre Candomble (Batı Afrika kökenli din, dans, ayin) çalıştım ve Amazonlar'a iki yolculuk yaptım. Modern fiziğin yazdıklarıma etkisi, iç içe geçen simgesel yapılarda, birkurulupbirbozulan simetrilerde ve doğrudan fizikten alınmış imgelerde görülebiür. lkı küabınızda da otobiyagrafik yan ağır basıyor. Yazarlann ilk kitaplan otobiyografıktir genellikle Otobiyografik kitaplarla ilgili ne düşünüyorsunuz, bu bir aönem mi yoksa sürecek mi? Aslında iki kitabımda da otobiyografik özelliklcr sanıldığından az. Özellikle Kabuk Adam'da kitaba bir itiraf havası vermek istediğimden özellikle o tür bir biçem yeğledim. Anlatıcı ve yazarın yüzeysel benzerlikleri yüziinden öyküniin büyük ölçüde kurgusal olduğu, Jamaikalı katil Toni'nin gerçekte hiç yaşamadığı, kitabın "olabilecekken olmamış, olanı" anlattığı sanırım pek anlaşılmadı. Mucizevi Mandarin'deki anlatıcılarsa benden çok daha uzak. Kısacası birinci tekil şahısla yazmam, kitaplarımın olduğundan daha otobiyografik algılanmasına yol açıyor. ( Hobiyografinin aslında olağanüstü zor olduğunu düşünüyorum. Yazarın, kendine doğrıı gerçek bir yolculuğu başardığı, bunaltıcı bir sızlanmadan uzak durup kcndini sergileme eğilimine kapılmadan her insana ulaşabilecek sesi içinuen bulup çikardığı bir otobiyografi... Bunun üstcsinden gelen ve genellikle birinci tekil şahıs kullanan yazarlara hayranım; Ingeborg Bachmann, Celine, T. Bernhardt, bir ölçüde de Henry MiDcr.... Bcn bu yazarlan kişisel seslerini duyurabilen yazarlar olarak nitelendiriyorum. Şu anda üzerinde çalıştığım roman ve Tahta Kuslar'ın yer aldığı öykü kitabında birinci tekil şahıs anlatımdan vazgeçtim ve otobiyografik ögeler benim bile tanıyamayacağım kadar az... Yazmaya, kendi topraklannın dışında başlamış bir yazarsıntz. Oysa bir yazar kendt toprağından koparıldığında yaratıalığı zoragirer. Bu kopusla, yazdıklarıntzda hisseditcn köksüzlüiün bir ilintisi var mı? Köksüzlük deyiminden kastettiğiniz hiçbir yere ait olmamaksa, buna katılıyorum. Şimdiye dek yaşadığım her yerdc her ortamda bir yabancıydım. Ama ben bunu yersizyurtsuzluk olarak nitelendiriyor ve aslında bir tür özgürlük olduğunu düşünüyorum. Bcdeli ağır bir özgürlük... Insan topraklarından uzaktaysa köklerini kendi içinde keşfetmek ve kendisine, kendinden bir yurt yaratmak zorundadır. Yoksa yitip gider. Benim benliğimdeki Türk ile göz göze gelişim de yurtSAYFA 4 Aslı Erdoöan dışına çıkıp, buraya dışardan baktığımda gerçekleşti. İki boyutlu bir canlının, yaşadığı evrenden çıkıp üçüncü bir boyut kazanmasıgibi... Göçmenliği tanımlayan $u cümleler Mucizevi Mandartn'den: "Kendisine hiç de kulak açmamış Mucizevi Manbu yeni diyarı, karan darin/ Aslı lıgı da ardtna alıp ya Erdoğan/ Mitos bani yabani seyret Yaytnaltk/ 1V s mektc, onu buralara dek kaçırtmıs geçmijinin ahır yüküyle iki büklüm, habıre dolanmaktadır. Bir zamanlar katlanamadıg'ı ülkesi, ştmdı yıtik, düşsel bir cennete danüşmüştür, ama artık o, dü^lerıne de inanamaz" Kitabın en başarılı bölümlcrtnden biri de göçmen semtinin ve göçmenlık duygusunun betimlendığı bölüm.Kesktn bir auyarltlık ve bılinçönc çıkıyor Anlatıcının biryüzü, BEN'in, bir yüzü de insanlıg'ın acıtanna dönük. Kışilerinizin ortak özelliği göçmen, hatta sürgünde olmaları ("Ben enedi bir surgündüm, o ise ehedi bir gezgın.") bu duygusal bir iürgünlük mü? Nerede bulunursa bulunsun sürgünde olmak Mucizevi Mandarin'in kişilerinin ortak yönü. Geçmişin ağır yükünden kaçmaya çabalayan, başka gökler altında başka yaşamlar arayan, ama hep yenilgiye uğrayan insanlar. Çünkü "ağır, kocamış, nozkıra dönüşmüş yüreklerini", yani kendi cchennemlerini içlerinde taşıyorlar. Bir köprünün üzerinde asılı kalmış, aşaöıda akıp giden yaşamı, insanları, sokakları ve ölümleri seyre koyulmuş gibiler. Kitaplartnızda, özellikle Mucizevi Mandarın'deyog'un bir yalmzlık duygusu Yersiz yurtsuz ama özgür bir yazar lesel halde. Bir yazarın bunlara sırttnı dönmesi mümkün görünmüyor. Aksi halde edebiyat bir kaçış mekanizmasına indirgenirdi oysa çağımız çok daha etkili, kolay ıılaşılan nicc kaçış mckanizması sunuyor zaten. "El yakmadan" yapılan bir edebiyat bende modern fizik okumak gibi bir duygu uyandırıyor. Insan zekâsına ve yaratıcılığına duyulan hayranhakim. Ayrıksı, yalık. Ama sadece o kadar... ralt, yitik ruhlart an "Geceyı hınızlar, körler ve zencıler dalatıyorsunuz. Bu ha iyi tantr." Mucizevi Mandarin'in belirmutsuzluğun topgin temalarından bıri de gece ve karanlık. lumsal özelltklerinAnlatıcı tek gözünü kaybettikten sonra geden bahscdilse de ceyi daha derinlemesine tanıyor ve onu sasanki eninde sonunhıplentyor. Gecenın sizin ıçin anlamı neda kişisel bir seçim dir? gihi... "Yaşamın kal Tek gözlü kadının sözcükleriyle anlahınde bir boşluktırsam, gece gizemli bir cvreni barındıran tum, bir yorumdan, köpüğüm. Çünkü gece, düş ve gerçeğin bir soru işaretinden, Kabuk Adam/Aslı sınınnın silikleştiği, kanat çırpan belirsiz bir bakıştan, yani bir Erdoğan/ Mıioi şeylerle, sırlarla, titreşimlerle dolu bir hiçten başka bir şey Yayınalık/ 124 s dünyadır. Ya da söyle uiyebilirim; benim değıldim " Yaşama kişisel bir gece ülkem var ve bir tek orakarşı tavnnızı mı da kendim olabiliyorum. Gün boyu oynayan sıtıyor bu cu'mle? dığım rollerden sıyrılıyorum. Mutsuzluk bir seçimden çok, bir biBir gözün yitirilişiylc başlayan yolculinçli olma durumudur bcnce. Gözlem luk, düşlerin ve karanlık güçlerin egemengücü artan ve yoğunlaşan bir bilinç, daha liğindeki gecede yapılabilirdi. Ve ancak çok acı vc mutsuzluğuna sahip çıktığı böylc bir yolculufiun sonunda yok olup oranda "gören bir göze" dönüşür, varîıgitmiş bir aşk, sadece diişte bile olsa, geğının anlamını böylece bulur. ri gelebilirdi. Körlük ve bilinç temaları Bense yaşama karşı kişisel bir tavır alarasındaki ilişki bana ait değil clbettc. Zamamaya çalışıyorum. Çünkü bir yazara ten öyküde de göndermelere yer veriliyor; düşenin yaşamı her yönüyle; trajedileri, Kassandra, Kral Oidipus, Kral Lear, Höldarbclcri, hayalkırıklıkları ve bütün görderlin... kemiyle betimlemek olduğuna inanıyo îçtenlikli bir anlattmınız ve akıcı bir üsrum. lubunuz var, bu da yazdtklarınızın kolay Mucizevi Mandarin de yaşamın, nede okunmastnı sağltyor; aynı zamanda çok nı ve kaynağt belirgın olmayan acılarla do keikın ve aamasız olarak da nitelenebilır. lu olduğunu söylüyorsunuz. "Acı hep varYazarın baskasına ve kendisine aynı mesadtr, hep devam eder, insan kendisi olduğu fede durmayı başarmasma karsın ne\nel ve kendisi olmaya katlanamadığı için belolmadığını görüyoruz, hatta kendisi de ncskı de.." nelolmadığını itirafedıyor. Bu, okurdabir A. Malraux'nun sözleriyle ifade ederölçüde dircnç uyandırıyor. scm, insan olma durumuna güçlükle kat Yazarın daha doğrusu anlatıcının kolanabiliyoruz. Dünyanın vurdumduynumunu okurun gözünde belirginleştirmazlığı karşısında yaşanan hayallunklığı mek ve anlatılan her şeyin onun Dİlincinve anlamsızlık duygusunu nepimizin, den yansıtıldığının altını çizmek istedim. gündelik kavgalardan başını kalüirabilen "...karşılıklı birbirini yansıtan iki ayna herkesin kendini bulabileceği konum degörmüştüm. Iştc o gün, dünya ve bcn birğil mi? birimizin sonsuz boşluğunu böylece yan Çağımızda mutsuzluk ve sürgünlük kıt sıtıp durduk." Belki de okurda direnç uyandıran, yazar, her şeyi bilen, görcn vc neredeyse bilimsel bir nesnellikle betimleyen, kısacası gerçekliği tekelinde bulunduran tanrısal konumundan çıkarıp hastalıklı, acı çckcn, ayrımcı bir bilince dönüştürmemdir. Ikı küabınızda da mekan neredeyse anlatının bir kahramanı. Kabuk Adam'dakitropıkada tasvirleri kitabın en şiirselbölümleri. MucizeviMandarin'de ise Cenevre'yi yeniden kuruyor; okuru Eski Kent, kafeler, park yerleri, göçmen semtlerinde dolastırıyorsunuz Bu bölümlerde BEN'in geri çekildigı ve okuru kentle yüz yu'ze btraktığı görülu'yor. Bu mekanlarla kişisel/ yazınsaı ilişkinız nedir? Mucizevi Mandarin'in iki öyküsünde de amacım okuru bir yolculuğa çıkarmaktı; düş ile gerçeğin, benlik ile dış dünyanın, ölüm ile yaşamın keskin vc kaygan sınırında yapılan bir yolculuk.... Elbette Cenevre ve lstanbul bir dekor oJmaktan öte, acdı ve yaralı bilinçlerinin bir dışavurumu. Kahramanların çelişkilerini, korkulannı, bunalımlarını yansıtıyor. Tek gözlü kadın kendi benliğine ancak hayaletlerle dolu, görkemli ama harap Eski Kent'te kavuşmakta, tstanbul'un varoşlarında dolaşan adam ise yaşamın hiç de güzel bir öykü olmadığını kanıtlamaya çalışırken, öfümle sinsicebirbarış anlaşması imzalamaktadır. Kabuk Adam, Karayipler'dc, yağmurun, boğucu sıcağın ve rüzgârın kasıp kavurduğu, kasırgalarla defalarca yerle bir olmuş, uzun bir kölelik tarihinin izlerini taşıyan bir adada gcçer. Kabuk Adam'la kaaının iliskisini bir suç ve ncfrct ortamı belirler. Ada, kendi öyküsünü kahramanlara dikte ettirmektedir sanki ya da L.' CUMHURİYET KİTAP SAYI 394